Του Σωτήρη Σιδέρη

Κατώτεροι των περιστάσεων, με μια διαρκή τάση αυτοθαυμασμού , πρώην πρωθυπουργοί, υπουργοί και παράγοντες του δημόσιου βίου συναγωνίστηκαν σε ανευθυνότητα, ρηχότητα σκέψης και έλλειψη οράματος, κατά την  τριήμερη εκδήλωση για τα 50 χρόνια της μεταπολίτευσης.Είναι γεγονός ότι, η  δημοκρατία  εδραιώθηκε μετά το 1974, αλλά ποτέ δεν έφθασε στο επιθυμητό υψηλό επίπεδο. Σήμερα, διέρχεται σοβαρή κρίση θεσμών, το σύνταγμα παραβιάζεται συνειδητά χωρίς να λειτουργούν αντίβαρα, η λειτουργία της βουλής είναι υποβαθμισμένη, η  Δικαιοσύνη δεν έχει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, η διαφθορά είναι εθνικό πρόβλημα,  οι απειλές της Τουρκίας γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες. Οι  ηγέτες,  έχουν μερίδιο ευθύνης για αυτή την διολίσθηση,  κυρίως δεν είπαν κάτι χρήσιμο για το μέλλον της  δημοκρατίας.

 Υποτίθεται  ότι  θα ανέλυσαν μεγάλα γεγονότα που διαμόρφωσαν το πολιτικό σύστημα και το οικονομικό μοντέλο της μεταπολίτευσης,  που επηρέασαν οι ίδιοι με τις αποφάσεις τους , ώστε οι εμπειρίες τους να χρησιμεύσουν για την ανάπτυξη της δημοκρατίας και της χώρας γενικότερα, αλλά εμφανίστηκαν ως σχολιαστές. Οι Μητσοτάκης, Σαμαράς, Γιώργος Παπανδρέου, Ε. Βενιζέλος, Ντ. Μπακογιάννη και ο Τσίπρας  εν μέρει,  δεν άφησαν τροφή για σκέψη. Μια χαμηλού επιπέδου πολιτική ελίτ  συνεχίζει να κυβερνά στην Ελλάδα.

Διαδοχικές κρίσεις  και νοοτροπίες

Το συνέδριο «ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ: 50 Χρόνια Μετά», συνδιοργάνωσε το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών και το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economic και η “Καθημερινή” .
 Η πορεία της μεταπολίτευσης ξεκίνησε με την κατοχή του 37% της Κύπρου, την απειλή πολέμου με την Τουρκία, την ανάγκη επαναλειτουργίας των θεσμών και την προσπάθεια να ανακάμψει η οικονομία. Παρά τα θετικά , οι διακρίσεις συνεχίστηκαν και οι φάκελοι πολιτικών φρονημάτων φρόντιζαν (μέχρι το 1981)  ώστε και το νέο κράτος να αποκλείσει ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας, όπως έγινε και μετά τον εμφύλιο.  Δηλαδή οι αρμοί της εξουσίας ενέταξαν χουντικούς , το πελατειακό σύστημα συνεχίστηκε , ωστόσο οι πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες, όπως και η φυσιογνωμία του Α. Παπανδρέου άλλαξαν αυτή την πορεία, εν μέρει τουλάχιστον.


Σήμερα, το ελληνικό κράτος και οι αρμοί της εξουσίας έχουν επιστρέψει στην λογική της πελατείας , αλλά κυρίως κυριαρχεί μια εξουσία με χαρακτηριστικά καθεστώτος . Ταυτόχρονα τα πολιτικά κόμματα, είναι απομαζικοποιημένα όσο ποτέ άλλοτε. Άλλα είναι χρεοκοπημένα και εξαρτημένα από τις τράπεζες και τους "χορηγούς" τους, όπως η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ενώ η Αριστερά είναι κατακερματισμένη και σε κρίση ηγεσίας και ταυτότητας. 
Αν στόχος των διοργανωτών ήταν να υπάρξει μια σοβαρή ανάλυση για τα 50 χρόνια και κάποιες προτάσεις για το μέλλον, απέτυχαν.   Οι συζητήσεις υπό μορφή συνεντεύξεων περιόρισε πάρα πολύ τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και να αναλυθούν μεγάλα γεγονότα, οπότε οι πρώην ηγέτες απλά υπερασπίζονταν τον εαυτό τους. Προκαλεί μελαγχολία , ότι το σημαντικότερο ίσως γεγονός της μεταπολίτευσης, η χρεοκοπία της Ελλάδας δεν έχει υπεύθυνους. Κανείς δεν ανέλαβε την παραμικρή ευθύνη. Η κρίση των Ιμίων, το μεγαλύτερο γεγονός της μεταπολίτευσης στις σχέσεις με την Τουρκία, δεν εκτιμήθηκε σωστά για το πως επηρέασε όλο το πλέγμα των σχέσεων.  Αντίστοιχη του επιπέδου του, δηλαδή του κυνικού πολιτικού ήταν η τοποθέτηση του Βενιζέλου ότι επειδή υπήρχε η διαδικασία στη Δικαιοσύνη για την υπόθεση Νοβάρτις, δεν στήριξε την συμφωνία των Πρεσπών! αλλά οι πατριωτικές κορώνες περισσεύουν...

   Ο κυνισμός που συχνά υποκρύπτει και αδιαφορία, χαρακτήρισε τις τοποθετήσεις των υπουργών  που διαχειρίστηκαν την χρεοκοπία. Του Αλογοσκούφη, του Παπακωνσταντίνου και του  όχι ιδιοτελή, αλλά μάλλον αμήχανου Τσακαλώτου.
Πως χρεοκόπησε η Ελλάδα; άγνωστο. Ποιός ήταν πρωθυπουργός από το 2004 μέχρι το 2009; κανείς δεν θυμάται. Μίλησαν για διάφορα, αλλά όχι για αυτό και η εικόνα αυτή, καταδεικνύει έλλειμμα δημοκρατίας στη χώρα.  Ακόμη και ο φυτευτός πρωθυπουργός των τραπεζιτών, ο Λουκάς Παπαδήμος, χρόνια μετά, όπως και άλλοι ξεδιάντροπα υποστηρίζουν ακόμη  το PSI, που κατέστρεψε μια τεράστια περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, ομολογιούχων, κλπ. Πως είναι δυνατόν αυτή η χώρα με τόσους Σωτήρες να βιώνει διαρκείς κρίσεις, ανεξήγητο…..

       

Ο μεγάλος ασθενής,  ο Τσίπρας και οι άλλοι

Ο Αλέξης Τσίπρας προσέγγισε τα γεγονότα της πρωθυπουργικής του θητείας με  αμφιλεγόμενες προθέσεις.  Μπράβο του ,  που για πρώτη φορά μίλησε για “μεγάλο ασθενή , τη Δικαιοσύνη”, σημειώνοντας:
“Αν υπήρχε κατά τη διακυβέρνησή μου το σημερινό ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου δεν θα μπορούσα να σταθώ ούτε μια ημέρα στο μέγαρο Μαξίμου, σχολίασε ο Αλέξης Τσίπρας. Οι υποκλοπές είναι ένα πρωτοφανές σκάνδαλο. Η Δημοκρατία γιορτάζει 50 χρόνια, αλλά υπάρχει μια μαύρη κηλίδα στο επίσημο φόρεμά της που είναι η κηλίδα των υποκλοπών, σημείωσε σκωπτικά. Μια Δημοκρατία χωρίς ισχυρά θεσμικά αντίβαρα, με μεγάλο ασθενή τη Δικαιοσύνη, είναι σίγουρα πάσχουσα, πρόσθεσε με έμφαση. «Έχει περάσει ενάμισης χρόνος και δεν έχει ασκηθεί κάποια δίωξη για ένα σκάνδαλο που καμία κυβέρνηση σε ευρωπαϊκή χώρα δεν θα μπορούσε να σταθεί». Αλλά άλλες τοποθετήσεις του, όπως της Νοβάρτις ή για τηλεοπτικές άδειες που είπε ότι ήταν λάθος, δεν βγάζουν νόημα, πέραν του ότι ήθελε να αποστασιοποιηθεί από τον Παπαγγελόπουλο και τον Παππά. Είναι φανερό πως ο Τσίπρας δεν έχει ακόμη καθαρό μυαλό για να παίζει ηγετικό ρόλο στην Αριστερά.

Πολλοί ανέφεραν διάφορα στιγμιότυπα της θητείας τους για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Ο Γιώργος Παπανδρέου μετάνοιωσε που τότε δεν έκανε δημοψήφισμα, ο  Αντώνης Σαμαράς σταθερός στο τίποτα με τη μόνιμη δόση πατριδοκαπηλείας για τη Συμφωνία των Πρεσπών, η Ντόρα Μπακογιάννη που πήρε θετική θέση για την ίδια συμφωνία, αλλά ως αντιπολίτευση κυριεύθηκε καπό τη βουλιμία για εξουσία. Για την πρόεδρο της Δημοκρατίας υπάρχει κράτος δικαίου στην Ελλάδα και ότι η Δημοκρατία είναι μια συνεχής διεκδίκηση. Πρώτον ως πρόεδρος όφειλε να επισημάνει ότι υφίσταται διάβρωση του κράτους δικαίου και αυτό δεν το λέει η Αριστερά μόνο, αλλά το ίδιο το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο, συνταγματολόγοι και κορυφαίο νομικοί. Αλλά η δεύτερη θητεία είναι πολύ ελκυστική για την Σακελλαροπούλου.

Εξωτερική πολιτική, ασφάλεια – δόγματα

Κανείς δεν έγινε σοφότερος ακούγοντας τοποθετήσεις για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας και ενώ ο κόσμος παραπαίει μεταξύ πολέμων, θερμών και ψυχρών, ανισοτήτων και οικονομικής στασιμότητας. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μείζονες απειλές από την Τουρκία που ενισχύεται διαρκώς διπλωματικά, στρατιωτικά και οικονομικά, σε λίγα χρόνια ο πληθυσμός της θα φθάσει τα 100 εκατομμύρια, έχει δική της πολεμική βιομηχανία και έχει ένα ισχυρό , σταθερό στρατηγικό αναθεωρητικό δόγμα για το Αιγαίο.
Μετά την μετατροπή των Ιμίων σε νεκρή ζώνη, η Τουρκία θα επιδιώξει κάποια στιγμή που οι συνθήκες θα το επιτρέψουν,  να διευρύνει αυτή τη νεκρή ζώνη με δεκάδες άλλα νησιά, τις γκρίζες ζώνες όπως τις αποκαλεί σήμερα, για να αλλάξει οριστικά το στάτους κβο στο Αιγαίο.

Και όμως, Μητσοτάκης, Σαμαράς, Βενιζέλος, υπουργοί, παράγοντες και άλλοι ομιλητές, δεν είπαν λέξη για το πως η Ελλάδα θα υπερασπιστεί αυτά που νόμιμα της ανήκουν και με ποια στρατηγική θα κινηθεί στο μέλλον. Σχόλια για την επικαιρότητα είναι σεβαστά , οι ελπίδες για ειρήνη σεβαστές, αλλά οι ελπίδες δεν είναι ούτε εθνική στρατηγική, ούτε δόγμα. Υπάρχει κενό στρατηγικής στην πολιτική σκηνή και αυτό είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού.
Είχε δίκιο, είναι ιστορική αλήθεια, αυτό που είπε ο Αλέξης Τσίπρας, ότι είναι υπερήφανος για όσα έκανε ως πρωθυπουργός σημειώνοντας ότι η κυβέρνησή του ήταν η πιο έντιμη της μεταπολίτευσης, παρά το γεγονός ότι πολεμήθηκε όσο καμία άλλη. Όλα αλήθειες. Θα ήταν ίσως ο καλύτερος της μεταπολίτευσης, αν μελετούσε τους εχθρούς του πριν γίνει πρωθυπουργός και να ετοιμάσει την εξουσία του κατάλληλα, αντί να διαπιστώνει εκ των υστέρων, κάτι που ήξερε εκ των προτέρων.

Η επόμενη εθνική κρίση , όταν έρθει, θα έρθει, έτσι είναι η ζωή, ίσως μας διαλύσει ως χώρα. Οι θεσμοί υποφέρουν, όπως και μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, η εκτελεστική εξουσία προκαλεί ρήγματα στην κοινωνία, η δημοκρατία γίνεται όλο και πιο αδύναμη.
Γι αυτό και η υπεράσπιση της Δημοκρατίας πρέπει να γίνει το μεγαλύτερο και ισχυρότερο εθνικό δόγμα,  γιατί Δημοκρατία, κοινωνική συνοχή, κοινωνική δικαιοσύνη και ανάπτυξη  θα επηρεάσουν την πορεία της χώρας στο μέλλον. Δυστυχώς προς το παρόν κυριαρχεί η απογοήτευση...