Ο πρωθυπουργός  Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει πραγματοποιήσει ποτέ σχεδιασμένη περιοδεία στα δυτικά βαλκάνια, αν και γνωρίζει ότι  ένα μεγάλο παιχνίδι επιρροής πολλών χωρών βρίσκεται σε εξέλιξη και επηρεάζει επίσης την σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή. Αντίθετα, ο Ερντογάν  τα έχει επισκεφθεί πολλές φορές και τώρα είχε επαφές στα Τίρανα, όπου εγκαινίασε το μεγαλύτερο τζαμί της Ευρώπης με τουρκικά χρήματα, ενώ έρχονται και τα θρησκευτικά σχολεία και οι πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αλβανία. Πήγε και στο Βελιγράδι, όπου ο πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς, αποθέωσε κυριολεκτικά την Άγκυρα, δηλώνοντας ότι  η Τουρκία είναι  «η μεγαλύτερη δύναμη στα Βαλκάνια».

 Ταυτόχρονα η κατάσταση αδράνειας στην οποία βρίσκεται το ΥΠΕΞ  , έχει καταστεί μείζον διπλωματικό πρόβλημα,  με την Ελλάδα, να έχει ψυχρές ή κακές σχέσεις με όλες τις χώρες των δυτικών βαλκανίων, ενώ η “Τρόϊκα” Μητσοτάκη - Γεραπετρίτη -Παπαδοπούλου συνεχίζει να απέχει επιδεικτικά από την περιοχή, σε βάρος των εθνικών συμφερόντων.  Αντίθετα, διακηρύσσοντας την ανάγκη μιας νέας στρατηγικής, ο Αλέξης Τσίπρας από το Βελιγράδι πρότεινε η ένταξη της πρώτης χώρας της περιοχής στην ΕΕ να γίνει μέχρι το 2030 και είναι ο πρώτος ηγέτης που θέτει ενεργητικά το θέμα της Διεύρυνσης της ΕΕ.

Καμία ιεράρχηση

Να υπενθυμίσουμε την κρίση στις ελληνοσερβικές σχέσεις εξαιτίας μιας άκρως υπονομευτικής έκθεσης της Ντόρας Μπακογιάννη που ζητούσε την ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να εμφανίζεται πιο φιλική έναντι του Κοσόβου  από την Τουρκία που έχει και τουρκική μειονότητα εκεί. Αντίθετα η Τουρκία ακολουθεί πολιτική εθνικού συμφέροντος και καθορίζει τη στάση της, όχι  με βάση εντολές από άλλες χώρες όπως κάνει ο Μητσοτάκης και η Μπακογιάννη. Στον αντίποδα, οι σχέσεις  της Τουρκίας με την Αλβανία, τη Σερβία, τη Β. Μακεδονία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία -Ερζεγοβίνη και το Κόσσοβο, διανύουν ιδιαίτερα θερμή περίοδο.  

   Στις δηλώσεις που έκαναν οι Βούτσιτς και Ερντογάν την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου,  είναι εμφανής η θερμή σχέση των δύο ηγετών και κατά προέκταση των χωρών τους. Το Βελιγράδι ακολουθεί και αυτό μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, πότε με τους Ρώσους, πότε με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, πότε με την Κίνα και την Τουρκία. Όπως επίσης και ο Έντι Ράμα που έχει αναβαθμίσει τη θέση της Αλβανίας και έχει ενισχύει και το δικό του κύρος . Η Ελλάδα δεν υπάρχει πουθενά…
Ο Βούτσιτς έπλεξε το εγκώμιο του Ερντογάν τονίζοντας ότι είναι ένα πρόσωπο που «κατανοεί πολύ καλά τα προβλήματα στα Βαλκάνια και λέει πάντα ότι ο διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για την επίλυσή τους». Εξήρε τον ρόλο της Άγκυρας στην σταθερότητα στην περιοχή, ενώ αίσθηση προκαλεί η αναφορά του  ότι  ορισμένα μέρη της χώρας του επιβιώνουν χάρη στις τουρκικές επενδύσεις και στο πλαίσιο αυτό δήλωσε ότι η Σερβία εκτιμά τις φιλικές σχέσεις της με την Τουρκία. «Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας», πρόσθεσε
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν  εξήρε τον ρόλο του Βελιγραδίου  στη σταθεροποίηση της γειτονικής Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Πρόσθεσε ότι  υπάρχουν οι δυνατότητες ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και προέτρεψε επίσης τις «τρίτες χώρες» να απέχουν από την προσπάθεια να «καθορίσουν τι θα πρέπει να περιλαμβάνεται στις αμυντικές βιομηχανίες της Τουρκίας και της Σερβίας».
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέχει ουσιαστικά από τα τεκταινόμενα στα δυτικά βαλκάνια, ενώ ο πρωθυπουργός έχει στρέψει την προσοχή του στα Εμιράτα, το Κατάρ και τους μονάρχες της περιοχής, άγνωστο για ποιο λόγο, δεδομένου ότι δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο που να δικαιολογεί τόσες επισκέψεις , σε αντίθεση με τα βαλκάνια.  Καμία ιεράρχηση στην εξωτερική πολιτική. Τα σχόλια που γίνονται στο παρασκήνιο γι αυτή την … ταξιδιωτική προτίμηση του πρωθυπουργού είναι πολύ σαρκαστικά...
Προκαλεί ειρωνεία μάλιστα το γεγονός ότι ορισμένες φορές,  διαρροές που γίνονται από το ΥΠΕΞ εκφράζουν υποτίθεται προβληματισμό ή και ανησυχία για την διείσδυση της Τουρκίας στην Αφρική, αλλά δεν ανησυχεί κανείς για την αποδεδειγμένα ισχυρή διείσδυση και επιρροή της Τουρκίας στα βαλκάνια.

Δεν είναι μόνο ο πρωθυπουργός που αδιαφορεί για τα βαλκάνια. Χωρίς σχέδιο και χωρίς καμία αίσθηση ευθύνης η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών δείχνει σταθερά στην αποστασιοποίησή της από τις εξελίξεις. Οι διμερείς επαφές, όταν γίνονται στο περιθώριο διαφόρων διασκέψεων δεν αποτελεί σχέδιο . Ούτε ο Γεραπετρίτης, ούτε η υφυπουργός Παπαδοπούλου έχουν να επιδείξουν το παραμικρό . Τουλάχιστον ο Γιώργος Γεραπετρίτης ταξιδεύει εκ καθήκοντος για να πάρει μέρος σε διασκέψεις, σε συνόδους διεθνών οργανισμών και στις Βρυξέλλες.
Η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου ποιον ακριβώς ρόλο έχει στο ΥΠΕΞ; διότι αν εξαιρέσουμε έναν άγριο καυγά που έκανε στην Κωνσταντινούπολη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και την ωμή παρέμβασή της στο θέμα της διαδοχής του, όπως ανέφεραν πληροφορίες,  ουδέποτε έχει βγει από το υπουργείο , είτε για να ταξιδέψει στην περιοχή,ή να κάνει διμερείς επαφές. Ούτε κάνει δηλώσεις αν και έχει έναν βαρύ φάκελο, αυτόν των ελληνοτουρκικών. Οπότε τι ακριβώς συμβαίνει,  πέραν των στενών σχέσεων με την οικογένεια Μητσοτάκη;

Αλέξης Τσίπρας

Με εντελώς διαφορετικό πνεύμα από αυτό της κυβέρνησης  στα προβλήματα των βαλκανίων, κινήθηκε τις τελευταίες ημέρες ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στο πλαίσιο  της συνεδρίασης της Επιτροπής Δυτικών Βαλκανίων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στο περιθώριο της συνεδρίασης συναντήθηκε με τον πρόεδρο Βούτσιτς , ενώ παρουσίασε και ένα πλαίσιο τριών σημείων  για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων. Η όλη στάση του Τσίπρα διαψεύδει κατηγορηματικά την κυβερνητική προπαγάνδα ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις και πως ούτε λίγο, ούτε πολύ η κυβερνητική πολιτική (της αδράνειας) είναι μονόδρομος.
Τα τρία σημεία που παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρας είναι:



Πρώτον, να προωθηθεί μια συγκροτημένη ευρωπαϊκή στρατηγική για τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια με στόχο την ένταξη της πρώτης χώρας το 2030. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος η ΕΕ να έχει οποιαδήποτε αξιοπιστία ως διεθνής και περιφερειακή δύναμη.
“Δεν αρκεί ούτε να δίνουμε αυτήν την ημερομηνία αφηρημένα ούτε να λέμε γενικά και αόριστα ότι η διεύρυνση αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Πρέπει να προσδιορίσουμε έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη. Με την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης η Ελλάδα πρωτοστάτησε σε αυτήν την προσπάθεια. Σήμερα πρέπει να υπάρξει μια αντίστοιχης εμβέλειας πρωτοβουλία για να δοθεί ώθηση στην διεύρυνση της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια” τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας.


Δεύτερον, πρέπει να επανεξεταστεί η μεθοδολογία της διεύρυνσης βάσει μιας προσέγγισης σε στάδια (phased approach). Σε αυτήν τη βάση πρέπει να ενσωματωθούν οι χώρες αυτές σε πρώτο στάδιο στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά, πριν την ένταξή τους. Και να θεσπιστούν πιο ισχυρά κίνητρα και αντικίνητρα προκειμένου να τηρηθούν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις, ειδικά σε σχέση με τη καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση του κράτους δικαίου. Έτσι - χωρίς να υποκατασταθεί η προοπτική της πλήρους ένταξης- θα μπορεί να δοθεί μια νέα οικονομική προοπτική ειδικά για τους νέους που μεταναστεύουν μαζικά από την περιοχή.

Τρίτον η ΕΕ πρέπει να κινηθεί πολύ πιο ενεργά για την ειρηνική επίλυση διαφορών στα Δυτικά Βαλκάνια με έμφαση στο Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αυτό προυποθέτει πολιτική βούληση από όλες τις πλευρές αλλά και ένα πλαίσιο διαλόγου, σεβασμού και επαφών στο οποίο μπορεί να συνεισφέρει η Επιτροπή για τα Δυτικά Βαλκάνια. Ένα πλαίσιο όπου οι πολιτικοί θα στηρίζουν ενεργά τα εθνικά τους συμφέροντα και την ίδια στιγμή θα στέκονται απέναντι στον εθνικισμό και την εθνική περιχαράκωση.
Να σημειωθεί τέλος, ότι  ο Τσίπρας  είπε ότι για να οικοδομηθεί ο αμοιβαίος σεβασμός πρέπει να βασίζεται στον σεβασμό των υφιστάμενων συμφωνιών όπως η Συμφωνία των Πρεσπών και η Συμφωνία των Βρυξελλών για το Κόσοβο.
Στο πλαίσιο αυτό, κατέστησε για άλλη μια φορά σαφές ότι η Βόρεια Μακεδονία δεν θα έχει κανένα ευρωπαϊκό μέλλον αν η νέα κυβέρνησή της δεν σεβαστεί απόλυτα τη Συμφωνία των Πρεσπών.