Του Σωτήρη Σιδέρη

Να επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά της ύδατα και προς ποια κατεύθυνση; Βόρεια, νότια και ανατολικά της Κρήτης; το casus belli της Τουρκίας ισχύει για τα  ανατολικά της Κρήτης; τι θα κάνουμε με  Ρόδο,  Κάρπαθο ; ένας εθνικός τραγέλαφος ξετυλίγεται καθώς ενώ η Τουρκία εφαρμόζει με απόλυτη προσήλωση το σχέδιό της από τον Καύκασο και το Αιγαίο μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, η  την Ελλάδα να μοιάζει με ακυβέρνητη πολιτεία . Που δεν έχει αποφασίσει ακόμη,  48 χρόνια μετά την μεταπολίτευση τι θα κάνει πως θα το κάνει , με ποιο σχέδιο.  Όμως όλοι τους έχουν προσωπικά σχέδια και διαγκωνίζονται ποιος θα το πρωτοπεί, τίνος το όνομα θα προβληθεί στα βραδινά δελτία ειδήσεων.  Εικόνα μη σοβαρής χώρας. Από τον Δένδια μέχρι τον Μητσοτάκη και από τον Μπλίνκεν μέχρι τον Μακρόν και τον Σολτς κάνουν ο καθένας παιχνίδια.  Το θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων αναδύθηκε με μεγάλη ένταση, με διαρροές και προσωπικές πολιτικές μετά και την τελευταία συμφωνία Τουρκίας -Λιβύης και πήρε μια καταιγιστική δημοσιότητα με τον πρώτο υπεύθυνο της χώρας , τον πρωθυπουργό, να είναι απών και να σιωπά. Ίσως τον βολεύει να συζητά η Ελλάδα για τα χωρικά ύδατα παρά για τις υποκλοπές....

Οι προσωπικές στρατηγικές και το διπλωματικό κενό

Μια ακυβέρνητη πολιτεία που ασκεί πολιτική επιβίωσης απέναντι στην Τουρκία και δεν είναι σε θέση να πάρει αποφάσεις για το πως θα ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, είναι ταυτόχρονα μια ασταθής πολιτεία.  Άλλο οι στρατηγικές συμμαχίες, που έχουν ανάγκη ακόμη και οι υπερδυνάμεις,  άλλο το προτεκτοράτο. Το τελευταίο ,  δεν διαπραγματεύεται , απλά παρακαλά, με την σημερινή κυβέρνηση να έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε ανατολική επαρχία της Δύσης. Το θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων αναδύθηκε με μεγάλη ένταση, με διαρροές και προσωπικές πολιτικές μετά και την τελευταία συμφωνία Τουρκίας -Λιβύης και πήρε μια καταιγιστική δημοσιότητα με τον πρώτο υπεύθυνο της χώρας , τον πρωθυπουργό, να είναι απών και να σιωπά.

Ακυβέρνητη πολιτεία μοιάζει η κυβέρνηση , είτε πρόκειται για την διαχείριση κρίσεων, πανδημίας,  υποκλοπών και σκανδάλων , είτε πρόκειται για την εξωτερική πολιτική. Οι εξελίξεις που πυροδοτεί η πολιτική της Τουρκίας στην περιοχή,  κυρίως μετά  τα αλλεπάλληλα τουρκολιβυκά μνημόνια , πυροδότησαν μια έντονη συζήτηση που ξεκίνησε από τις διαρροές, πότε του Υπουργείου Εξωτερικών, πότε του Μεγάρου Μαξίμου , ενώ στην συνέχεια πήρε την σκυτάλη ο ΣΥΡΙΖΑ και πλήθος πανεπιστημιακών  και αναλυτών που τοποθετούνται με βάση είτε το διεθνές δίκαιο, είτε την πολιτική και γεωπολιτική συγκυρία δημιουργώντας μια περίπλοκη εικόνα  που είναι απόρροια  της απουσίας ενός και μόνο σχεδίου: το πως οφείλει η χώρα να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
 Ο Νίκος Δένδιας μετά την προσβλητική για τον ίδιο επικοινωνία Μπλίνκεν -Μητσοτάκη αντελήφθη ότι μένει εκτός παιχνιδιού και εκτός των προτιμήσεων της Ουάσιγκτον, προφανώς γιατί  το Στέητ Ντηπάρτμεντ επιλέγει τον πρωθυπουργό ως συνομιλητή , άρχισε να διοχετεύει πληροφορίες ότι έχει έτοιμη την επέκταση των χωρικών υδάτων νότια της Κρήτης, ότι το πρότεινε στον πρωθυπουργό, ο οποίος απέρριψε την εισήγηση. Πληροφορίες που συγχωνεύονται με φήμες φέρουν τον Δένδια έτοιμο να παραιτηθεί ή να αντικατασταθεί, είτε γιατί είναι παραγκωνισμένος , είτε για το σκάνδαλο των υποκλοπών.  Ο Κυριάκος  Μητσοτάκης δεν πρόκειται να πάρει καμία απόφαση για επέκταση των χωρικών υδάτων,  αν πρώτα δεν δώσουν την συγκατάθεσή τους οι ΗΠΑ και οι ισχυροί Ευρωπαίοι και αρνείται να συνομιλήσει με τα πολιτικά κόμματα.  Ο πρωθυπουργός ετεροκαθορίζεται σε όλη την θητεία του, δεν θα αλλάξει τώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το μόνο κόμμα που έχει απόφαση του ανώτατου καθοδηγητικού οργάνου, της ΚΕ, ενώ ο πρωθυπουργός κινείται αποκλειστικά στο παρασκήνιο.
           

Επιταχύνονται οι διεργασίες

Η συμφωνία Τουρκίας -Λιβύης και η συμφωνία Ισραήλ -Λιβάνου επιταχύνουν τις διεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ επανέρχονται στην περιοχή με δύο προσωπικότητες που θα τις βρούμε μπροστά μας. Τον  Άμος Χοκστάϊν, σύμβουλο στο Στέητ Ντηπάρτμεντ για την ενεργειακή ασφάλεια και τον Τζέφρι Πάϊατ, πρώην πρέσβη στην Αθήνα και τώρα υφυπουργός για θέματα ενεργειακών πόρων.  Ο Χοκστάϊν είναι ο πρωταγωνιστής της συμφωνίας Λιβάνου – Ισραήλ και συντάκτης του περίφημου non paper που αποκάλυψε το omegarpress.gr  για την ακύρωση του αγωγού EastMed.
Η Ουάσιγκτον φέρεται αποφασισμένη να κλείσει τις ενεργειακές εκκρεμότητες στην Ανατολική Μεσόγειο, να τρυπηθεί όλη η περιοχή και να εντοπιστεί φυσικό αέριο,  που να μπορεί να τροφοδοτήσει τη Δύση για τις επόμενες δεκαετίες. Προυπόθεση όμως είναι να διευθετηθούν οι διαφορές και να ξεκινήσει η αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου. Οπότε όλες οι χώρες της περιοχής θέλουν να βελτιώσουν τις θέσεις τους πριν καθίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών και αυτό πρέπει να γίνει γρήγορα. Είναι βέβαιο ότι μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου στην Κύπρο η Λευκωσία, θα αναλάβει πρωτοβουλίες συνεννόησης και με τους Τουρκοκύπριους. To αν όλα αυτά καταλήξουν σε Διάσκεψη των χωρών της περιοχής ή θα προωθηθούν μέσω διμερών συνομιλιών, είναι κάτι που ίσως ξεκαθαριστεί σε βάθος χρόνου.

Με απλά λόγια στήνεται ένα νέο σκηνικό. Το ενεργειακό σκηνικό όμως απαιτεί ένα δίχτυ προστασίας, οπότε η αρχιτεκτονική ασφάλειας θα παίξει τον ρόλο καταλύτη στις εξελίξεις. Οι περισσότερες χώρες της περιοχής κινούνται ήδη. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα που δεν έχει κανένα απολύτως σχέδιο και ασκεί ενεργειακή και εξωτερική πολιτική , ανάλογα με τους κυβερνητικούς συσχετισμούς και κυρίως ότι προκύψει από τις διεθνείς διεργασίες. Είναι μια εικόνα χάους, την οποία εννοείται θα αναλάβουν οι ξένοι να διορθώσουν κατά τα συμφέροντά τους.

Η πολιτική σκηνή και οι αποφάσεις

Είναι γεγονός ότι Δένδιας και Μητσοτάκης δεν επικοινωνούν. Υπερτερεί ο προσωπικός σχεδιασμός. Όμως ο πρωθυπουργός έχει θεσμικές ευθύνες, τις οποίες ούτε εδώ αναλαμβάνει, εκτός και αν πιεστεί, οπότε θα αναγκαστεί να πει κάτι. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν συζητά, ούτε καν επικοινωνεί με τους πολιτικούς αρχηγούς, θέλει να κινείται μόνος του, δεν ενδιαφέρεται για να υπάρξει συναίνεση και αν χρειαστεί στήριξη θα την εκβιάσει με τον γνωστό δικό του τρόπο.
Έτσι όμως υπάρχει ένα μεγάλο κενό στην κυβέρνηση. Ποιο είναι το κέντρο των αποφάσεων αν όχι από κοινού το ΥΠΕΞ και το Μαξίμου;. Που είναι το ΚΥΣΕΑ, που είναι ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και που είναι  το  υπουργικό συμβούλιο και η ελληνική διπλωματία  ;
       
Η Ελλάδα από καθαρή σύμπτωση εξακολουθεί να διαθέτει κάποια ισχύ  στις εν εξελίξει διεργασίες. Μια απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στην οποία πρωταγωνίστησε η Αίγυπτος δίνει στην Αθήνα ένα ανανεωμένο χρονικό  περιθώριο να κινηθεί. Ουσιαστικά έναντι της Λιβύης η Ελλάδα ετεροκαθορίζεται καθώς περιμένει τα πάντα από την Αίγυτπο , δεδομένου ότι δεν έχει καν πρέσβη στην Τρίπολη. Πως θα κάνει διάλογο για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Λιβύη χωρίς διπλωματική αποστολή;

 Η ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ , με την οποία ανανεώθηκε η θητεία  της UNSMIL  επιβεβαιώνει ότι η κυβέρνηση της Λιβύης δεν μπορεί να συνάπτει συμφωνίες που θα δεσμεύουν τη χώρα στο μέλλον και μπορεί να είναι επιβλαβείς για την εξωτερική πολιτική της χώρας,  ήταν δώρο για την Ελλάδα , καθώς θολώνει την ισχύ του τουρκολιβυκού συμφώνου.  Όμως η Αίγυπτος που έβαλε το χέρι της έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα επιτρέψει στην Τουρκία να μετατρέψει την Λιβύη, από διεθνές σε τουρκικό προτεκτοράτο. Μάλιστα οι διμερείς συνομιλίες για την αποκατάσταση των σχέσεων Καϊρου -Άγκυρας διακόπηκαν ακριβώς γι αυτό τον λόγο.

Η επέκταση των χωρικών υδάτων της χώρας δεν είναι επικοινωνιακό τρικ είτε χρεοκοπημένων πρώην υπουργών, είτε υποψήφιων δελφίνων , ούτε αποτελεί έξοδος  κινδύνου για τον πρωθυπουργό που βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο στην εσωτερική πολιτική. Είναι μια σοβαρή διαδικασία, απαιτεί συνολικό σχέδιο, βούληση και προβλέψεις για την επόμενη ημέρα. Αν η κυβέρνηση έχει μεριμνήσει για όλα αυτά, ας επεκτείνει τα χωρικά ύδατα, όπου κρίνει. Αν όχι δεν μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε νέες εντάσεις και περιπέτειες.