Του Σωτήρη Σιδέρη

Μητσοτάκης και Ερντογάν επιδόθηκαν σε έναν επικοινωνιακό ανταρτοπόλεμο επιτιθέμενου και αμυνόμενου από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Αυτού του είδους αντιπαράθεση βολεύει και τους δύο , αλλά το σκηνικό θα αλλάξει κατά τα φαινόμενα τις επόμενες ημέρες υπό την πίεση των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων. Οι οποίοι ζητούν από την Αθήνα και την Άγκυρα επιστροφή στον διάλογο και όλα δείχνουν ότι η πίεση θα  γίνει ορατή στην πρώτη σύνοδο της Ευρωπαικής Πολιτικής Κοινότητας στις 6-7 Οκτωβρίου στην Πράγα, όπου μεθοδεύεται συνάντηση των δύο ηγετών.
Το Μέγαρο Μαξίμου  ετοιμάζεται ήδη υποκύπτοντας  στην πρωτοβουλία Γερμανίας και  Γαλλίας που έχουν την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, καθώς δεν έθεσε κανέναν όρο για την πρόσκληση στον Ερντογάν,  που θα είναι ο μόνος ηγέτης που θα παραστεί και  απειλεί με πόλεμο κράτος -μέλος της ΕΕ. Η σιωπή της Λευκωσίας από την άλλη ολοκληρώνει την εικόνα διπλωματικής κατάρρευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Αυτό που σε πρώτη φάση προτείνεται είναι ο νέος κύκλος διαλόγου να εξελιχθεί μέσω του ΝΑΤΟ που θέλει να προωθήσει κάποια ΜΟΕ, αν και κατά πληροφορίες ο Τούρκος πρόεδρος έχει θέσει κάποιους όρους. Ωστόσο,  πρόκειται για επιπόλαιη αντίληψη των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, αν δεν είναι μια ακόμη παγίδα.

Η αποσυμπίεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν θα επέλθει μέσω ΜΟΕ, ούτε μέσω χειραψιών, αλλά μέσω σοβαρής διαπραγμάτευσης και κυρίως μέσω της άρσης των απειλών της Τουρκίας για πόλεμο.  Υπό αυτό το πρίσμα, είναι πιθανό στην Πράγα να οδηγηθούμε σε μια νέα κατάσταση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη,  παγιδευμένο ήδη,  να συναινεί σε έναν νέο ρόλο της Τουρκίας στην ΕΠΚ και την ΕΕ, χωρίς όρους και προυποθέσεις, γραπτές εννοείται, που θα υποχρεώσουν την Άγκυρα να τους  σεβαστεί. Εκτός από τις χώρες μέλη της ΕΕ, προσκλήθηκαν οι ηγέτες των έξι χωρών των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο και Σερβία), το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Ελβετία, η Ουκρανία, η Μολδαβία, η Ισλανδία, η Γεωργία, η Τουρκία, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και το Λιχτενστάιν.
   

Η κινητικότητα και ο Καλίν

Σε κάθε περίπτωση όλα δείχνουν ότι κάτι κινείται. Πριν από λίγες εβδομάδες οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ υπέδειξαν σε Αθήνα και Άγκυρα την ανάγκη επιστροφής στις συνομιλίες. Το ίδιο έπραξε η Γερμανία και ενώ μετά από συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση, η Γαλλία επρόκειτο να θέσει βέτο στην συμμετοχή της Τουρκίας στην σύνοδο της Πράγας, καθώς πρόκειται για γαλλική πρωτοβουλία. Όμως ,  δεν συνέβη τίποτα  μετά από απαίτηση του Βερολίνου και ο Κυριάκος Μητσοτάκης απέκρυψε την αλήθεια κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Μακρόν στο Παρίσι και καλύφθηκαν και οι δύο πίσω από τις δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου περί αλληλεγγύης  προς την Ελλάδα.

 Ο Ερντογάν κινήθηκε στα όρια της γραφικότητας από το βήμα του ΟΗΕ. Το στίγμα όμως  στη συνέχεια, έδωσε ο κορυφαίος σύμβουλός του Ιμπραχήμ Καλίν, ο οποίος αποκάλυψε ότι το Προεδρικό Μέγαρο  το σκέφτεται, αν και το υπουργείο Άμυνας και ο Ακάρ κινούνται σε άλλη κατεύθυνση.  Ο Καλίν είπε χαρακτηριστικά ότι: «Ο πρόεδρος μας δεν αποκλείει κανέναν. Αν γίνει ένα βήμα ο πρόεδρος μας κάνει δύο βήματα. Έρχονται διάφορα μηνύματα. Τα εξετάζουμε. Δεν μπορώ να πω από τώρα αν θα γίνει η συνάντηση η όχι Θα δούμε τι βήματα θα γίνουν ως τότε. Εξαρτάται από τα βήματα της ελληνικής πλευράς. Προς το παρόν δεν υπάρχουν προγραμματισμένες συναντήσεις με τον Μητσοτάκη».

    

Χωρίς στεγανά-χωρίς παγίδες

Φυσικά η δήλωση αυτή είναι ήδη ένα βήμα πίσω από την αγέρωχη δήλωση Ερντογάν ότι δεν θέλει να δει στα μάτια του τον Μητσοτάκη.  Από την άλλη είναι φανερό ότι περιμένει κάποια βήματα. Από ποιόν όμως; από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, ή την ΕΕ; Φαίνεται όμως ότι η Άγκυρα θέτει όρους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις διπλωματικών πηγών,  ο Ερντογάν θέλει απευθείας συνομιλίες χωρίς εμπλοκή τρίτων χωρών και χωρίς μεσολαβητές. Η Τουρκία ζητά επίσης από την Ελλάδα να άρει την εξαίρεση για συζήτηση επί εδαφικών ζητημάτων ανακαλώντας τη σχετική ρηματική διακοίνωση στη Χάγη.
 Ωστόσο το  ουσιαστικό βήμα  είναι οι διερευνητικές συνομιλίες τις οποίες υπονομεύει τόσο ο ίδιος  ο Ερντογάν, όσο και ο Έλληνας πρωθυπουργός . Από την άλλη, το πλαίσιο του ΝΑΤΟ δεν είναι το καλύτερο βήμα. Ο διάλογος θα είναι πολιτικός δεν μπορεί να στρατιωτικοποιηθεί και η λογική των ΜΟΕ έχει κάνει τον κύκλο της.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός που μιλάει τελευταία για την ανάγκη διαλόγου και πάλι υποκρίνεται . Γιατί έχει κομματικά βαρίδια, τον Καραμανλή και τον Σαμαρά που του έχουν θέσει βέτο σε ενδεχόμενο διάλογο με τις τουρκικές απειλές στο τραπέζι. Υπό αυτό το πρίσμα, αν επιχειρήσει κάτι για τις εντυπώσεις θα οξυνθεί και πάλι το κλίμα με απρόβλεπτες συνέπειες. Αν ο Μητσοτάκης επαναλάβει την στάση που κράτησε μετά το γεύμα στην Κωνσταντινούπολη θα έχουμε έκρηξη και επεισόδιο.

 Τα στεγανά, όπου ο πρωθυπουργός συζητά ύψιστης σημασίας ζητήματα και κάνει κάποια συμφωνία , τη οποία δεν γνωρίζει κανείς και μετά την ακυρώνει, δεν έχουν βγει σε καλό. Γιατί ο Ερντογάν ισχυρίζεται, χωρίς να θεωρούμε πάντα αληθινά όσα λέει, ότι υπήρξε συμφωνία για διμερή διάλογο , χωρίς τρίτους και ο Μητσοτάκης κατέστρεψε τη συμφωνία. Οπότε μια νέα συνάντηση, ίσως στην Πράγα,  καλό θα ήταν να γίνει με αντιπροσωπείες .
 
Στο μεταξύ όμως η Τουρκία έχει μεγάλη ανάγκη από μια έξοδο προς την Ευρώπη όπως και η ΕΕ θέλει να έχει από κοντά την Άγκυρα, καθώς στα μύρια προβλήματα που έχουν και οι δύο πλευρές αναζωπυρώνεται και το μεταναστευτικό. Τώρα και ο Ερντογάν έχει  εσωτερικό πρόβλημα, κάτι που δεν ήταν σημαντικό μέχρι πρόσφατα, αλλά  καθώς βαδίζει προς τις εκλογές ,  η αντιπολίτευση τον κατηγορεί ότι έχει ανοιχτά σύνορα αναδεικνύοντας το μεταναστευτικό. Η ΕΕ θέλει να υπενθυμίσει στον Ερντογάν ότι ισχύει η συμφωνία του 2015 , αν και δεν έχει ανανεωθεί και προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ενώ η Τουρκία θα ζητήσει την ανοχή τους για επέμβαση στη Συρία και περισσότερα χρήματα.
       

Άλλο οι θέσεις άλλο τα ερωτήματα

Η κινητικότητα αυτή ίσως οδηγήσει σε νέες εξελίξεις. Είναι , για μια ακόμη φορά ανησυχητικό το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι και πάλι ανέτοιμη να παρουσιάσει σοβαρές θέσεις στην Πράγα, έναν οδικό χάρτη για την Τουρκία που να υποχρεωθεί η Άγκυρα να τον τηρήσει. Να υπάρξει δηλαδή η απειλή βέτο και ότι η Άγκυρα δεν θα προχωρήσει ούτε βήμα αν πρώτα δεν άρει τις απειλές προς την Ελλάδα, δεν συμβάλει στην ειρήνη και δεν σταματήσει να υποδαυλίζει το μίσος και την αντιπαλότητα.
Υπάρχει φυσικά πάντα η υποψία πως για μια ακόμη φορά θα χρησιμοποιηθεί ο διάλογος ως βιτρίνα, για να κληθεί η Τουρκία στην ΕΠΚ, να αναβαθμίσει τις σχέσεις της στον τομέα της ασφάλειας και η Ελλάδα να μείνει εμβρόντητη δήθεν  από την εξέλιξη. Δεν ισχύει τίποτα. Η κυβέρνηση δεν είναι εμβρόντητη, ανίκανη είναι . Και ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας ας σταματήσει να παριστάνει τον ξένο στην διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής . Η σιωπή δεν ωφελεί τη χώρα. Αν διαφωνεί ας παραιτηθεί.

Και η αξιωματική αντιπολίτευση, ενόψει της Πράγας , δεν μπορεί να θέτει ερωτήματα  δια του Γ. Κατρούγκαλου,  στον πρωθυπουργό λες και του παίρνει συνέντευξη. Καλό θα ήταν να γνωρίζαμε από τώρα, ποιες είναι οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ:
1. Για την συγκρότηση της  Ευρωπαικής Πολιτικής Κοινότητας
2. Για τους κανόνες που πρέπει να διέπουν τις σχέσεις ΕΕ- συνδεδεμένων κρατών και τρίτων χωρών.
3. Με ποιούς όρους θα λειτουργεί η ΕΠΚ
4. Ποιους όρους  έπρεπε να θέσει η κυβέρνηση  για να γίνει δεκτός ο Ερντογάν
5. Ποια θα είναι η ακριβής ατζέντα της ΕΠΚ, πως θα ρυθμιστεί νομικά και πως θα επηρεάζει την ίδια την ΕΕ.

Εννοείται ότι πρώτα όλα αυτά, όφειλε να τα πει  πρώτα και κύρια η κυβέρνηση. Μάλλον στην Πράγα θα χαθεί μια ακόμη ευκαιρία να διασωθεί η αξιοπρέπεια της Ελλάδας….