Του Σωτήρη Σιδέρη

Διπλωματικό θρίλερ εξελίσσεται στα δυτικά βαλκάνια το τελευταίο διάστημα με επίκεντρο τους στρατηγικούς ελιγμούς του Βελιγραδίου που “χορεύει”συστηματικά και με σχέδιο,   μεταξύ Βρυξελλών και Μόσχας προκαλώντας στρεσογόνες καταστάσεις στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Αρχικά ήταν η αίτηση της Σερβίας για ένταξη στην ομάδα των Brics που όμως δεν συνοδεύθηκε από την μετάβαση του Βούτσιτς στο Καζάν, αλλά πήγε μεγάλη σερβική αντιπροσωπεία.

Η ΕΕ θορυβήθηκε και επέλεξε έναν περίεργο συνδυασμό για να αντιδράσει. Μια αντιπροσωπεία του Ευρωπαικού Λαικού Κόμματος, αποτελούμενη από τους  πρωθυπουργούς της Ελλάδας και της Πολωνίας Μητσοτάκη και Τουσκ και τον  Φρίντριχ Μερτς των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών πήγαν στο Βελιγράδι την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου και είχαν τετράωρο γεύμα εργασίας με τον Βούτσιτς.  Οι δύο πρωθυπουργοί  πήγαν ως κομματικοί παράγοντες και όχι ως απεσταλμένοι της ΕΕ προκαλώντας εύλογα ερωτηματικά. Ουσιαστικά όμως άνοιξαν το δρόμο για την επίσκεψη της φον ντερ Λάϊεν που πραγματοποιεί περιοδεία στα δυτικά βαλκάνια και ήδη παρενέβη υπέρ της Σόφιας στην διένεξη με τα Σκόπια, αλλά σιώπησε για την Συμφωνία των Πρεσπών .  Υπάρχουν και άλλα μυστικά  που μεταφέρουν όλοι αυτοί οι αξιωματούχοι;  
Λεπτομέρεια: Ο Βούτσιτς θα είναι παρών στη μεγάλη παρέλαση της Μόσχας στις 9 Μαίου, την Ημέρα της Νίκης κατά των ναζί, ενώ τις επόμενες ώρες αναμένεται στο Βελιγράδι ρωσική αντιπροσωπεία…

Νέα βαλκανική σκακιέρα

  Μέσα σε αυτή την πολύ έντονη κινητικότητα αναδύονται πολλά και σύνθετα σενάρια για το ακριβώς συμβαίνει στα δυτικά βαλκάνια και πως επηρεάζεται η Ελλάδα από τις εξελίξεις. Η ισορροπημένη εξωτερική πολιτική του Βελιγραδίου μεταξύ Βρυξελλών και Μόσχας , τα μεγάλα αποθέματα σε λίθιο που θέλουν όλοι, η συνεργασία Βούτσιτς -Πούτιν και στον στρατιωτικό τομέα και το ενδεχόμενο εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ τρομοκρατούν το ευρωπαικό ιερατείο. Η Σερβία είναι ισχυρή χώρα με παραδοσιακή και πραγματικά πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική , δεν είναι καθόλου δεδομένη και για τον λόγο αυτό, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία, Ρωσία  και Κίνα την προσεγγίζουν με κάθε τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, το Βελιγράδι θέλει την προσέγγιση με την ΕΕ γιατί αποτελεί μέρος της Ευρώπης, αλλά δεν το κάνει με κάθε τίμημα, όπως αφελώς νόμιζαν επί χρόνια οι Ευρωπαίοι και τώρα τρέχουν.

Υπό αυτή την οπτική, οι τρεις απεσταλμένοι της ΕΕ προφανώς έδωσαν πολλές υποσχέσεις , απολύτως διφορούμενες όμως , γιατί δεν βρίσκονταν σε αποστολή της ΕΕ, αλλά του ΕΛΚ. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, ήταν μια πολιτική ειδική αποστολή που δεν έχει προηγούμενο. Γιατί δεν επρόκειτο για συμμετοχή σε κάποια κομματική εκδήλωση, αλλά έδωσαν την εικόνα των ταχυδρόμων που μετέφεραν σχέδια και μηνύματα.
Σε αυτό το κλίμα , η φον ντερ Λάιεν άρχισε την περιοδεία της στα δυτικά βαλκάνια. Στην Αλβανία ένοιωσε σαν το σπίτι της καθώς η ΕΕ έχει αποδεχθεί πλήρως τον Ράμα ως βαλκάνιο ηγέτη που μάλιστα άρχισε ενταξιακές διαπραγματεύσεις , ενώ έχει αποδεχθεί και τα στρατόπεδα μεταναστών στην Αλβανία. Κάτι που σημειωτέον απέρριψε ακαριαία ο Βούτσιτς. Προφανώς οι απεσταλμένοι του ΕΛΚ θα συζήτησαν και το θέμα του Κοσόβου, στο οποίο ο Έλληνας πρωθυπουργός μάλλον θα μίλησε ελάχιστα ή καθόλου καθώς είναι γνωστή η έκθεση Μπακογιάννη για την ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης...

Ταυτόχρονα υπήρξε σοβαρή και ιδιαίτερα πιεστική παρέμβαση της προέδρου της Επιτροπής προς την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας την οποία κάλεσε να αλλάξει άμεσα το σύνταγμά της και να αναγνωρίσει βουλγαρική μειονότητα ώστε να αρχίσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Ουδέποτε υπήρξε ανάλογη παρέμβαση για λογαριασμό της Ελλάδας ώστε να τηρηθεί απαρέγκλιτα η Συμφωνία των Πρεσπών. Και ούτε έκανε την παραμικρή νύξη από τα Σκόπια.
Ο λόγος είναι απλός. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν θέλει στο κάδρο και την διένεξη με τη Βόρεια Μακεδονία γιατί ήδη βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο στα ελληνοτουρκικά. Πέραν αυτών, αν έκανε παρέμβαση η φον ντερ Λάϊεν η απάντηση των Σκοπίων θα ήταν να ψηφίσει η Ελλάδα τα πρωτόκολλα που προβλέπονται από την Συμφωνία των Πρεσπών, πράγμα που ούτε να σκέφτεται δεν θέλει ο Μητσοτάκης . Οπότε σιωπή, εις βάρος των καλώς νοούμενων εθνικών συμφερόντων, με την Ελλάδα να χάνει μια ακόμη καλή ευκαιρία και να τερματίσει την διένεξη με τα Σκόπια και να αλλάξει σελίδα στις διμερείς σχέσεις προς όφελος όλων.

Χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος της ΕΕ , αλλά και της κυβερνητικής πολιτικής είναι ότι η  Επιτροπή ενέκρινε  την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου,  τα μεταρρυθμιστικά προγράμματα των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, πλην της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η οποία δεν έχει ακόμα καταθέσει πρόγραμμα. Η έγκριση αυτή ανοίγει το δρόμο για εκταμιεύσεις μέσω του Σχεδίου Ανάπτυξης, ύψους 6 δισ. ευρώ (2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 4 δισ. ευρώ σε δάνεια με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους), για την περίοδο 2024-2027. Οι πληρωμές θα πραγματοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση των συμφωνηθέντων μεταρρυθμιστικών βημάτων.

Εκ των πραγμάτων έχουμε μια πολυκεντρική ευρωπαική πολιτική στα δυτικά βαλκάνια που φαίνεται ότι λόγω των διεθνών εξελίξεων και της ιδιαίτερα αποδοτικής εξωτερικής πολιτικής της Σερβίας βρίσκονται πάλι στο επίκεντρο. Παρά το γεγονός ότι μόλις πριν από 10 ημέρες στη Διάσκεψη κορυφής του Βερλίνου για την ίδια περιοχή, δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα, κινήθηκε το ΕΛΚ και η επικεφαλής της Επιτροπής, αλλάζοντας άμεσα την εικόνα.
Η συμμετοχή του Έλληνα πρωθυπουργού σε αυτό το ταξίδι και ο συνολικός τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τα δυτικά βαλκάνια είναι λανθασμένος. Η Ελλάδα οφείλει να ασκήσει μια ανοιχτή και διαφανή εξωτερική πολιτική προσεγγίζοντας όλες τις χώρες, προωθώντας λύσεις στα διμερή προβλήματα και αναβαθμίζοντας τις σχέσεις της με όλες τις χώρες και όχι να επιλέξει κλειστές και ελιτίστικες κινήσεις. Οι οποίες και ερωτηματικά προκαλούν και αδιαφανείς είναι και δεν βρίσκουν στήριξη από όλες τις χώρες. Κατά συνέπεια αναμένουμε τα συνολικά αποτελέσματα για να διαπιστωθεί τι ακριβώς θέλει η ΕΕ και πως προωθεί τις πολιτικές της….