του Σπύρου Σουρμελίδη

Η επικράτηση των Ταλιμπάν δεν είναι στρατιωτική είναι πρωτίστως πολιτική. Τα δάκρυα που χύνονται σήμερα στην Ευρώπη και στην Αμερική για τα δεινά που περιμένουν του αφγανούς, είναι με καθυστέρηση.  Οι εκπρόσωποι της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων  δικαιωμάτων, μετά απο 20 χρόνια,  δεν  άφησαν πίσω τους τίποτα το δημοκρατικό, δεν δημιούργησαν ένα νέο πολιτικό πλαίσιο, το οποίο να επιτρέπει ένα πολιτικό αγώνα κατα της θρησκευτικής βαρβαρότητας. Οι άνθρωποι για να επιβιώσουν “επιστρέφουν” στην δογματική,  θρησκευτική τάξη πραγμάτων. Αυτός που νίκησε είναι το φαντασμα του Λάντεν, η δική του πολιτική κληρονομιά.

Η επικράτηση των Ταλιμπάν είναι το αποτέλεσμα  μιας αλαζονικής αδιαφορίας των Αμερικανών και των ΝΑΤΟικών μετά την εισβολή του 2001, για την κατάσταση στο Αφγανιστάν και για τους Αφγανούς. Εφεραν στην Καμπούλ για να διοικήσουν, ανθρώπους σαν τον Καρζάι ή τον Γκάνι, απογόνους οικογενειών που είχαν αποδημήσει δεκαετίες πριν, υπαλλήλους του ΟΗΕ ή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η αποχώρηση του Γκάνι με βαλίτσες γεμάτες χρήματα (όπως καταγγέλλουν οι Ρώσοι) είναι μια  ένδειξη των επιδιώξεων των ανθρώπων  που διοικούσαν τη χώρα για τους Αμερικανούς. Και οι οποίοι υποτίθεται οτι δημιουργούσαν το νέο Αφγανιστάν, νέο Στρατό, νέους Θεσμούς κλπ. Στην πραγματικότητα έτρωγαν λεφτά του Αφγανιστάν και της αμερικανικής βοήθειας, έφτιαξαν στρατό φάντασμα (πληρώνοντας μισθούς σε στρατιώτες φαντάσματα). Δεν ασχολήθηκαν με τις αποκομμένες γεωγραφικά και πολιτικά μικρές ορεσίβιες κοινότητες, με το τοπικό εμπόριο ή την τοπική οικονομία. Με την κατασκευή νέων δρόμων. Εξω απο την Καμπούλ, το Κανταχάρ, το Τζαλαλαμπατ και ορισμένες άλλες μεγάλες πόλεις, η εξουσία τους δεν υπήρξε. Σίγουρα η κατάσταση δεν ήταν εύκολη, οι φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις ήταν για τα εκατομμύρια των Αφγανών, κυβερνήσεις συνεργατών με τον εισβολέα. Ήταν μάλλον “ξένοι” και οι Καρζάι, Γκάνι κα.  Δεν δημιουργήθηκε όμως κανένα υπόβαθρο για μια πραγματικά νέα πολιτική κατάσταση.

Μια αναμενόμενη αποχώρηση 

Στις 2 Μαΐου του 2011 τυπικά ο λόγος παραμονής των Αμερικανών στο Αφγανιστάν είχε εκλείψει. Ο Οσάμα μπιν Λάντεν έπεφτε νεκρός απο τα πυρά Αμερικανών κομάντος σε μια ωραία έπαυλη στο...Πακιστάν, στο οποίο κρυβότανε για  χρόνια, ίσως και απο την ώρα   της αμερικανικής εισβολής στο Αφγανιστάν(2001), με στόχο να διαλύσουν την Αλ Κάιντα και να συλλάβουν-εξοντώσουν τον Λάντεν.  Από τον θάνατο του Λάντεν και μετά ο Ομπάμα αρχισε να μιλάει για την αποχώρηση απο το Αφγανιστάν.

Μόνο που οι Αμερικανοί είχαν μπλέξει. Είχαν δημιουργήσει δεσμεύσεις και προσδοκίες σε αφγανούς πολίτες, ενώ και το Πακιστάν είχε οφέλη.

Συγχρόνως οι Ταλιμπάν είχαν αρχίσει να αναδιοργανώνονται, ελέγχοντας αρκετές περιοχές του Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν σταδιακά, διεύρυναν την πολιτική τους επιρροή. Ήλεγχαν το τοπικό εμπόριο, έφτιαχναν και προστάτευαν τους δρόμους. Διοικώντας σε τοπικό επίπεδο με βάση τον θρησκευτικό νόμο. Εξασφαλίζοντας επιβίωση σε εκατομμύρια Αφγανούς.

Οι Ταλιμπάν πολεμούσαν την κυβέρνηση της Καμπούλ πολιτικά. Κατήγγειλαν την διαφθορά, την κλοπή, την ανηθικότητα κλπ.

Με τον δικό τους τρόπο σε μια κοινωνία φτωχή - παμπτωχη, υπόσχοντα οργάνωση και επιβίωση. Σε συνδυασμό πάντα με τον θρησκευτικό φανατισμό και σε επίπεδο κοινωνίας και κατά των απίστων και των εισβολέων.

Απέναντι σ αυτό το μείγμα θρησκείας- πολιτικής, οι στηριγμένες από τους ΝΑΤΟικούς ηγεσίες, αντέταξαν κακέκτυπα δημοκρατικών δυτικών κοινωνιών, ξένων με τις αντιλήψεις  της συντριπτικής πλειοψηφία των Αφγανών. Με μπόλικη διαφθορά και πολλή ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το αύριο.

Ο ιδιόμορφος Τραμπ, είπε ωμά, ότι στο Αφγανιστάν οι ΗΠΑ πληρώνουν λεφτά χωρίς όφελος πλέον. Ανακοινώνοντας την οριστική αποχώρηση. Ο Μπάιντεν πρέπει να τελειώνει με αυτή την υπόθεση.   Οι φωνές για το χαμένο γόητρο δεν έχουν αξία, γιατί το αμερικανικό γόητρο έχει πληγωθεί και απογυμνωθεί εδώ και καιρό. “Ο Βασιλιάς είναι γυμνός”, απλώς κάποιοι το βλέπουν τώρα στην Καμπούλ. Έχουν αργήσει. 

Η ήττα  των σοβιετικών και η κληρονομιά του Λάντεν 

Δεν είναι τυχαίο που υπάρχουν αναφορές (και σε δυτικά ΜΜΕ) για το γεγονός ότι πολλοί Αφγανοί θυμούνται την σοβιετική περίοδο. Αυτό γιατί οι σοβιετικοί μπήκαν στο Αφγανιστάν πατώντας πάνω σ ένα πολιτικό πλαίσιο. Της εισβολής του 1979, προηγήθηκαν οι φιλοσοβιετικές (φιλορωσικές) κυβερνήσεις των Ταρακί και Μπαμπράκ Καρμάλ. Ήταν  περίοδος που όλα τα παιδιά (αγόρια, κορίτσια) έπρεπε να πάνε σχολείο, ήταν η περίοδος που χιλιάδες Αφγανοί έφυγαν για πανεπιστήμια της (ανατολικής κυρίως) Ευρώπης. Η περίοδος εκείνη , όπως και μετά την εισβολή του 79, άφησε δασκάλους, γιατρούς, γεωπόνους κα. Ακριβώς γιατί υπήρχε πολιτικό πλαίσιο, οι Μουτζαχεντίν που εξοπλίστηκαν από τους Αμερικανούς κατά των σοβιετικών, δεν κατάφεραν να επικρατήσουν αυτομάτως. Χρόνια μετά απο την αποχώρηση των σοβιετικών (1988) αλλά και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, κάπου εκεί στο 1994-95, οι Μουτζαχεντίν (Προστάτες της Πίστης) πέτυχαν να επικρατήσουν και μάλιστα η πιο σκληρή εκδοχή τους, οι Ταλιμπάν (Σπουδαστές της Πίστης). 

Οι σοβιετικοί ηταν εισβολείς και σαν τέτοιοι πολεμήθηκαν. Αλλά πάτησαν σ ένα πολιτικό πλαίσιο, το οποίο οι Αμερικάνοι  δια του Οσάμα μπιν Λάντεν διέλυσαν χωρίς οι ίδιοι ποτέ να δημιουργήσουν ένα άλλο. Ο νεκρός Λάντεν άφησε κληρονομιά, που τώρα επικράτησε στο Αφγανιστάν. Η νίκη των Ταλιμπάν ήταν θέμα χρόνου. Και είναι νίκη πρώτα πολιτική και μετά στρατιωτική.  Οι Αμερικανοί , δεν νικήθηκαν στο Αφγανιστάν στρατιωτικά, αποχώρησαν γιατί δεν έχει νόημα πλέον γι αυτούς οι παραμονή τους και τα λεφτά που πληρώνουν. 

Άφησαν όμως  πίσω τους ανθρώπους στα χέρια της βαρβαρότητας των Ταλιμπάν, θύματα της αδιέξοδης πολιτικής τους.  Τα δάκρυα  των Αμερικανών και των ευρωπαίων για τους Αφγανούς είναι ανέξοδα και αδιέξοδα πλέον.  
Το γόητρο των ΗΠΑ δεν πληγώνεται λόγω της αποχώρησης από την Καμπούλ, έχει πληγωθεί προ πολλού, με την σταδιακή και διαρκή άνοδο της Κίνας, με την οικονομική κρίση, με τα αδιέξοδα που προκαλεί η υπερσυσσώρευση πλούτου σε ελάχιστους και πολλά άλλα.
Αυτό που άφησαν  οι Αμερικανοί τελικώς στο Αφγανιστάν είναι το φάντασμα του Λάντεν και την πολιτική του κληρονομιά. Οι οπαδοί του τον "βλέπουν" να χαμογελά και τον χειροκροτούν.