Του Σωτήρη Σιδέρη

 Ενεργητική εξωτερική πολιτική και  διαμεσολαβητικό ρόλο έχουν οι χώρες με στρατηγική , σχέδιο και ειδικό βάρος, στοιχεία που απουσιάζουν από την Ελλάδα, κάτι που είναι διεθνώς γνωστό. Τα ταξίδια δεν είναι ενεργητική διπλωματία,  για παράδειγμα, ο Πούτιν και ο Μπάιντεν κάνουν ελάχιστα ταξίδια , αλλά είναι παντού, ενώ ο Νίκος Δένδιας ταξιδεύει ασταμάτητα χωρίς να έχει ούτε ειδικό βάρος, ούτε ειδικό ρόλο στην διεθνή σκηνή.  Η κρίση στη Μέση Ανατολή, μας υπενθύμισε τις θέσεις, το πρόβλημα και την επίδραση που ασκεί στις διεθνείς σχέσεις.  Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν μπορεί να παρέμβει στο μεσανατολικό λόγω βέτο των ΗΠΑ.  Η κρίση είναι πολιτική, στρατηγική και ηθική. Σε κάθε μεγάλη κρίση, υπουργοί Εξωτερικών αναζητούν ρόλο, αλλά τα μεγάλα παιχνίδια είναι για μεγάλους παίχτες. Στην Ελλάδα , για μια ακόμη φορά η φαντασίωση της  αποστολής, ξεπερνά το ίδιο το μέγεθος και της χώρας και του  Δένδια…

Η περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στη Μέση Ανατολή, υποτίθεται για να διαμεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ-Παλαιστινίων ή τουλάχιστον να μην απειληθεί η σταθερότητα, θυμίζει αερόσακο αυτοκινήτου που ενεργοποιείται από μόνος του και ενίοτε τραυματίζει και τον οδηγό. Ο κ. Δένδιας είτε μέσω «διπλωματικών πηγών» , είτε μέσω των δηλώσεων που κάνει τις τελευταίες ημέρες, δεν έχει καταφέρει , ούτε στο ελάχιστο, να εξηγήσει τι ακριβώς κάνει με τα ταξίδια του στο Ισραήλ, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, ενώ σχεδόν με έξαψη ανακοινώνεται πλήθος τηλεφωνικών επικοινωνιών με ομολόγους του στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Είναι αυτονόητο ότι η Ελλάδα έχει σοβαρούς λόγους να είναι σε επικοινωνία με πολλές χώρες όταν υπάρχουν εστίες έντασης που απειλούν μάλιστα με ανάφλεξη, αλλά πέραν αυτού, ουδείς παγκοσμίως, φαίνεται να έχει αντιληφθεί κάποιον ιδιαίτερο ρόλο της Ελλάδας. Τουλάχιστον όπως θέλει να τον παρουσιάσει η κυβέρνηση.  
 Την θολή και γεμάτη κενά εικόνα την δίνει το ίδιο το υπουργείο Εξωτερικών, όπου το σύνηθες εμφανίζεται ως μεγάλη ιδέα. Σύμφωνα με επίσημες διαρροές ο  Δένδιας,  «πέρα από τα μηνύματα που εξέπεμψε ήδη, όντας στην περιοχή, ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε στο σύνολο των συνομιλητών του τη σημασία σταθεροποίησης της κατάστασης σε μια ήδη ταραγμένη περιοχή, καθώς και τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί και διαδραματίζει η Ελλάδα, ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, η οποία μπορεί και συνομιλεί με το σύνολο των πλευρών, τόνιζαν οι ίδιες πηγές».
       
       

Ενεργητική μεροληψία

Το να συνομιλεί ένας υπουργός στο τηλέφωνο ή σε συναντήσεις για τα προβλήματα της περιοχής με ομολόγους του ή με ξένους πρέσβεις, είναι αυτονόητη ενέργεια, είναι η καθημερινή δουλειά του υπουργού.Δεν πρόκειται φυσικά περί  ιδιαίτερου ρόλου ή πρωτοβουλίας, είναι μια παραπλανητική προσέγγιση.

Λέει το ΥΠΕΞ:
«στη συγκυρία αυτή προτεραιότητα για την Ευρώπη είναι η σταθεροποίηση της κατάστασης, αλλά και η αποφυγή μακροπρόθεσμων τριγμών, προσπάθεια στην οποία εντάσσεται και η βούληση της Ελλάδας, η οποία εκδηλώνεται εμπράκτως, για δημιουργία ενός πλαισίου φιλίας και συνεργασίας.    Τέλος, υποδηλώνεται ότι η Ελλάδα, με την ενεργητική εξωτερική πολιτική της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, διαδραματίζει πλέον σημαντικό ρόλο σε μια περιοχή της άμεσης γειτονίας της».

Η θέση αυτή βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με την πραγματικότητα. Η ελληνική εξωτερική πολιτική πήρε φανερά και προκλητικά θέση υπέρ του Ισραήλ , χωρίς μάλιστα καμία επιφύλαξη, προκαλώντας την αντίδραση των Παλαιστινίων. Ο άξονας που ουσιαστικά οικοδόμησε το Τελ Αβίβ με τις ΗΠΑ στην περιοχή με την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ, την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν απειλήθηκε, γιατί όλες οι χώρες στάθηκαν προκλητικά υπέρ του Ισραήλ. Δεν είναι μόνο η ανισορροπία δυνάμεων και η διαχρονική πολιτική βίας που ασκεί το Ισραήλ που πρέπει να καταδικάζονται.
Είναι η προκλητική αγνόηση και αδιαφορία για το τι λένε οι διεθνείς οργανισμοί και το διεθνές δίκαιο, αυτά δηλαδή που επικαλείται μονίμως η Ελλάδα και στοιχειοθετούν την ουσία της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας. Γι αυτό και η περιοδεία του Δένδια στην περιοχή και όσα δηλώνει ή διοχετεύει στα ΜΜΕ, είναι υποκριτικά, είναι εκτός πλαισίων της θεσμικής εξωτερικής  πολιτικής της χώρας και αγγίζει τα όρια της τυχοδιωκτικής πολιτικής. Τα περί ενεργητικής πολιτικής δεν αξίζουν ούτε ως σεμινάριο στην διπλωματική Ακαδημία του ΥΠΕΞ και ελάχιστη αξία έχουν και στο πολιτικό γραφείο του Νίκου Δένδια.

           

Η κριτική στάση χάθηκε

Είναι πλέον σαφές ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική αλλάζει σε βάθος. Οι θεωρίες που εσχάτως τείνουν να γίνουν δόγμα,  ότι η χώρα μας δεν πρέπει να δίνει σημασία στα ανθρώπινα δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο κλπ , αλλά να κοιτάζει μόνο τα συμφέροντά της , δικαιολογούν ακριβώς την στροφή στην τυχοδιωκτική πολιτική. Το Ισραήλ έχει ανάγκη από έναν σύμμαχο, πειθήνιο αν είναι  δυνατόν,  που να μην θέτει τέτοια ερωτήματα, όπως και η Αίγυπτος και οι ΗΠΑ. Η Ελλάδα όμως ιστορικά δεν μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο, δεν έχει αποικιοκρατικό παρελθόν , ούτε επεμβάσεων και έτσι προσπαθεί να καλύψει το συμμαχικό ή τυχοδιωκτικό κενό της Τουρκίας, η οποία είναι τυχοδιωκτικό κράτος, αλλά πλέον για τον εαυτό της και όχι για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Λάθος επιλογές

 Η Ελλάδα χάνει σε κύρος εγκαταλείποντας την κριτική στάση στο μεσανατολικό. Από χώρα και εξωτερική πολιτική πολύπλευρων σχέσεων συνεργασίας και ισορροπιών , που ήταν ωφέλιμη για τα εθνικά συμφέροντα,  εξελίσσεται σε εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής του Τελ Αβίβ και των ΗΠΑ και αυτό ίσως έχει κόστος.  Με τον ίδιο τρόπο η  Ελλάδα έχει ανατρέψει και τις ιστορικές ισορροπίες που διατηρούσε με την Ρωσία, υποκύπτοντας τις ΗΠΑ, ακόμη και σε ήσσονος  σημασίας ζητήματα. Γιατί αν η επόμενη εστία έντασης είναι το Ιράν, όπως θέλει το Ισραήλ, τι θα κάνει η Ελλάδα;

Πρόκειται για σοβαρά ζητήματα τα οποία η κυβέρνηση χειρίζεται με ελαφρότητα. Οι συμμαχίες δεν πρέπει να εξελίσσονται σε άξονες, γιατί  πολλά αλλάζουν από τη μία στιγμή στην άλλη. Και ναι μεν οι ΗΠΑ , το  Ισραήλ, η Αίγυπτος δεν έχουν πρόβλημα να αλλάζουν τακτική ή και στρατηγική ανάλογα με τις συνθήκες , η Ελλάδα όμως δεν έχει αυτή την ικανότητα. Κατά συνέπεια η Συμμαχία με κριτική στάση και με μακροπρόθεσμη στόχευση να είναι ένας κοινά αποδεκτός συνομιλητής πρέπει να είναι ο πυρήνας της μεσανατολικής μας πολιτικής. Εφήμεροι ή διαρκείας τυχοδιωκτισμοί, φλύαρες εκτιμήσεις και ανορθολογική κινητικότητα , αντί να ωφελούν , βλάπτουν τελικά την εικόνα της χώρας και αυτό πρέπει να αλλάξει…