Του Σωτήρη  Σιδέρη

Μια ιδιότυπη αντιπαράθεση, εντελώς έξω από τα νερά και την λογική της Τουρκίας καταγράφηκε τα τελευταία 24ωρα, αλλά έχει εξήγηση και μάλιστα πολύπλευρη. Η καταγγελία της Άγκυρας ότι το ελληνικό σύστημα S-300, “κλείδωσε” τουρκικό F-16 και η διάψευση της Αθήνας που ακολούθησε,  μας μεταφέρουν σε ένα άλλο επίπεδο σεναρίων. Ουσιαστικά η Άγκυρα παραπονιέται όλο και πιο συχνά για κινήσεις της Ελλάδας, με στόχο να εξισορροπήσει τις δυσμενείς  για την ίδια εντυπώσεις για τις σχέσεις της με την Ρωσία. Θέλει δηλαδή η Άγκυρα να δείξει ότι και η Ελλάδα που έχει το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίζεται με ίσους όρους, όπως η Τουρκία , οπότε οι ΗΠΑ πρέπει να αλλάξουν στάση και τουλάχιστον να επιτρέψουν την πώληση των F-16. Μια άλλη εκδοχή φέρει τις ΗΠΑ να πιέζουν για αποστολή του S-300 στην Ουκρανία. Ταυτόχρονα, οι δηλώσεις του τελευταίου διαστήματος ότι η στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών ενεργοποιεί τα αμυντικά αντανακλαστικά της Τουρκίας, δηλαδή ότι βρίσκεται σε νόμιμη άμυνα είναι παράμετρος της ίδιας πολιτικής. Γιατί μέχρι τώρα ο κανόνας είναι οι απειλές, οι λεονταρισμοί και η επιθετικότητα. Όχι ότι έχει αλλάξει σχέδιο, απλά το τροποποιεί μέχρι να πετύχει αυτά που θέλει. Και δεν είναι λίγα…

Μεγάλη για την Αν. Μεσόγειο μικρή για τον κόσμο

Το ελληνικό υπουργείο Άμυνας απέρριψε τις επικρίσεις της Τουρκίας  αντιτείνοντας ότι οι Έλληνες πιλότοι κλειδώνουν τα τουρκικά αεροσκάφη χωρίς να έχουν ανάγκη το S-300 και αυτό είναι αλήθεια, αλλά η Τουρκία άλλα είχε στο κεφάλι της.  Βέβαια το τι έγινε το ξέρει καλά το ΝΑΤΟ, οπότε οι χώρες έχουν κάποια ελευθερία να ασκούν δημόσια διπλωματία έστω και αν λένε υπερβολές.
Έχει αξία ίσως να σημειωθεί, ότι πέραν του πολέμου στην Ουκρανία όπου κάνει τις επιλογές του, ο Ερντογάν φαίνεται έχει ανάγκη τη Δύση για να ανανεώσει την προεδρική του θητεία και ενώ η αντιπολίτευση είναι ανοιχτή προς τις ΗΠΑ και την Δύση γενικότερα.

Την ίδια τακτική , της πιο ήπιας προσέγγισης ακολουθεί η Τουρκία και με τις αραβικές χώρες και με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Έχουμε εκτιμήσει ότι αυτή η στάση αποτελεί ένα ενδιάμεσο σχέδιο της Άγκυρας , που στόχο έχει να προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών χωρών, καθώς τα πολλά και μεγάλα μέτωπα που άνοιξε , ναι με την ενέταξαν στο μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι ως  παράγοντα, αλλά αυτό το παιχνίδι δεν έχει καταλήξει ακόμη και αυτό ίσως την ανησυχεί. Ούτε με την Ελλάδα υπάρχει διέξοδος, ούτε  στήριξη για την εισβολή στη Βόρεια Συρία πέτυχε, ούτε ουσιαστικό διαπραγματευτικό ρόλο στον πόλεμο της Ουκρανίας έχει, ούτε στη Μέση Ανατολή όπου το Ισραήλ και οι Άραβες έχουν αναβαθμισμένα στρατηγικά σχέδια και πολλαπλούς άξονες δράσης ερήμην της Άγκυρας.
Για τους λόγους αυτούς προφανώς δεν αντέδρασε αρνητικά και στην ανακοίνωση ότι βρέθηκε ένα σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου το οικόπεδο 6 της ΑΟΖ της Κύπρου. Ο Ερντογάν θέλει ήρεμα νερά για δικούς του λόγους, τους οποίους μπορεί να αλλάξει όταν εκείνος νομίζει.

Η εξέλιξη αυτή δείχνει ίσως τα όρια της Τουρκίας, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Όταν ο Ερντογάν βλέπει ότι δεν πετυχαίνει τους στόχους του, αλλάξει ορολογία, στάση, προσεγγίζει διαφορετικά τα ζητήματα χωρίς απειλές και αναταραχές. Πολλές φορές έχουμε τονίσει ότι η Τουρκία είναι μεγάλη και ισχυρή για την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά μικρή για τον κόσμο. Αποτιμώντας λοιπόν τις εξελίξεις , ο Τούρκος πρόεδρος κατανοεί ότι όσο ο πόλεμος της Ουκρανίας συνεχίζεται , όσο η Δύση έχει δικά της προβλήματα, η χώρα του δεν μπορεί να τα υπερβεί και να επιβάλλει νέα τάξη πραγμάτων. Στην ουσία ο Ερντογάν αυτό ακριβώς θέλει. Μια νέα τάξη πραγμάτων που θα τον φέρει πάνω από τον Κεμάλ και όταν αποχωρήσει να έχει μια περίοπτη θέση στην ιστορία της Τουρκίας. Και η Τουρκία να είναι ισχυρή διεθνής δύναμη. Κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά ο στόχος δεν επιτευχθεί ακόμη.  

Οι εκλογές και η ιδέα για Περιφερειακή Διάσκεψη

Η στασιμότητα στους τουρκικούς σχεδιασμούς είναι σίγουρα προσωρινή. Όσο υπάρχουν εμπόδια , η Τουρκία θα αναδιπλώνεται και όσο οι ευκαιρίες επανέρχονται θα γίνεται πιο επιθετική και θα προκαλεί πονοκεφάλους.
Προς το παρόν η Ελλάδα χωρίς να κουνήσει το δάχτυλό της, εξασφάλισε για λίγους μήνες κάποια ηρεμία. Αλλά είναι βέβαιο ότι δεν θα κρατήσει για πολύ. Είτε με ένταση, είτε με προτάσεις διαλόγου, η Τουρκία θα επανέλθει. Και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ούτε είχε , ούτε έχει κανένα σχέδιο , κυρίως σχέδιο διαλόγου, καθώς είναι όμηρος των εσωτερικών εξελίξεων και πολύ βολεύθηκε με την διακοπή του διαλόγου από τον Ερντογάν.

Σε προηγούμενα κείμενά μας είχαμε εκφράσει προβληματισμό για αυτή την στασιμότητα. Ως ένα βαθμό η γεωπολιτική αδράνεια οφείλεται στην επικράτηση της Ρωσίας στην Ουκρανία και κυρίως στο γεγονός ότι οι κυρώσεις αντί να διαλύσουν , ισχυροποίησαν τη Μόσχα και αποδυνάμωσαν τη Δύση. Θα είναι ευχής έργο η ΕΕ με δική της πρωτοβουλία να επανέλθει στον διάλογο με την Ρωσία ώστε ο κόσμος να ηρεμήσει και οι οικονομίες να επανέλθουν και η Ευρώπη να ισορροπήσει. Είναι ίσως μια πολύ καλή στιγμή η ελληνική κυβέρνηση να προτείνει την διεξαγωγή μιας Περιφερειακής Διάσκεψης υπό τον ΟΗΕ και την ΕΕ για την Ανατολική Μεσόγειο, αφού συνεννοηθεί με τις χώρες της περιοχής, κυρίως με την Αίγυπτο και  το Ισραήλ και την Λευκωσία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Είναι βέβαιο ότι αν ετοιμαστεί σωστά, κάτι θετικό θα αφήσει και θα είναι μια παρακαταθήκη για το μέλλον. Σε μια τέτοια Διάσκεψη η Τουρκία θα είναι μια από τις πολλές χώρες στο τραπέζι όπου δεν θα έχει την δυνατότητα, ούτε να απειλήσει, ούτε να εκβιάσει, ούτε να ενορχηστρώνει υπονομευτικές ενέργειες.  

Η Τουρκία περιμένει ακριβώς επειδή μπορεί να διαβάζει σωστά τις εξελίξεις χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν κάνει λάθη και μάλιστα πολλά. Αλλά όποιος κινείται κάνει και λάθη. Όποιος μένει ακίνητος, όπως η Ελλάδα, κάνει ένα , αλλά μεγάλο λάθος.