του Σπύρου Σουρμελίδη

Οι ίδιες οι τράπεζες που έκαναν προσπάθεια να ξεφορτωθούν τα «κόκκινα δάνεια» και στην συνέχεια τα ακίνητα των δανειοληπτών,  τα οποία είχαν υποθηκεύσει , επαναγοράζουν αυτή την ώρα τα ίδια ακίνητα. Την ίδια ώρα η αύξηση των επιτοκίων, δημιουργεί μια νέα γενιά κόκκινων δανείων.   Η καταστροφή της μικρομεσαίας τάξης συντελείται εδώ και χρόνια, όμως αυτή την περίοδο ζούμε την απόλυτη φτωχοποίηση της με την απώλεια των σπιτιών της. Έχει πάρει μορφή χιονοστιβάδας η απώλεια της ακίνητης περιουσίας των πλέον ευάλωτων  πολιτών, αλλά και της μεσαίας τάξης.  Το νέο όμως φαινόμενο είναι η συγκέντρωση χιλιάδων ακινήτων στα χέρια είτε συγκεκριμένων τραπεζών είτε, συγκεκριμένων εταιριών που έχουν σχέση με τις τράπεζες. Δείχνουν μάλιστα ότι κτυπάνε τα πάντα, ακόμα και πολύ μικρά ακίνητα ευτελούς αξίας και για μικρές οφειλές.  Γιατί πολύ απλά στόχος είναι ο οσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός ακινήτων στα χέρια λίγων και συγκεκριμένα τραπεζών ή εταιριών real estate που εχουν σχέση με τις τράπεζες. 

Αν στα χέρια τους, βρεθεί το 5% ή 10% της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων (δηλαδή 225 ή 450 χιλιάδες ακίνητα από τα 700.000 που είναι υποθηκευμένα), αυτομάτως θα ορίζουν την αγορά των ακινήτων (στεγαστική και άλλη) όπως και τα ενοίκια και πολλά ακόμα. Αυτό θα συμβεί στην Ελλάδα για πρώτη φορά , όπως συμβαίνει ηδη σε Αμερική και την άλλη Ευρώπη.   Τους τελευταίους μήνες διαπιστώνεται ότι τα ακίνητα που βγαίνουν σε πλειστηριασμό καταλήγουν στις τράπεζες, καθώς οι ίδιες ίδρυσαν real estate εταιρείες και αγοράζουν τα ακίνητα σε πολύ χαμηλές τιμές, αφού έχουν ήδη γίνει ένας, δύο ή και περισσότεροι άγονοι πλειστηριασμοί ώστε να μειωθεί η τιμή διάθεσης του ακινήτου.

Αποκαλύπτεται ότι ένα ακίνητο που αποτελεί εγγύηση κόκκινου δανείου,  βρίσκεται και πάλι στα χέρια της τράπεζας που έδωσε το αρχικό δάνειο. Η πορεία είναι πανομοιότυπη. Το δάνειο από την τράπεζα πουλήθηκε σε fund, με έδρα πάντοτε στο εξωτερικό, κυρίως, στην Ιρλανδία, και στην συνέχει αναλαμβάνει εταιρία διαχείρισης κεφαλαίου να το βγάλει στο σφυρί. Και είτε εμφανίζεται πάλι η τράπεζα με εταιρία real estate  να πάρει πίσω το ακίνητο που είχε ξεφορτωθεί. 

Και ποιο είναι το κέρδος τους; Τα ακίνητα τιτλοποιούνται και αποτελούν τεράστιο κεφάλαιο για τις ίδιες τις Τράπεζες τα οποία αποτελούν εγγύηση για την έκδοση ομολόγων και την εισροή δεκάδων ή και  εκατοντάδων εκατομμυρίων στα ταμεία τους, ανάλογα με την τιτλοποίηση. Επίσης έχουν τη δυνατότητα εμπορικής εκμετάλλευσης των ακινήτων, τα οποία εφόσον τα εντάξουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα ανακαίνισης, μπορούν να τα πουλήσουν σε τιμή πολλαπλάσια από την τιμή που τα πήραν στους πλειστηριασμούς. Με τη διαδρομή αυτή, που ακολουθούν οι τράπεζες, τα ακίνητα «ξεπλένονται» και βρίσκονται στην αγορά καθαρά από βάρη και δεσμεύσεις, έτοιμα να πολλαπλασιάσουν την οικονομική δυναμική των ίδιων των τραπεζών.

Οπως φαίνεται στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου θα είναι ένα από τα “καυτά” θέματα της προεκλογικής αντιπαράθεσης.  Στη συζήτηση που γίνεται για τους πλειστηριασμούς υπάρχει ένα μεγάλο  ερώτημα. Γιατί δεν γίνονται ρυθμίσεις; Η απάντηση είναι απλή. Με τους πλειστηριασμούς τα funds βγάζουν πολύ γρήγορα μεγάλα κέρδη, ενώ και οι servicers παίρνουν την προμήθειά τους. Συνεπώς δεν έχουν κανένα κίνητρο να κάνουν ρυθμίσεις, οι οποίες θα τους αποδώσουν μεν κέρδη, αλλά σε μεγάλο βάθος χρόνο.

Τα αγχος των επιτοκίων

Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που είναι ορατός ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια νέα γενιά «κόκκινων»  δανείων. Ο λόγος είναι η αύξηση των επιτοκίων χορήγησης (δανείων). Οσοι έχουν στεγαστικό δάνειο ή έχουν υποθηκεύσει περιουσιακά στοιχεία  για να πάρουν δάνειο, κινδυνεύουν να μην μπορούν να ανταποκριθούν.  Η κυβέρνηση αντιλαμβανόμενη, την κατάσταση που δημιουργείται στην κοινωνία, παρακαλάει τις τράπεζες να προχωρήσουν σε διευκολύνσεις. Επιμήκυνση χρόνου αποπληρωμής κλπ. Και οι Τράπεζες προτείνουν στην κυβέρνηση να ....επιχορηγήσει τι επιτόκιο. Δηλαδή να πληρώσουν οι φορολογούμενοι μέρος του κόστους των δανείων. Ζητούν δε , διευθέτηση απευθείας με τον Μητσοτάκη, αφού δεν τα βρίσκουν με τον Σταϊκούρα. Ας μη στοιχηματίσουμε τις ακριβώς θα αποφασίσει η κυβέρνηση. 

Πλειστηριασμοί και Άρειος  Πάγος

Οι χιλιάδες των πλειστηριασμών όπως ήταν φυσικά προκαλούν πλέον κοινωνική δυσαρέσκεια και ανησυχία.  Η εμπειρία δείχνει ότι οι δανειολήπτες που έχουν υποθηκεύσει την πρώτη (και μοναδική) κατοικία τους, δεν έχουν τρόπο να προστατευθούν. Τα Εφετεία όμως έβγαλαν αποφάσεις κατά των εταιριών εκτέλεσης των πλειστηριασμών, όπως και ο Άρειος Πάγος.  Ένα Τμήμα του οποίου έβγαλε αντιφατική απόφαση υπερ των εταιριών που εκτελούν τους πλειστηριασμούς. Η αντίφαση αυτή οδηγεί την μεγάλη αυτή υπόθεση στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου στις 26 Ιανουαρίου του 2023.  Ενώ οι Τράπεζες πιέζουν την κυβέρνηση να μην νομοθετήσει κατά των εταιριών πλειστηριασμών ή υπερ της πρώτης κατοικίας ξανά, επαναφέροντας κάποιο προστατευτικό πλαίσιο που υπήρχε εως το 2019.  Μετά από αυτές τις αποκαλύψεις προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Τράπεζας της Ελλάδας, να ξεπεραστούν τα εμπόδια που προέκυψαν για τους πλειστηριασμούς, με απόφαση του Αρείου Πάγου και των Εφετείων, η ανατροπή των οποίων ήδη επιδιώκεται από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η οποία στην πρόσφατη Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, επεσήμανε ότι παρα τα προβλήματα από τις αποφάσεις Εφετείων και του Αρείου Πάγου , το πρόβλημα θα ξεπεραστεί.  Τι είναι αυτό που γνωρίζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας; Η τι είναι  αυτό το οποίο επιθυμεί; 

Για το θέμα αυτό αντέδρασε η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, που συνεδρίασε εκτάκτως στις 20 Νοεμβρίου 2022, μέσω τηλεδιάσκεψης και πήρε απόφαση ναστηρίξει τους αδύναμους πολίτες. Μάλιστα εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία βάλει κατά της Τράπεζας της Ελλάδος. Στην ανακοίνωση η οποία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος αναφέρει: «Το δικηγορικό σώμα, δια των θεσμικών του οργάνων, διαχρονικά και αταλάντευτα, έχει σταθεί στο πλευρό των οικονομικά αδύναμων συμπολιτών μας και των ευάλωτων νοικοκυριών.  Μία ευνομούμενη Πολιτεία οφείλει να λαμβάνει μέριμνα για τους οικονομικά αδύναμους πολίτες της και να προστατεύει την πρώτη κατοικία τους, ιδίως στη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε. 
Αλγεινή εντύπωση και έντονο προβληματισμό μας προκάλεσε η αναφορά της Τράπεζας της Ελλάδος στις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων, όπως αυτή αποτυπώνεται στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας, μηνός Νοεμβρίου 2022. Ειδικότερα, στη σελίδα 91 της Έκθεσης αυτής, η Τράπεζα της Ελλάδος, αφού διαπιστώνει ότι η ικανότητα των εν λόγω εταιρειών να διαχειριστούν τα δάνεια δυσχεραίνεται από την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου 822/2022 και τις σχετικές εφετειακές αποφάσεις αναφορικά με τη νομιμοποίησή τους να προβούν σε δικαστικές ενέργειες και κυρίως να συμμετέχουν σε διαδικασίες πλειστηριασμών, προαναγγέλλει, επί της ουσίας, την άρση των περιορισμών αυτών, που έθεσαν οι δικαστικές αποφάσεις, τους επόμενους μήνες, είτε με σχετική νομοθετική πρωτοβουλία, γεγονός που έχει αρνηθεί δημόσια ο Υπουργός Οικονομικών, είτε με ανατροπή της απόφασης του Αρείου Πάγου, από την Ολομέλεια όπου και εκκρεμεί η συγκεκριμένη ένδικη διαφορά.

Σε ένα κράτος δικαίου, οι δικαστικές αποφάσεις κρίνονται από τα αρμόδια Δικαστήρια, μετά από συζήτηση των υποθέσεων και αφού ληφθούν υπόψη τα στοιχεία του φακέλου.  Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν έχει καμία εξουσία να παρεμβαίνει. Τις αποφάσεις τις εκδίδουν δικαστές και όχι Τραπεζίτες και Funds. Το δικηγορικό σώμα είναι και θα είναι παρόν για να προασπίζει το κράτος δικαίου.  Στο πλαίσιο αυτό, η Συντονιστική Επιτροπή αποφάσισε τα θεσμικά όργανα του σώματος, κατ’ άρθρο 90 Κώδικα Δικηγόρων, να ασκήσουν παρέμβαση ενώπιον της μείζονος Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, κατά τη δικάσιμο 26.1.2023, που θα κρίνει το ζήτημα της νομιμοποίησης των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων και εξουσιοδότησε τον Πρόεδρο Δημήτρη Βερβεσό να προβεί στις αναγκαίες δικονομικές ενέργειες.»