Του Σωτήρη Σιδέρη


Σε τρεις μήνες κλείνει μια τετραετία απόλυτης απορρύθμισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που χαρακτηρίστηκαν από σοβαρές κρίσεις και εντάσεις. Το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι αναβαθμίστηκε η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας , γεγονός που εκφράστηκε  με τις έρευνες του Ουρούτς Ρέϊς, την επικίνδυνη κλιμάκωση στο Αιγαίο και την ενίσχυση της θεωρίας των γκρίζων ζωνών, την πίεση για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, μέχρι και το ζήτημα κυριαρχίας τους. Ενδιάμεσα,  υπήρξαν συναντήσεις σε πολιτικό και υπηρεσιακό επίπεδο που χαρακτηρίστηκαν από αλλοπρόσαλλες διαρροές για μορατόριουμ, για διάλογο, για ύφεση ,  που σχεδόν αυτόματα διαψεύδονταν στην πράξη.  Τώρα, η τελευταία διαρροή εκ μέρους της κυβέρνησης είναι ότι θα υπάρξει θερινό μορατόριουμ, αποφυγή πραγματοποίησης ασκήσεων, άρα αλλαγή κλίματος.  Η αλλαγή όμως συντελέστηκε σε κοινωνικό επίπεδο πρώτα , μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία . Το υποτιθέμενο μορατόριουμ κατά συνέπεια -φυσικά καλοδεχούμενο - δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ακόμη διπλωματική αταξία , από συνομιλίες στο γόνατο και στεγανοποιημένες,  γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι συμφωνήθηκε, η διπλωματική υπηρεσία αγνοεί τι συμβαίνει,  για να δούμε αν πρόκειται για αληθινή συμφωνία , για πρόθεση ή για λόγια του αέρα όπως πολλές φορές έχει συμβεί.

Στεγανά  και δυσλειτουργίες

Στην συνάντηση Δένδια - Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες υποτίθεται έγινε και αυτή η συμφωνία, αλλά χωρίς να δοθούν επίσημες πληροφορίες και κείμενα.  Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο Τσαβούσογλου είχε ανακοινώσει δημόσια ότι παρέδωσε στην ελληνική κυβέρνηση μέσω της συνάντησης Καλίν -Μπούρα, πρόταση έξη σημείων . Η Αθήνα δεν απάντησε ποτέ, αλλά μετά τον σεισμό φαίνεται ότι δρομολογείται διάλογος , αλλά μετά τις εκλογές που πιθανόν  όμως η Τουρκία και η Ελλάδα να έχουν άλλες κυβερνήσεις. Κανείς στρατιωτικός ή διπλωμάτης , δεν είναι σε θέση να εξηγήσει τι ακριβώς περιλαμβάνει η συμφωνία . Τι είδους προφορική συμφωνία είναι αυτή εκτός μάλιστα πλαισίου όταν απενεργοποιούνται οι θεσμικοί τρόποι συνεννόησης , όπως είναι οι επιτροπές για τα ΜΟΕ ή οι ομάδες των διερευνητικών συνομιλιών δηλαδή υπάρχει πάντα ο φόβος κάποια πλευρά να μην τηρήσει την συμφωνία και να επιρρίπτουν ευθύνες η μία στην άλλη, όπως μόνιμα συμβαίνει επί τέσσερα χρόνια.

Δεν είναι η πρώτη φορά που μεταξύ του ΥΠΕΞ και του Μεγάρου Μαξίμου υπάρχει κλεφτοπόλεμος και δεν είναι λίγες οι φορές που ο ένας ακυρώνει τον άλλον.  Μάλιστα θεωρείται σίγουρο ότι σε περίπτωση εκλογικής νίκης της ΝΔ ο Δένδιας δεν θα είναι ΥΠΕΞ . Αποδείχθηκε πολλές φορές κατά την διάρκεια της τετραετίας ότι τα μεγάλα βατερλό, κατέδειξαν το κενό στην εξωτερική πολιτική για το οποίο ευθύνονται εξίσου και ο Δένδιας και ο Μητσοτάκης. Θυμίζουμε  την  …. περιπολία του Ουρούτς Ρέις μέχρι το Καστελλόριζο,  το γεύμα Μητσοτάκη -Ερντογάν πριν έναν χρόνο με θέα το Βόσπορο που κατέληξε σε απίστευτη ένταση, οι δεσμεύσεις για μορατόριουμ που ακυρώθηκαν, αν φυσικά υπήρξαν δεσμεύσεις, το διαρκές παιχνίδι της Αθήνας με την επέκταση των χωρικών υδάτων και την επέκταση της απειλής πολέμου της Άγκυρας και στην Ανατολική Μεσόγειο κ.ο.κ.
          

Η  Ελλάδα στο μεγάλο τραπέζι 

          

Η νέα υποτιθέμενη συμφωνία για θερινό μορατόριουμ, λόγω και των εκλογών θα δοκιμαστεί, όπως και οι άλλες στην πράξη. Το κλίμα ευνοεί τώρα την ηρεμία.  Ορισμένα ζητήματα όμως χρήζουν διευκρινίσεων. Αν υπήρξε συμφωνία , έστω προφορική για να μην γίνουν ασκήσεις από καμία χώρα, έχει καλώς. Η ελληνική άσκηση Ηνίοχος είναι διεθνής άσκηση και κατά πληροφορίες πολλές χώρες, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος δεν ήθελαν στην παρούσα φάση να δημιουργήσουν κλίμα, καθώς  συζητούν την εξομάλυνση των σχέσεών τους με την Τουρκία. Οπότε κάτι αντίστοιχο θα πρέπει να κάνει η Τουρκία. Οπότε αν όντως υπάρχει τέτοια συζήτηση, γιατί οι δύο χώρες δεν παραπέμπουν στο μοναδικό από κάθε άποψη Μνημόνιο Παπούλια -Γιλμάζ, για να το σεβαστούν; γιατί εξοβελίστηκαν οι διπλωμάτες επί τέσσερα χρόνια από κάθε τραπέζι συνομιλιών, ενώ και συναντήσεις του  συμβούλου του Ερντογάν Καλίν με τις συμβούλους του Μητσοτάκη ,  πρώτα με την Σουρανή και μετά με την Μπούρα ακυρώνονται εν μια νυκτί σε πολιτικό επίπεδο;

Η λογική λέει ότι οι δύο κυβερνήσεις θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τους διμερείς μηχανισμούς για τα ΜΟΕ και τις διερευνητικές και να συνομιλήσουν απευθείας χωρίς την εμπλοκή τρίτων χωρών και κάθε βήμα που κάνουν, έστω και μικρές συμφωνίες να θεμελιώνουν κάτι θετικό στις διμερείς σχέσεις και να μην έχουμε διαρκείς ανατροπές. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το θερινό μορατόριουμ επιτεύχθηκε ναι μεν από το θετικό κλίμα που δημιουργήθηκε μετά τον σεισμό, αλλά κυρίως μετά από πιέσεις που άσκησαν οι ΗΠΑ , οι οποίες δεν θέλουν καθόλου ένταση με την Τουρκία .
           

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η Συμμαχία της αντιπολίτευσης έχει το προβάδισμα, αλλά υπάρχει ακόμη χρόνος και ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι είναι αδίστακτος και μπορεί να κάνει τα πάντα για την επανεκλογή του. Η αντιπολίτευση έχει δεσμευθεί ότι θα κάνει στροφή προς την Δύση, κάτι που φαίνεται να θέλει και ο Τούρκος Πρόεδρος. Οπότε η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα έχουν πλέον μπροστά τους μια άλλη εξωτερική πολιτική μετά τις τουρκικές εκλογές. Η Ελλάδα πρέπει να επανασχεδιάσει την ευρωπαική της πολιτική σε σχέση με την Τουρκία, να εμμείνει στην διατήρηση του Βέτο και να το χρησιμοποιήσει ως μοχλό πίεσης για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, όπως έγινε και με τα Σκόπια. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και η ΝΔ στο σύνολό της δεν έχει διαπραγματευτική κουλτούρα. Και το χειρότερο: το δόγμα του προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης είναι καταστροφικό . Η δεδομένη χώρα δεν έχει καμία διαπραγματευτική ισχύ, την στιγμή που η Τουρκία είναι κυρίαρχη σε διεθνές επίπεδο, όπως σαφώς αποδεικνύεται από την υπόθεση της Σουηδίας και της Φινλανδίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σαφή διαπραγματευτικό προσανατολισμό, αλλά πρέπει να αναβαθμίσει το πολιτικό του προσωπικό και να προετοιμαστεί καλύτερα για τα τεράστιας σημασίας διαπραγματευτικά τραπέζια που θα στηθούν σε λίγους μήνες..