του Σπύρου Σουρμελίδη 

Αμερικανοί και ευρωπαίοι κλείνουν συμφωνίες με τον Ερντογάν, για το Αφγανιστάν, τη Λιβύη, τη Συρία, το μεταναστευτικό και την Τελωνειακή Ένωση, η ΕΕ δηλώνει ότι μπορεί και να πάρει μέτρα κατά της Τουρκίας αν κλιμακώσει την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο και ο…Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώνει ικανοποιημένος από τα αποτελέσματα. Η εικόνα της κατάστασης είναι σουρεαλιστική, γιατί πολύ απλά η ελληνική κυβέρνηση μας λέει ότι «δεν είναι αυτό που νομίζουμε».  Μεταξύ σουρεαλισμού και διπλωματίας, επαναλαμβάνει ο πρωθυπουργός  ότι «δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος με την Τουρκία αν δεν επικρατήσουν ήρεμα νερά». Στόχος είναι η ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση να οδηγήσει σε κάποιο αποτέλεσμα έως το τέλος του έτους. Αρκεί να μην υπάρχουν προκλήσεις από τους τούρκους. Γι αυτό και η ελληνική κυβέρνηση εκφράζει την ικανοποίηση της που υπάρχει σαφή αναφορά στην αποκλιμάκωση.

Οι Αμερικανοί ανέθεσαν μια ακόμα υπερ-εργολαβία στην Άγκυρα, την φύλαξη του αεροδρομίου της Καμπούλ, και ο Ερντογάν εξασφαλίζει  ότι δεν θα φύγει από την Λιβύη. Όχι τουλάχιστον τα τακτικά του στρατεύματα. Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί αναζητούν την ερμηνεία του όρου «ξένες δυνάμεις στην Λιβύη» για να μας πουν αν θα φύγουν μόνο οι μισθοφόροι των Ρώσων και του Χάφταρ ή και οι τούρκοι. Η ΕΕ δίνει στην Τουρκία περίπου 5 δις ευρώ ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες στο…μεταναστευτικό. Με την Τουρκία να αξιοποιεί  τα χρήματα αυτά και  για τον εποικισμό δύο περιφερειών της βόρειας Συρία. Ανανεώνεται έτσι η Συμφωνία του 2016 ΕΕ-Τουρκίας  για το μεταναστευτικό. Ενώ εντός των ημερών αρχίζουν και οι τεχνικές συζητήσεις  για την ανανέωση  της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας.
Για όλ αυτά ο  πρωθυπουργός εκφράζει την ικανοποίηση του γιατί οι Eυρωπαίοι  και οι Αμερικανοί προειδοποιούν με αυστηρό  ύφος τον Ερντογάν ότι δεν πρέπει να απειλεί και να διαταράσσει την ηρεμία όλων. Αλλιώς μπορεί και να το ξανασκεφτούν…
Η εικόνα είναι πραγματικά σουρεαλιστική. Διότι ο Ερντογάν  βγαίνει από ένα τετράμηνο επαναδιαπραγμάτευσης με Αμερικανούς και Eυρωπαίους, έχοντας εξασφαλίσει ότι δεν θα εγκαταλείψει τα βασικά στοιχεία των κεκτημένων του και τις κυριότερες «κτήσεις» σε Λιβύη και Συρία. Μένει ανοικτό μόνο να δει ποια μπορεί να είναι ακριβώς τα οφέλη του σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας. 

Περίτεχνες διατυπώσεις 

Επι δύο χρόνια διαβάζαμε ότι η ΕΕ «εξετάζει»  ή «θα εξετάσει» την επιβολή μέτρων σε βάρος της Τουρκίας. Τώρα έχουμε μια νέα περίτεχνη φράση: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσφέρει στην Τουρκία συνεργασία με «σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος» και ότι «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για την ολοκληρωμένη διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ….Επιπλέον «υπογραμμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και ζητεί τον πλήρη σεβασμό των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως των ψηφισμάτων 550 και 789». Αυτές οι περίτεχνες διατυπώσεις χρησιμοποιούνται στο τελικό σχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής των  27 ευρωπαίων ηγετών. Με την σύμφωνη γνώμη Μητσοτάκη και Αναστασιάδη.

Οι διατυπώσεις δεν ενοχλούν κανένα ούτε καν τον Ερντογάν. Ο οποίος έχει πολλά εργαλεία και πολλά καλούδια να προσφέρει στους συμμάχους μας τα οποία «αγοράζουν» και ο Μπάιντεν και η Μέρκελ. 

Η Αθήνα δε, δηλώνει ότι στηρίζει την θετική ατζέντα στις ευρωτουρκικές σχέσεις με τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο και εφόσον η Τουρκία επιδεικνύει εποικοδομητική διάθεση. 

Σε ό,τι αφορά την αναθεώρηση της Τελωνειακής Ένωσης, σε αυτή τη φάση προέχει η ορθή εφαρμογή της παρούσας έναντι όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Στο Μεταναστευτικό/Προσφυγικό, παραμένει η θέση του πρωθυπουργού ότι το ζήτημα δεν πρέπει να εργαλειοποιείται έναντι τρίτων χωρών.

Επίσης η Αθήνα στηρίζει τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για τους πρόσφυγες για ανθρωπιστικούς λόγους, υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η Τουρκία πρέπει να ελέγξει τα κυκλώματα διακινητών, να διαχειριστεί τις ροές και να εφαρμόσει την Κοινή Δήλωση Ε.Ε - Τουρκίας του 2016. Η αποδοχή της επιστροφής των 1.450, των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί, θα ήταν ένα θετικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στο τελικό σχέδιο συμπερασμάτων αναφέρεται:

14. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανήλθε στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, και υπενθύμισε το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία . Χαιρετίζει την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία πρέπει να διατηρηθεί σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου 2021.

15. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ετοιμότητα της ΕΕ να συνεργαστεί με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό την επιφύλαξη των όρων που καθορίστηκαν τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

16. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, σημειώνει την έναρξη των εργασιών σε τεχνικό επίπεδο προς μια εντολή εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και υπενθυμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης των τρεχουσών δυσκολιών κατά την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή για όλα τα κράτη μέλη. Μια τέτοια εντολή μπορεί να εκδοθεί από το Συμβούλιο υπό την επιφύλαξη πρόσθετων οδηγιών από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

17. Σημειώνει επίσης τις προπαρασκευαστικές εργασίες για υψηλού επιπέδου διαλόγους με την Τουρκία σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως μετανάστευση, δημόσια υγεία, κλίμα, αντιτρομοκρατία και περιφερειακά θέματα.

18. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση επίσημες προτάσεις για τη συνέχιση της χρηματοδότησης για τους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και άλλα μέρη της περιοχής, σύμφωνα με τη δήλωση των μελών της Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021 και στο πλαίσιο της συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ.

19. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει τα προηγούμενα συμπεράσματά του και παραμένει πλήρως δεσμευμένο για την ολοκληρωμένη επίλυση του Κυπριακού με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ/ΟΗΕ. Υπογραμμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και ζητεί τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως των ψηφισμάτων 550 και 789. Λυπάται που η άτυπη συνάντηση στη Γενεύη υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών δεν άνοιξε το δρόμο για επανάληψη των επίσημων διαπραγματεύσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη στήριξη της διαδικασίας».

20. Το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Τουρκία παραμένουν βασικό μέλημα. Η στόχευση πολιτικών κομμάτων, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης αντιπροσωπεύει μεγάλη αποτυχία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιβαίνει στις υποχρεώσεις της Τουρκίας να σέβεται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα των γυναικών. Ο διάλογος για τέτοια θέματα παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας.

21. Σύμφωνα με το κοινό συμφέρον της ΕΕ και της Τουρκίας για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία και όλους τους παράγοντες να συμβάλουν θετικά στην επίλυση των περιφερειακών κρίσεων.

22. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παραμείνει προσηλωμένο στο θέμα.