Του Σωτήρη Σιδέρη


 Η πολύπλευρη κρίση επανακαθορίζει τις στρατηγικές επιλογές της ΕΕ. Μια νέα, αλλά επικίνδυνη πολιτική γεννιέται και φέρει τον τίτλο «Στρατηγική Πυξίδα».  Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ δεν διστάζει να πει τι θα συμβεί:  Προτείνει «πιο ευέλικτες διαδικασίες λήψης αποφάσεων ή τη δυνατότητα της «εποικοδομητικής αποχής» για να μπορούν να διαμορφώνονται «πρόθυμοι και ικανοί συνασπισμοί υπό ευρωπαϊκή ηγεσία».  Για τους υποψιασμένους αυτό σημαίνει πως όποιος διαφωνεί δεν έχει δικαίωμα βέτο, ας καθίσει στην άκρη.  Η ιδέα της «Στρατηγικής Πυξίδας» θα μπορούσε να είναι το σύνθημα μιας προοδευτικής αλλαγής, αλλά δεν είναι. Η ΕΕ σχεδιάζει στρατιωτικές επεμβάσεις , ανά τον πλανήτη,  εμπλοκές σε περιπέτειες, και η Ελλάδα χωρίς δικό της σχέδιο, χωρίς προτάσεις στοιχίζεται και  διολισθαίνει σε λάθη που θα πληρώσει σταδιακά, ίσως ακριβά. Με το νέο δόγμα η ΕΕ θα μπορεί να επιχειρεί στη Νέα Γουϊνέα, τον ινδικό και τον ειρηνικό ωκεαντό, αλλά όχι στην Ανατολική Μεσόγειο. Τυχαίο;

Η νέα ταυτότητα της ΕΕ

 Το νέο δόγμα  βάζει ταφόπλακα στο σχέδιο των οραματιστών   για μια Ευρώπη δημοκρατική,  με ισχυρούς μηχανισμούς αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών –μελών και με ενίσχυση του διαλόγου, οικονομική ανάπτυξη και ειρήνη.  Ας μην ξεχνάμε ότι το κεντρικό σύνθημα της μετεξέλιξης της ΕΟΚ σε Ευρωπαική Ένωση, ήταν «ποτέ πια πόλεμος» Ελάχιστα χρόνια αργότερα, η ΕΕ έχει αποτύχει παταγωδώς σε όλα της τα σχέδια , βλέπει τον κόσμο να αλλάζει και αντί να αλλάξει και η ίδια προς το καλύτερο, στρατιωτικοποιείται, οδηγείται σταδιακά σε οικονομική αποσύνθεση και χάνει έδαφος γεωπολιτικά

Αν η «Στρατηγική Πυξίδα» ήταν  ένα δόγμα που στοχεύει στην ασφάλεια των ευρωπαικών λαών κανείς δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει αν και το ΝΑΤΟ αυτό υπόσχεται για όλο το δυτικό κόσμο, αλλά είναι κλινικά νεκρό γιατί το επιθετικό του δόγμα δεν εμπνέει και εξελίσσεται σε τυχοδιωκτικό οργανισμό κατά της Ρωσίας  .  Η ΕΕ φαίνεται να ακολουθεί τον ίδιο λάθος δρόμο, για να υπηρετηθούν επεμβατικές πολιτικές που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει στην αλλοίωση της ταυτότητας της ΕΕ και σε περιπέτειες. Ο Ζοσέπ Μπόρέλ, Ύπατος Αντιπρόσωπος της ΕΕ για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφαλείας, υπογράμμισε πρόσφατα τον κίνδυνο «στρατηγικής συρρίκνωσης» της ΕΕ. Τριάντα χρόνια πριν η ΕΕ εκπροσωπούσε το ένα τέταρτο του παγκοσμίου πλούτου, όμως σε είκοσι χρόνια θα αντιπροσωπεύει μόνο το 10%, την ώρα που στο τέλος του 21ου αιώνα θα αντιπροσωπεύει μόλις το 10% του παγκοσμίου πληθυσμού. Πρώτον η Συνθήκη της Νίκαιας του 2000 που ήθελε την ΕΕ να ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ όχι μόνο απέτυχε , αλλά βούλιαξε. Τώρα, αντί για μια νέα συνθήκη δημοκρατίας και ανάπτυξης επαναφέρει επιθετικά και νεοαποικιακά δόγματα .

Mπορέλ: σύνθετο σχέδιο

       
«Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η άμυνα της Ευρώπης θα απαιτήσει μια νέα, ολοκληρωμένη αντίληψη ασφάλειας και ότι οι αναδυόμενες τεχνολογίες θα έχουν βαθύ αντίκτυπο στον μελλοντικό πόλεμο και την ευρωπαϊκή άμυνα» δήλωσε πρόσφατα ο Ζοζέπ Μπορέλ που ως Ύπατος Εκπρόσωπος έχει την ευθύνη της «Στρατηγικής Πυξίδας». Ο ίδιος σημείωσε ότι «το γεωπολιτικό στάδιο γίνεται επίσης πιο σύνθετο. Όλο και περισσότερα κράτη συμπεριφέρονται ως εταίροι σε ορισμένα ζητήματα και ως ανταγωνιστές ή αντίπαλοι σε άλλα. Οι διεθνείς σχέσεις οργανώνονται όλο και περισσότερο σε συναλλακτική βάση. Για την ΕΕ, η οποία παραμένει ο πιο ανοιχτός χώρος στον κόσμο και η οποία συνορεύει με πολλές περιοχές συγκρούσεων, αυτή είναι μια πραγματική πρόκληση» Όμως ιστορικά πάντα αυτό συνέβαινε. Η ΕΕ δεν αντιμετωπίζει καμία πραγματική απειλή ασφάλειας. Άρα για να γίνει αποδεκτή η «Στρατηγική Πυξίδα» θα πρέπει οι ανησυχίες , ίσως και οι προβληματισμοί να αναβαθμιστούν στο επίπεδο της απειλής για να γίνει αποδεκτή και εύπεπτη και για να πληρώσουν αδιαμαρτύρητα οι λαοί της ΕΕ.

           

Η ανάλυση απειλών

Το σχέδιο στρατιωτικοποίησης της ΕΕ ξεκίνησε το 2017, με τη Συντονισμένη Ετήσια Ανασκόπηση για την 'Αμυνα (CARD) για τον εξορθολογισμό των στρατιωτικών δαπανών σε όλη την ΕΕ και τη Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO) για την αύξηση των δυνατοτήτων και της διαλειτουργικότητας των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων. Με βάση τις προηγούμενες προσπάθειες, ίδρυσε το Ευρωπαϊκό Ταμείο 'Αμυνας (ΕΤΑ) τον Ιανουάριο του 2021, για την προώθηση της αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας.
Σύμφωνα με τον Μπορέλ η «Στρατηγική Πυξίδα  δεν είναι ούτε κρυστάλλινη σφαίρα για την πρόβλεψη του μέλλοντος, ούτε μια «ασημένια σφαίρα» που θα επιτρέψει ως δια μαγείας στην Ευρώπη να αναπτύξει κοινή αμυντική πολιτική εν μία νυκτί. Είναι, όμως, ένας οδηγός προετοιμασίας, απόφασης και δράσης».
Τα πράγματα όμως προχωρούν με ταχύτητα. Ο Μπορέλ περιγράφει τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες, οι αποφάσεις όμως δεν είναι του ιδίου, αλλά της Γαλλίας και της Γερμανίας και όσων ακολουθούν.

Στις 22 Οκτωβρίου 2021, ο Έλληνας υπουργός Άμυνας  Νίκος Πανααγιωτόπουλος δήλωσε ότι η  «Στρατηγική Πυξίδα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να θέτει σαφείς στόχους και να παρέχει κατάλληλες πολιτικές κατευθύνσεις ενώ, παράλληλα, πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια, ώστε να βελτιωθεί η ευελιξία της ΕΕ, με σκοπό την αύξηση της επιχειρησιακής της ετοιμότητας, υπό την προϋπόθεση της τήρησης του κανόνα της ομοφωνίας σε ζητήματα 'Αμυνας και Ασφάλειας».  Ο Έλληνας υπουργός αν και συμμετέχει σε όλες τις σχετικές διεργασίες, μας λέει ότι το νέο δόγμα, ούτε σαφείς στόχους έχει , ούτε σαφείς πολιτικές κατευθύνσεις, ωστόσο η Ελλάδα ακολουθεί και συμφωνεί στα πάντα. Όπως για παράδειγμα ότι το νέο δόγμα καταργεί πλήρως το βέτο , οπότε η Ελλάδα στο μέλλον δεν θα έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει μια σκληρή πολιτική έναντι της Τουρκίας, αν η ΕΕ αποφασίσει ένα στρατηγικό σχέδιο σε συνεργασία με την Άγκυρα.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι μια ημέρα νωρίτερα στις 21 Οκτωβρίου, ο κ. Παναγιωτόπουοος συμμετείχε στο εργαστήριο (Workshop) σχετικά με την «Στρατηγική Πυξίδα» (Strategic Compass) της ΕΕ. Αμέσως μετά ο Έλληνας αξιωματούχος είπε ότι η Ανάλυση Απειλών (Threat Analysis) αποτελεί θεμέλιο για την «Στρατηγική Πυξίδα», καθώς κάθε κράτος - μέλος αντιμετωπίζει διαφορετικές απειλές και προκλήσεις, που περιλαμβάνουν αφενός υβριδικές απειλές (παραπληροφόρηση, εργαλειοποίηση προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και εξάπλωση εξτρεμιστικών ιδεολογιών) και αφετέρου αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του. Η αντιμετώπισή τους, όπως επισήμανε, πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την ΕΕ, στο πλαίσιο των αρχών της αμοιβαιότητας και της αλληλεγγύης.

   

Η απουσία της Ελλάδας

Ναι αλλά δεν ισχύει τίποτα από όσα σωστά είπε ο Έλληνας υπουργός. Ούτε αλληλεγγύη ούτε τίποτα. Γιατί σύμφωνα με την περιγραφή που κάνει  ο Μπορέλ η  Ε.Ε. με τις νέες στρατωτικές δυνατότητες που θα αναπτύξει θα έχει τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στον Ειρηνικό  και τον Ινδικό Ωκεανό, προφανώς και κοντά στην Κίνα, αλλά όχι στην Ανατολική Μεσόγειο. Οπότε η Ελλάδα  και η Κύπρος που καίγονται να έχουν στηρίγματα ασφάλειας , χάνουν την ευκαιρία να διαπραγματευθούν την ένταξη του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου στο νέο δόγμα με αυστηρές δικλείδες που θα ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας του ελληνικού λαού και την σταθερότητα στην περιοχή.
Είναι βέβαιο ότι η ΕΕ θα συνεργαστεί με την Τουρκία και η Τουρκία αυτό θέλει, όσο τίποτα. Γιατί θα εδραιώσει μια στρατηγική υπεροχής στην περιοχή, θα γίνει πολύτιμη για τους Ευρωπαίους, θα πάρει τεράστια οικονομικά ανταλλάγματα και η χώρα μας θα χάσει την ευκαιρία να αυξήσει το διπλωματικό της αποτύπωμα στην «Στρατηγική Πυξίδα».
       

Η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ

Το διαπραγματευτικό έλλειμμα της κυβέρνησης είναι μεγάλο. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι δεν έχει καταγραφεί ούτε μια νέα ιδέα από τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας και φυσικά τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ούτε υπάρχει κάποια σοβαρή ανάλυση που να δικαιολογεί την στάση της. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός με προκλητικό τρόπο δικαιολόγησε την εξοπλιστική αγορά του αιώνα ως συμβολή στην Ευρωπαική Άμυνα. Είναι ντροπή και να λέγεται Ο κ. Μητσοτάκης δεν είναι σε θέση να διασφαλίσει την ελληνική άμυνα να εργαστεί για την ευρωπαική; Και αν έχει τέτοιες μεγαλεπίβολες ιδέες, θα ήταν χρήσιμο να μας πει ποιο είναι το σχέδιο της «Στρατηγικής Πυξίδας» και ποια θα είναι η συμβολή της στην εθνική μας άμυνα. Θα είχε νόημα τη συμφωνία συνδρομής , αντί να την υπογράψει με τη Γαλλία να την επιβάλλει στο πλαίσιο της «Στρατηγικής  Πυξίδας» με την απλή διατύπωση, ότι αν ένα μέλος δεχθεί επίθεση στην επικράτειά της και στα κυριαρχικά της δικαιώματα , τότε θα αντιδράσει η ΕΕ με τις Ένοπλες Δυνάμεις της. Γιατί είναι ειρωνεία να λέει ο Μπορέλ ότι το ευωπαικό στρατιωτικό σώμα θα μπορεί να παρεμβαίνει στην Ασία, αλλά όχι στο έδαφος της ΕΕ.
Επειδή όμως η διαπραγμάτευση συνεχίζεται και πολλά θα συμβούν μέχρι τα μέσα του 2022 οπότε πιθανόν θα ληφθούν και οι αποφάσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να καταθέσει τις δικές του θέσεις. Για το βέτο, για την ρήτρα αλληλεγγύης(που δεν θα έχει σχέση με τις υφιστάμενες που είναι ανεφάρμοστες), για τη σχέση με την Τουρκία, για τις επεμβάσεις κλπ.