Του Σωτήρη Σιδέρη

Οι εσωκομματικές δονήσεις της ΝΔ γύρω από τα μεγάλα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα την συμφωνία των Πρεσπών και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είναι μόνο η αρχή των όσων αρνητικών θα επακολουθήσουν. Οι εξελίξεις στις σχέσεις με την Λιβύη, οι διαπραγματεύσεις για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ –Τουρκίας, τα διμερή προβλήματα και το Κυπριακό που οδηγείται σε πενταμερή στις 25 Απριλίου θα επαναφέρουν την συζήτηση γύρω από το τι συμφέρει και τι όχι τη χώρα και δεν θα είναι ανώδυνη. Γιατί είναι πολύ πιθανόν οι ενδοκυβερνητικές και κομματικές προτεραιότητες να υπερισχύσουν και να οδηγηθούμε , αντί σε εθνικές διεξόδους, σε έναν εθνικό τραγέλαφο με πολλαπλάσιες επιπτώσεις .

Το Επιτελικό Κράτος στο Μέγαρο Μαξίμου έχει μια  μονοδιάστατη αρχιτεκτονική. Είναι προσαρμοσμένο να επικεντρώνεται αποκλειστικά σε εσωτερικά θέματα και ελάχιστα στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Η απόπειρα ενίσχυσης του μοντέλου εργασίας στο γραφείο του πρωθυπουργού με την ίδρυση του θεσμού του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας έχει προ πολλού καταρρεύσει. Είναι μάλιστα ενοχλητικό ή τουλάχιστον απρεπές, ο τωρινός Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Θάνος Ντόκος να απουσιάζει από κάθε ταξίδι, συνάντηση ή κινητικότητα της κυβέρνησης . Ο θεσμός στην αρχή με τον Διακόπουλο , φάνηκε να υπερτερεί του Διπλωματικού Γραφείου του πρωθυπουργού, αλλά αυτή η εικόνα ήταν πλασματική και οφείλεται ίσως στις διαρκείς εμφανίσεις του Διακόπουλου στα ΜΜΕ. Μετά την απομάκρυνσή του από τη θέση του, καθώς εξέθεσε τον πρωθυπουργό για τις έρευνες του Ουρούτς Ρέις, ο θεσμός κλονίστηκε και εξαφανίστηκε και ούτε πρόκειται να επανεμφανιστεί, καθώς βάλλεται καταιγιστικά από κύκλους  και του ΥΠΕΞ . Έτσι, εκ των πραγμάτων η διαχείριση έχει επιστρέψει στην κλασική διαδικασία , με την πρέσβη Ελένη. Σουρανή να έχει τον πρώτο λόγο .

Θεμα ιεράρχησης

Και πάλι όμως αυτή η εικόνα είναι λανθασμένη. Κυρίως εκπέμπει θολά μηνύματα. Ο λόγος είναι ότι ο πρωθυπουργός, ναι μεν έχει ανάγκη από έναν ισχυρό Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας που πρώτα θα σέβεται ο ίδιος, από την άλλη όμως το ΥΠΕΞ κάνει λάθος να συγχέει την ανάγκη ενός πολιτικού συμβούλου με την υπηρεσιακή στήριξη που του παρέχει το Διπλωματικό του Γραφείο. Ακόμη  και αν καταργηθεί ο σημερινός θεσμός, η ουσία μένει. Οτι δηλαδή στο μέγαρο Μαξίμου πρέπει να υπάρχει μια ισχυρή προσωπικότητα που να έχει ρόλο και λόγο σε θέματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, άσχετα πως θα ονομαστεί. Ας ονομαστεί επιτελικός σύμβουλος, μικρή σημασία έχει, αλλά θα είναι διαφορετικός ο ρόλος του από αυτόν του Διπλωματικού του Γραφείου.

Ο Σύμβουλος εθνικής ασφάλειας οφείλει να έχει μια πλήρη ατζέντα που να λαμβάνει υπόψη το σύνολο των εξελίξεων γύρω από την εξωτερική πολιτική και την εθνική ασφάλεια και να κάνει τις σωστές εισηγήσεις. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να λαμβάνει υπόψη του και τους πολιτικούς συσχετισμούς, το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, τις επιπτώσεις μιας πολιτικής και πλήθος ακόμη ενεργειών, όπως τακτικές κινήσεις, συμμαχίες, ανίχνευση διπλωματικών τάσεων κλπ.

Για παράδειγμα, ο Καλίν, κορυφαίος σύμβουλος του Ερντογάν, όταν συνομιλεί με την Ελένη Σουρανή, έχει υπόψη του, όλες τις παραμέτρους, πολιτικές, διπλωματικές , διεθνείς και εισηγείται στον πρόεδρό του ανάλογα. Η κυρία Σουρανή, εκ των πραγμάτων θα περιοριστεί στην ατζέντα της . Αυτό όμως προκαλεί δεύτερο κύκλο κινήσεων, καθώς ο πρωθυπουργός θα πρέπει να μιλήσει με άλλους συμβούλους, βουλευτές, πολιτικούς παράγοντες και οι διαφορετικές απόψεις οδηγούν στο χάος που συχνά βλέπουμε να κυριαρχεί για παράδειγμα στο θέμα των σχέσεων με την Λιβύη. Χρειάστηκαν περίπου τρία χρόνια ή και περισσότερα, για να επανεξετάσει η κυβέρνηση τις σχέσεις της και να δρομολογήσει αλλαγές, που είναι πολύ πρόωρο να αξιολογηθούν. Αυτή τη δουλειά έπρεπε όμως να την κάνει ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας που όμως είναι στο περιθώριο και δεν πήγε καν στην Λιβύη, άρα ο πρωθυπουργός δεν τον χρειάζεται. Και δεν είναι θέμα ικανοτήτων , είναι θέμα επιλογών του Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά με τις έως τώρα επιλογές του, δεν έχει πείσει ότι κάνει τις σωστές για τα εθνικά συμφέροντα.
    

Πελαγωμένο Επιτελικό Κράτος

Όλα αυτά σημειώθηκαν εξαιτίας του γεγονότος ότι η έντονη κινητικότητα που επέρχεται ήδη στα μεγάλα θέματα, βρίσκουν και πάλι την Αθήνα ανεπαρκώς προετοιμασμένη. Το κλίμα ήδη έχει επιδεινωθεί από τις διαφοροποιήσεις Καραμανλή- Σαμαρά ως προς την ανάγκη προσφυγής στη Χάγη, ενώ οι διαφοροποιήσεις φαίνεται ότι θα εκδηλωθούν και στην κύρωση των Πρωτοκόλλων με την Βόρεια Μακεδονία που προβλέπονται από την συμφωνία των Πρεσπών.

Ο κ. Μητσοτάκης δείχνει πελαγωμένος και  δεν  αντέχει πλέον να συνεχίσει να κινείται με άτακτες κινήσεις. Στο εξής, κάθε απόφασή του θα περνάει από το μικροσκόπιο των πρώην πρωθυπουργών Καραμανλή και Σαμαρά και τις επιρροές  του και αυτό θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τις κινήσεις του. Το πρόβλημα θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο καθώς ενόψει της συνόδου κορυφής του Ιουνίου, ενδέχεται να αυξηθεί κατά πολύ η κινητικότητα , ίσως και με κάποιον οδικό χάρτη για την Τουρκία, ενώ γρίφο αποτελούν οι διερευνητικές συνομιλίες. Η διαχείριση του χρόνου είναι ένα πρόβλημα. Η διαχείριση του εσωκομματικού προβλήματος δεύτερο πρόβλημα. Η επαρκής και εθνικά επωφελής διαπραγμάτευση εντός της ΕΕ τρίτο πρόβλημα. Κάποιοι στη ΝΔ και την κυβέρνηση, πιστεύουν ότι η διαπραγματευτική κουλτούρα του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να σηματοδοτήσει μια προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, αλλά και αυτό είναι μια ψευδαίσθηση γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη έχει θέσεις για το τι θέλει στα ελληνοτουρκικά και τι περιμένει από την ΕΕ.

Κατά συνέπεια, ουσιαστικά ο πρωθυπουργός δεν έχει πραγματικούς συμμάχους και σίγουρα η υπόθεση αυτή μπορεί να τον κλονίσει. Και το μέγαρο Μαξίμου είναι ήδη πολύ αδύναμο για να διαχειριστεί μια τέτοιου μεγέθους εσωτερική κρίση. Οπότε μάλλον φαντάζεται εύκολα κανείς πως αντιδρούν οι πρωθυπουργοί της ΝΔ όταν  πιέζονται πολύ. Ακουμπούν στις κάλπες για να μην πέσουν και να μεταθέσουν τις ευθύνες των αποφάσεων σε άλλους  ή για να πέσουν όσο πιο ανώδυνα γίνεται.