Του Σωτήρη Σιδέρη

Η κυρίαρχη τάση τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Άγκυρα , φαίνεται πλέον ότι είναι η διαχείριση των αποκλίσεων ,όπως προκύπτει από τις δηλώσεις Γεραπετρίτη -Φιντάν . Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας δεν θέλουν, για δικούς τους λόγους η κάθε μία,  να υπερβούν την εύκολα διαχειρίσιμη γραμμή των συζητήσεων και να περάσουν  σε  διαπραγματεύσεις, χωρίς να υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής.  Προφανώς εκεί οφείλεται και το γεγονός ότι τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και ο Έλληνας ΥΠΕΞ απέφυγαν να κάνουν την παραμικρή νύξη για τη Χάγη, που υποτίθεται ότι είναι ο στόχος.
 Κατά συνέπεια, μείζον θέμα κατά την συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών ήταν η διαχείριση του κλίματος και η διατήρηση του μορατόριουμ στο Αιγαίο. Οι ύμνοι του Γεραπετρίτη στους διαύλους επικοινωνίας ήταν τόσο υπερβολικοί που λείαναν κάθε υποψία ότι στην συνάντηση διακυβεύονταν κάτι τρομερό. Είναι όμως εμφανές ότι ο Μητσοτάκης έχει επηρεαστεί καθοριστικά από τις τοποθετήσεις  Καραμανλή -Σαμαρά και έχει κάνει στροφή, πλησιάζοντας τις παραδοσιακές θέσεις της χώρας , τις οποίες με αμφιλεγόμενες δηλώσεις  και ο Μητσοτάκης και ο Γεραπετρίτης, αμφισβήτησαν πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν,  κάνοντας λόγο για υποχωρήσεις από πάγιες θέσεις .

Η Τουρκία που συχνά ενορχηστρώνει τους κύκλους ηρεμίας και εντάσεων, για δικούς της λόγους φαίνεται ότι συναινεί σε αυτή την εικόνα, καθώς οι προτεραιότητες της Άγκυρας είναι διαφορετικές αυτή την περίοδο, γιατί προέχουν η διαχείριση του κουρδικού, του μεσανατολικού και των τουρκοαμερικανικών σχέσεων, ενώ και ο Ερντογάν , όπως και ο Μητσοτάκης έχουν πονοκεφάλους και στο εσωτερικό τους. .  Ο Έλληνας ΥΠΕΞ από την πλευρά του είναι αυστηρά προσηλωμένος στην κατευναστική στάση της Ελλάδας και αυτό φάνηκε από την διάθεσή του να μην θίξει προβλήματα όπως οι συχνές ΝΑVTEX και τα γεγονότα της Κάσου. Είναι όμως ατυχής η αναφορά περί “κανονικότητας” γιατί η κανονικότητα συνδέεται με τις φυσιολογικές σχέσεις και όχι με αναθεωρητικές πολιτικές.

Στεγανά και αμφιλεγόμενες προσεγγίσεις.

Συνολικά οι δηλώσεις Γεραπετρίτη- Φιντάν χαρακτηρίστηκαν από μια γενικόλογη προσέγγισης.  Ο Τούρκος ΥΠΕΞ μίλησε για μια ενότητα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος και επανέλαβε τη θέση του ότι δεν είναι μόνο η οριοθέτηση της ΑΟΖ, εννοώντας φυσικά τα χωρικά ύδατα , τον εναέριο χώρο το εύρος του FIR κλπ.
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ είχε μια πιο κατευναστική προσέγγιση στο πνεύμα της Διακήρυξης των Αθηνών. Οι δύο υπουργοί θα συνεχίσουν τη συζήτησή τους στην Άγκυρα στις 2-3 Δεκεμβρίου και στο Ανώτατο Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί στην Τουρκία περί τα τέλη Ιανουαρίου θα γνωρίζουμε τα πρώτα αποτελέσματα των συνομιλιών.Τι μπορεί να υπάρχει πίσω από τις γενικόλογες δηλώσεις είναι άγνωστο, καθώς τα στεγανά στην ενημέρωση εξακολουθούν να υφίστανται.

Η τάση του Γ. Γεραπετρίτη να είναι κατευναστικός , να υμνεί τους ανοιχτούς διαύλους και προφανώς το μορατόριουμ επιβεβαιώθηκε και από την αναφορά του , ότι “υπήρξαν πράγματι και δύσκολες στιγμές κατά τη τελευταία χρονιά. Όμως σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξε άμεσος και ειλικρινής δίαυλος που απέτρεψε την κλιμάκωση”.
Προφανώς η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξαν δύσκολες καταστάσεις με υπεύθυνες τις δύο χώρες, αλλά ωμή παραβίαση του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία στην περιοχή της Κάσου, τόσο με την παρεμπόδιση του πλοίου που έκανε έρευνα για την πόντιση ηλεκτρικού καλωδίου , όσο και με την προκλητική παραβίαση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας. Επομένως είναι ένα δείγμα της στάσης του  Έλληνα υπουργού, όχι λεκτικό, αλλά πολιτικό, που εξισώνει τον δράση με τον αμυνόμενο.

   Ως προς την περαιτέρω διαδικασία , ο Γεραπετρίτης είπε ότι η ατζέντα των συνομιλιών “συμπεριέλαβε και την αξιολόγηση των προϋποθέσεων που πρέπει να υπάρχουν για την εκκίνηση μιας ουσιαστικής συζήτησης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για μία αρχική, ειλικρινή προσέγγιση ενός δύσκολου, αλλά και κρίσιμου ζητήματος... Oι θέσεις μας όσον αφορά το εύρος της συζήτησης αφίστανται με τη θέση μας να αφορά τη μία και μόνη διαφορά”.

   Ο Χακάν Φιντάν έθεσε την ατζέντα της Τουρκίας τονίζοντας ότι τα θέματα που  αφορούν το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο,  είναι αλληλένδετα ,  πρέπει να βρούμε λύσεις και «δεν μπορούμε να τα περιορίσουμε σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ”. Πρόσθεσε ότι “όλα τα προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν τριβές πρέπει να τα συζητήσουμε», ενώ έκανε λόγο για «δίκαιο διαμοιρασμό στην Ανατολική Μεσόγειο» κάτι που όπως είπε υποστηρίζει η χώρα του. Εκτίμησε πως «αν κινηθούμε με το πνεύμα της διακήρυξης των Αθηνών θα ξεπεράσουμε τα προβλήματα» .
Συμπερασματικά, η Αθήνα και η Άγκυρα συμφωνούν ότι τα ήρεμα νερά βολεύει και τις δύο προκειμένου να αφιερώσουν χρόνο και διπλωματικό κεφάλαιο στα άλλα μέτωπά τους, αλλά είναι επίσης φανερό ότι σταδιακά χάνεται μια ευκαιρία για κάτι πιο παραγωγικό. Σίγουρα όλοι περιμένουν και τον Τραμπ, προκειμένου να δουν πως θα κινηθούν.

Η διατήρηση του θετικού κλίματος συμβάλλει στην ηρεμία στις δύο χώρες, είναι όμως δεδομένο πως ούτε το μορατόριουμ, ούτε οι ανοιχτοί δίαυλοι παράγουν λύσεις. Και το ζητούμενο είναι να λυθούν τα προβλήματα και όχι απλά η διαχείριση των αποκλίσεων.