Του Σωτήρη Σιδέρη

Με την επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Αθήνα και την συμφωνία για διαχείριση της συνάντησης Μητσοτάκη –Ερντογάν στις 14 Ιουνίου, εμφανίζεται στον ορίζονταν ένα νέο σκηνικό που θα έχει στο επίκεντρό του ένα τριγωνικό σχήμα συνομιλιών.  Συναντήσεις Μπάιντεν με Ερντογάν  και Μητσοτάκη  και συνάντηση Ερντογάν –Μητσοτάκη. Το απολύτως σίγουρο είναι ότι στο τραπέζι θα είναι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η ανατολική Μεσόγειος. Κάθε φορά που η Τουρκία βρίσκεται ενώπιον μιας μεγάλης διαπραγμάτευσης, χαμηλώνει την ένταση με την Ελλάδα,  που προκαλεί δυσφορία σε ΗΠΑ και ΕΕ  και ανάλογα με τα αποτελέσματα , είτε συνεχίζει , είτε αναστέλλει για λίγο την στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής της πολιτικής, χωρίς όμως να αναθεωρεί το επιθετικό της δόγμα. Υπό αυτό το πρίσμα οι Υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου συμφώνησαν ότι αυτό  που προέχει είναι η διαχείριση της συνάντησης των ηγετών τους και η προβολή της λεγόμενης θετικής λίστας που υποκαθιστά την βαριά διπλωματική λίστα που οδηγεί σε εντάσεις. Έτσι λοιπόν θα έχουμε  τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Ιουλίου ήρεμα νερά,  εκτός ακραίου απροόπτου.

Καθόλου τυχαία, πως στις δηλώσεις και όχι συνέντευξη των δύο Υπουργών στην Αθήνα, δεν ακούστηκε λέξη για τα προβλήματα, παρά μόνο η παραδοχή της διαφορετικής προσέγγισης. Το κλίμα αναμένεται να ανατραπεί στις 20 Ιουλίου , αν επιβεβαιωθεί η επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα για την επέτειο της εισβολής και αν αποτύχουν οι συναντήσεις στο ΝΑΤΟ.
Ο Τούρκος πρόεδρος ετοιμάζεται για μια ιστορικών διαστάσεων συνάντηση με τον Πρόεδρο Μπάιντεν. Λέμε ιστορικών διαστάσεων γιατί ο Ερντογάν θέλει να εμφανιστεί στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ ως ο ηγέτης μιας ισχυρής χώρας που συζητά ισότιμα. Θέλει να του αναγνωρίσουν ότι η Τουρκία  είναι περιφερειακή δύναμη και να έχει προνομιακή θέση στο τραπέζι του ΝΑΤΟ και να έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί ως διπλωματικός και στρατιωτικός μοχλός της περιοχής , τόσο της ανατολικής Μεσογείου, όσο και την Ευρασία. Αν οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να του δώσουν αυτόν τον ρόλο, η κατάσταση στην περιοχή θα αλλάξει επικίνδυνα και οι εντάσεις θα κλιμακωθούν, καθώς Ιράν, Κίνα, Ρωσία θα αντιδράσουν.

Όχι στην ένταση , ναι στον διάλογο

Ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις οι ΗΠΑ δεν θέλουν ένταση σίγουρα, θέλουν όμως διάλογο και διαδικασία επίλυσης. Διάλογο μπορούν να πιέσουν και να τον επιβάλλουν, λύση όχι. Κατά συνέπεια, αν οι τριγωνικές συναντήσεις Μπάιντεν, Μητσοτάκη, Ερντογάν αποβούν εποικοδομητικές ενδέχεται να έχουμε μορατόριουμ διαρκείας που θα διευκολύνει την στάση του Βερολίνου να αναβαθμίσει την Τελωνειακή Ένωση ΕΕ –Τουρκίας στα τέλη του μήνα.  Αυτό θέλει και η Τουρκία που έχει σχέδιο. Αν όχι θα πρέπει να περιμένουμε τι ακριβώς έχουν στα σχέδιά τους οι ΗΠΑ και να δούμε πως θα τα αξιοποιήσει η Ελλάδα. Αν ο Μπάιντεν θελήσει να φανεί σκληρός με τον Ερντογάν θα βάλει και το κουρδικό, οπότε μάλλον ταραχή θα προκαλέσει στην Τουρκία και όλα θα πάρουν άλλον δρόμο. Η αίσθηση πάντως είναι ότι η Ουάσιγκτον απλά θα βάλει τους όρους της και θα απαιτήσει προσήλωση. Ο Ερντογάν με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μάλλον θα δεχθεί πολλά, ίσως όχι όλα , αλλά ψάχνει στήριγμα ….
Από την γλυκανάλατη δήλωση Τσαβούσογλου επιβεβαιώνονται όλα τα ανωτέρω. Αλλά δεν πρέπει να δημιουργείται η ψευδαίσθηση οιασδήποτε αλλαγής ουσίας. Γιατί με τον ίδιο μειλίχιο τόνο ο Τούρκος ΥΠΕΞ δήλωσσε ότι  «η Τουρκία θέλει να μπορέσει να συνεχίσει τις σχέσεις της με την Ελλάδα, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς όρους». Σε απλή διπλωματική γλώσσα αυτό σημαίνει ότι η θέση της Τουρκίας για συνομιλίες άνευ όρων, δηλαδή για γκρίζες ζώνες, αποστρατιωτικοποίηση νησιών κλπ , είναι αδιαπραγμάτευτη. .

Προφανώς για τον λόγο αυτό, το Υπουργείο Εξωτερικών έσπευσε με non paper να υποδηλώσει ότι και το ίδιο έχει σταθερές θέσεις και στο πλαίσιο αυτό , ο Δένδιας,  υπογράμμισε το απαράδεκτο της εμμονής στο "casus belli" εφόσον η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, κάτι που επανέλαβε και ο ίδιος ο Τούρκος ΥΠΕΞ σε πρόσφατη συνέντευξη του.  Στο ίδιο σημείωμα αναφέρονται οι σταθερές ελληνικές θέσεις,  για παραβιάσεις κλπ, όσα δηλαδή δεν ειπώθηκαν στις δηλώσεις για να μην χαλάσει η σούπα του άτυπου μορατόριουμ.
    

Η νωχελική κυβέρνηση

Κομβικής σημασίας είναι και η συνάντηση Μπάιντεν –Πούτιν δύο ημέρες μετά την σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ο Αμερικανός πρόεδρος θα πάει στην συνάντηση έχοντας πετύχει, ως ένα βαθμό ένα αντιρωσικό μέτωπο. Η Τουρκία και ο ρόλος της σίγουρα θα είναι με κάποιο τρόπο στις συνομιλίες, πράγμα που θα φανεί στην συνέχεια.
Αυτό όμως που ήδη απασχολεί πολλούς διπλωμάτες στο παρασκήνιο είναι η πρόθεση του Ερντογάν να μεταβεί στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου.  Ένα σενάριο που ήδη συζητείται είναι ότι ο Τούρκος  πρόεδρος θα προβεί σε κινήσεις που μπορεί να αλλάξουν πολλά στην Κύπρο. Μεταξύ άλλων ενδέχεται να κάνει νέες ανακοινώσεις  για τα Βαρώσια, ή να ανακοινώσει νέες γεωτρήσεις ή ακόμη και ότι από τις προηγούμενες έρευνες έχει βρεθεί αέριο. Σε κάθε περίπτωση και αυτή η επίσκεψη πρέπει να κρατηθεί στα υπόψη.

Ας σημειωθεί ότι όλη αυτή η κινητικότητα θα καταλήξει στο τέλος Ιουνίου με την σύνοδο  κορυφής της ΕΕ. Τα αποτελέσματά της θα είναι συνάρτηση των όσων προαναφέραμε  με τις συναντήσεις του Ερντογάν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ και τον Μητσοτάκη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει κανένα σχέδιο ενόψει των δύο συνόδων, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και καθοδηγείται από τον πρέσβη Πάιατ ως προς τις ΗΠΑ και το Βερολίνο ως προς την ΕΕ. Για τον πρωθυπουργό το δόγμα «κάνουμε μπίζνες , όχι διαπραγμάτευση» θα ισχύσει στο ακέραιο γι αυτό και η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει καμία πρόταση για την Τελωνειακή Ένωση ΕΕ –Τουρκίας. Αλλά ορισμένα πράγματα υπερβαίνουν τις προθέσεις του πρωθυπουργού, που ακόμη δεν έχει απαντήσει  στην πρόταση Τσίπρα για διασύνδεση της Τελωνειακής Ένωσης με προσφυγή στη Χάγη.
Ο Ιούνιος θα είναι δύσκολος  και απαιτητικός μήνας. Η βαρύτητα των γεγονότων δεν δικαιολογεί την νωχελική στάση του πρωθυπουργού και του Υπουργού Εξωτερικών.