Του Σωτήρη Σιδέρη

 Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πιο υπάκουος και ο πιο προβλέψιμος  από όλους τους ηγέτες στη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Υποσχέθηκε δισεκατομμύρια εξοπλισμών από την χρεοκοπημένη χώρα του, και «αγόρασε» πανάκριβα ένα μορατόριουμ λίγων  εβδομάδων από την Τουρκία.   Ο κ. Μητσοτάκης,  με μοναδικό σχέδιο να κατευνάσει την Τουρκία «πήρε» ένα μορατόριουμ που προβλέπεται εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια  από το μνημόνιο Παπούλια –Γιλμάζ. Ωστόσο δεν πέρασαν ούτε 24 ώρες από την συνάντηση Μητσοτάκη –Ερντογάν για να μάθουμε ότι η «προσφορά» του Τούρκου προέδρου και η «ικανοποίηση» του Έλληνα πρωθυπουργού, στοίχισαν πάρα πολλά ήδη και αυτό καταγράφεται στο προσχέδιο της συνόδου κορυφής της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί στις 24- 25 Ιουνίου. Σύμφωνα με αυτό, πέραν της εμφανούς ικανοποίησης για τα ήρεμα νερά του καλοκαιριού, αναφέρεται   και  στην έναρξη των εργασιών σε τεχνικό επίπεδο «προς τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας» .  Έτσι άνευ όρων και χωρίς την παραμικρή ελληνική ένσταση. Αρκεί να θυμηθούμε ότι ο «λέων» της ελληνικής διπλωματίας Νίκος Δένδιας   σε επιστολή του προς τον επίτροπο Διεύρυνσης Oliver Varhelyi από  τις 20 Οκτωβρίου 2020, στον  απόηχο της ταπείνωσης από τις ενέργειες του Ουρούτς Ρέις, ζητούσε  μεταξύ άλλων το ενδεχόμενο αναστολής της υφιστάμενης Τελωνειακής Ένωσης .

 Ξεχάστηκε και αυτή, αλλά τα γραπτά μένουν.  Η ακριβής αναφορά στην επιστολή  Δένδια έχει ως εξής:
«Επιπλέον, ως μήνυμα αποδοκιμασίας προς την κατά συρροή παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο συνολικής  αναστολής της τελωνειακής ένωσης, με βάςη αυτήν την φορά την Σύμβαση της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών (άρθρο 60 επ.)». Σίγουρα υπάρχει χρόνος για παρέμβαση και αλλαγές στο προσχέδιο. Αυτό θα ίσχυε υπό την προυπόθεση ότι η κυβέρνηση διαθέτει τη βούληση να δράσει βάσει σχεδίου . Που δεν υπάρχει. Ήδη όμως η κατάσταση έχει διαμορφωθεί. Αν ο πρωθυπουργός έλεγε ότι η Τελωνειακή Ένωση είναι διαφορετική υπόθεση , ο Ερντογάν δεν θα δεσμεύονταν με μορατόριουμ ή θα το παραβίαζε όπως έκανε και το καλοκαίρι του 2020. Τα πράγματα έχουν πάρει τον δρόμο τους δηλαδή.
       

Ο ρόλος της Γερμανίας

Το Βερολίνο , αλλά και το Παρίσι και η Βιέννη έχουν αποκλείσει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Ως αντάλλαγμα, συζητείται εδώ και δεκαετίες,  θα της δοθεί μια Ειδική Σχέση που περνά πρώτα από την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον να σχεδιάσει όρους και προυποθέσεις για να πάρει η Τουρκία αυτό το καθεστώς που μοιάζει περισσότερο με έπαθλο , καθώς ούτε η Δημοκρατία, ούτε πολλοί θεσμοί λειτουργούν. Αντ αυτού, μια πανικόβλητη κυβέρνηση αφαιρεί συνεχώς όρους και προυποθέσεις. Εσχάτως μάλιστα μιλώντας για θετική ατζέντα, γενικά για συνομιλίες, υποβαθμίζει την τουρκική απειλή και παραπλανά τον ελληνικό λαό. Γιατί μόλις η Τουρκία πάρει έστω και μια δήλωση από τη σύνοδο κορυφής , η τουρκική οικονομία θα δεχθεί τόνωση, το κλίμα θα αλλάξει και η επιθετική συμπεριφορά θα επανέλθει. Με το Ουρούτς Ρέις πέρυσι, έκανε σκουπίδια το νόμο Μανιάτη και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Τώρα με το μορατόριουμ που εκλιπαρούσε ο κ. Μητσοτάκης παίρνει την σιωπή της Αθήνας για την Τελωνειακή Ένωση.

Η περίφημη κόκκινη γραμμή

    Ο Ερντογάν πέτυχε τους στόχους του. Κανείς στο ΝΑΤΟ δεν του σήκωσε το δάχτυλο. Συνομίλησε με τον Μπάιντεν, προφανώς πολλά θα μάθουμε στην συνέχεια, αλλά από πουθενά δεν προέκυψε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έθεσε όρους στην Τουρκία είτε για το Αιγαίο , είτε για την Ανατολική Μεσόγειο. Προφανώς υπάρχουν προβλήματα , αλλά ακριβώς για τον λόγο αυτό συνομιλεί με όλους τους μεγάλους ηγέτες.  Η δήλωση Ερντογάν να συνομιλούν οι δύο ηγέτες χωρίς μεσολαβητές δεν είναι εκ των προτέρων απορριπτέα ή αρνητική. Το θέμα δεν είναι να λειτουργεί μια κόκκινη γραμμή. Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η πολιτική της Τουρκίας. Γιατί ακόμη και αν  σε μια δύσκολη στιγμή ο  Έλληνας πρωθυπουργός σηκώσει το τηλέφωνο , ο Ερντογάν θα ζητήσει ανταλλάγματα .Είναι τρόπος ζωής για την Τουρκία και αυτός δεν θα αλλάξει με υπεκφυγές… Επίσης, αν οι δύο ηγέτες ήθελαν συνομιλίες όπως άφησαν να εννοηθεί στις δηλώσεις τους και τις διαρροές τους, κανείς δεν τους εμποδίζει. Αλλά και η επίκληση του διαλόγου έγινε για λόγους επικοινωνίας και μόνο.

Η επικείμενη σύνοδος  κορυφής θα είναι μια ενορχηστρωμένη γερμανική παρέμβαση με στόχο να πολιτικοποιήσει τώρα τις εξελίξεις και εκμεταλλευόμενη τον ελιγμό Ερντογάν να ξεκινήσει τη διαδικασία αναβάθμισης των ευρωτουρκικών σχέσεων. Μια διαδικασία που δεν θα είναι  εύκολη, πρόκειται για σύνθετη διαπραγμάτευση, αλλά ο Ερντογάν κερδίζει εκεί που όλοι τον ήθελαν χαμένο. Και κυρίως η ελληνική κυβέρνηση που συνεχίζει να δημιουργεί ένα εικονικό κλίμα  για τις σχέσεις με την Τουρκία. Δεν υπάρχει ούτε μία λέξη του Τούρκου προέδρου ότι αναδιπλώνεται από την αναθεωρητική πολιτική. Ούτε υπάρχει δέσμευση για ακύρωση είτε της Γαλάζιας Πατρίδας, είτε των γκρίζων  ζωνών. Η ρητορική προσαρμόζεται στις εξελίξεις, όχι  στο σχέδιο.
       

Ο πιο υπάκουος…

Στο προσχέδιο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής γίνεται επίσης αναφορά στον διάλογο υψηλού επιπέδου με την Τουρκία για πλήθος θεμάτων. Ο διάλογος δεν είναι αρνητικός, αντίθετα. Το πολιτικό πλαίσιο του διαλόγου είναι που ενδιαφέρει.  Για παράδειγμα όσον αφορά το κράτος δικαίου στην Τουρκία, στο προσχέδιο τονίζεται η  «ζωτική ανησυχία»  της ΕΕ  και ότι  ο διάλογος επ’ αυτών των θεμάτων «παραμένει ακέραιο κομμάτι της σχέσης Ε.Ε.-Τουρκίας».   Καμία πίεση σε κανένα ζήτημα. Η ελληνική κυβέρνηση ήταν κατώτερη των περιστάσεων στη σύνοδο του ΝΑΤΟ και προδιαγράφεται το ίδιο για τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ.  Το μόνο που έμεινε ήταν ότι ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε για μια ακόμη φορά  ως δεδομένος και προβλέψιμος και όπως έχει γράψει και ο Εκόνομιστ ο «πιο υπάκουος» πρωθυπουργός. Μόνος ο κ. Μητσοτάκης εξήγγειλε δις εξοπλισμών για να φανεί το καλό παιδί του ΝΑΤΟ  την στιγμή που κανένας άλλος ηγέτης δεν είπε λέξη καθώς προέχει η ανάπτυξη και η αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας  για τους λαούς τους. Η χρεοκοπημένη Ελλάδα ξοδεύει σαν να μην υπάρχει αύριο και ένας πρωθυπουργός ξοδεύει εθνικό κεφάλαιο για λίγες εβδομάδες μορατόριουμ που θα επαναφέρουν στην συνέχεια την Τουρκία στα γνωστά επικίνδυνα μονοπάτια …