Του Σωτήρη Σιδέρη


Λίγο πριν την σύνοδο κορυφής της ΕΕ αποδείχθηκε ότι η δυτική Ευρώπη και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κατέχουν  καλά την τεχνογνωσία των εκβιασμών και την πολυπλοκότητα των  διπλωματικών εξόδων κινδύνου. Προς την Ελλάδα χρησιμοποιούν  τις απειλές του Ερντογάν για πόλεμο ώστε να δεχθεί η Αθήνα διαπραγμάτευση. Προς την Τουρκία χρησιμοποιούν τους καλούς τρόπους για να υποσχεθούν έμμεσα έστω μια αναβαθμισμένη Τελωνειακή συζήτηση και συμμετοχή στην ενεργειακή σκακιέρα, αλλά ταυτόχρονα έβαλαν στο τραπέζι και την απειλή κυρώσεων που ακόμη και αν είναι ανώδυνες ή μεσαίας έντασης, θα κατέτασσαν την Άγκυρα σε ίδιο επίπεδο με την Ρωσία, το Ιράν και την Λευκορωσία. Παρά τους λεονταρισμούς και τις σπαραξικάρδιες κορώνες για  το μεγαλείο του έθνους  ο Ερντογάν και η παρέα του κατάλαβαν τα όριά τους. Άλλα τα όρια προς την Ελλάδα, άλλα προς την Δύση.   

Είναι λοιπόν θέμα ημερών η έναρξη των συνομιλιών, αφού πρώτα εμφανιστούν τα  ΝΑΤΟικά ΜΟΕ που θα διαρκούν όσο και οι συνομιλίες.  Αυτά θα διευθετηθούν στη νέα τριμερή των διπλωματικών συμβούλων. Με την σύμφωνη γνώμη όλων, η ελληνική κυβέρνηση θα δηλώνει ότι διαπραγματεύεται μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, η Τουρκία ότι διαπραγματεύεται τα πάντα , οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα δηλώνουν  ικανοποίηση  που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις. Προφανώς ως πρώτο βήμα θα πρέπει να δούμε τι ρυθμίσεις θα περιλαμβάνουν τα ΜΟΕ για να διαπιστωθεί και τι είδους συμβιβασμοί ή υποχωρήσεις έγιναν.
Η απειλή για κυρώσεις έδειξε και τι θα συνέβαινε αν η Τουρκία προκαλούσε θερμό επεισόδιο. Πέρα από το γεγονός ότι η κρίση είναι υπαρκτή και οι κίνδυνοι γνωστοί, δεν θα είναι υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι οι επί 24ώρου βάσεως ιαχές, παροξυσμοί, απειλές, και προκλήσεις εμπεριείχαν και το θεατρικό στοιχείο, με τα ελληνικά ΜΜΕ να χάνουν ενίοτε την αίσθηση των γεγονότων. Το να προβάλλεται ως κύριο θέμα από τα κανάλια η δήλωση κάθε τυχάρπαστου  στην Άγκυρα ή ασήμαντου  τουρκικού εντύπου ότι μεγάλα ελληνικά νησιά τελούν υπό κατοχή και πρέπει να δοθούν στην Τουρκία, είναι κατολίσθηση της εγκυρότητας και της σοβαρότητας των ΜΜΕ, αλλά και ενδεικτικά της ανεπάρκειας της κυβέρνησης να θέσει την δική της ατζέντα έναντι της Τουρκίας .  

Οι επόμενες ημέρες μέχρι  τη σύνοδο κορυφής θα είναι γεμάτες πολιτική  ένταση, αλλά  και εντός της ΕΕ, καθώς υπάρχουν χώρες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, ενδεχομένως και σκανδιναβκές, που δεν θέλουν να ακούνε περί κυρώσεων . Η Γαλλία βλέποντας ότι η πολιτική της αποδίδει θα επιμείνει μέχρι τέλους και θα αναδείξει το θέμα αυτό ως κορυφαίο και στις συνομιλίες που θα έχει μέχρι την τελευταία στιγμή με το Βερολίνο.  Άλλωστε είναι τόσο βροντώδες το μήνυμα της αγοράς των Ραφάλ που δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Το πρόβλημα για τις χώρες που δεν θέλουν κυρώσεις, είναι ότι έχουν υπογράψει τις αποφάσεις των προηγούμενων συνόδων που προειδοποιούν για κυρώσεις και τώρα θα πρέπει να δικαιολογήσουν τις θέσεις τους. Τα οικονομικά συμφέροντα  είναι ο λόγος που αρνούνται τις κυρώσεις, αλλά λίγο πολύ, όλες οι χώρες έχουν οικονομικά συμφέροντα σε έναν κόσμο αλληλοεξαρτώμενο.  Κατά συνέπεια, η Ελλάδα και η Τουρκία , η ΕΕ με επικεφαλής τη Γερμανία και στο παρασκήνιο οι ΗΠΑ, τα επόμενα 24ωρα θα κωδικοποιήσουν τον οδικό χάρτη δηλαδή, ΜΟΕ μέσω του ΝΑΤΟ που θα επικυρώσει η ΕΕ, χρονοδιάγραμμα, περιεχόμενο συνομιλιών και επιτελική παρακολούθηση.  Περιμένουμε και την επίσημη σύνθεση της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας καθώς πολλά ακούγονται που δεν είναι τόσο θετικά.
      

  Η νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας

           
 
Ταυτόχρονα όμως προωθείται μάλλον με ταχύτητα και το PLAN B για μια γενικευμένη διαπραγμάτευση που θα περιλαμβάνει όχι μόνο οριοθετήσεις, αλλά και την ενεργειακή στρατηγική , καθώς και μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας.  Αν τα ελληνοτουρκικά είναι η κρίσιμη παράμετρος για να δρομολογηθεί το μεγάλο σχέδιο, μια συνολική διευθέτηση είναι η μεγάλη γεωπολιτικού τύπου διευθέτηση που θα τροποποιήσει τα δεδομένα που προέκυψαν τα τελευταία σχεδόν εκατό χρόνια στην περιοχή. Αυτά προωθούνται μέσω του προέδρου του Ευρωπαικού Συμβουλίου Σ. Μισέλ ,  με τις πλάτες των ΗΠΑ και της ΕΕ και ο  οποίος συνομιλεί με όλους τους ηγέτες των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου . Εκτιμάται ότι στη σύνοδο κορυφής στις 24-25 Σεπτεμβρίου θα γίνει ένα βήμα παραπάνω. Αν όπως όλα δείχνουν υπάρξει έστω και σχετική επιτυχία για την προώθηση της πολυμερούς διάσκεψης, αυτό σημαίνει ότι  οι δπλωματικοί μηχανισμοί θα έχουν νέα αποστολή,  τη δημιουργία ενός μικρού ΝΑΤΟ στην περιοχή. Καλό όμως θα ήταν, η Ρωσία να είναι μέλος της νέας αρχιτεκτονικής.   

Το Ισραήλ είναι αυτό που αλλάζει πλέον τις ισορροπίες στην περιοχή και όχι η Τουρκία . Το Τελ Αβίβ,  με την στρατηγική εξομάλυνσης των σχέσεών του  με πολλά αραβικά κράτη, την αλλαγή δηλαδή του ιδρυτικού του δόγματος, γίνεται ο μεγάλος διπλωματικός παίχτης. Η Τουρκία με τις εισβολές σε ελάχιστο χώρο είναι αλήθεια στην Συρία και την Λιβύη έχει ευκαιριακή ισχύ και σίγουρα  όχι εδραιωμένη ισχύ.  Επίσης οι διενέξεις της με πολλές αραβικές χώρες την έχουν οδηγήσει  σε λάθος εκτιμήσεις για τις εξελίξεις στην περιοχή.  Ταυτόχρονα όμως, οι  τριμερείς συνεργασίες της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία αποδυναμώνονται εκ των πραγμάτων. Ο μεγάλος χάρτης θα «καταπιεί» τον μικρό.  Ήδη κατά πληροφορίες στο παρασκήνιο πραγματοποιούνται διαπραγματεύσεις μεταξύ Αιγύπτου –Τουρκίας για την οριοθέτηση της μεταξύ τους ΑΟΖ, στις οποίες πιθανόν υποχρεωτικά , αν προχωρήσουν  θα πρέπει να εμπλακεί και η Ελλάδα.

Σε μια πρώτη ανάγνωση όλα αυτά οδηγούν  σε  μια νέα αρχιτεκτονική που χτίζεται στην περιοχή και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό. Η υποχώρηση των ΗΠΑ, η εκ των πραγμάτων περιορισμένη ισχύς της Γερμανίας , το ενεργειακό και η παρουσία της Ρωσίας οδήγησε στην ανάγκη να δημιουργηθεί μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή . Αυτή  θα εμπεριέχει  τις οριοθετήσεις, την προστασία και συνεργασία στο ενεργειακό, την παρεμπόδιση της Μόσχας να έχει  ηγετικό ρόλο, την ενίσχυση του διπλωματικού πλέον ρόλου του Ισραήλ που βλέπει με άλλα μάτια την ασφάλειά του και όχι μόνο με εξοπλισμούς. Οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Γερμανία ανταγωνίζονται φυσικά, αλλά τελικά θα είναι αυτές οι χώρες που θα διαμορφώσουν αυτό το σκηνικό. Για την Ελλάδα, αλλά και για την περιοχή θα είναι μεγάλο βήμα ασφάλειας , αρκεί να είναι αξιοπρεπείς οι συμβιβασμοί που θα γίνουν με την Τουρκία. Η Τουρκία αν δεν αλλάξει τακτική θα χάσει περισσότερα , η Ρωσία διαβάζοντας τις εξελίξεις  θέλει να εμπλακεί και στα ελληνοτουρκικά και προσφέροντας ασφάλεια στην Λευκωσία .
Η μεγάλη σκακιέρα της Μεσογείου ανοίγει και τα πιόνια αρχίζουν να κινούνται. Και η Ελλάδα οφείλει να είναι στο παιχνίδι όχι ως παίκτης πάγκου, αλλά ως βασικός….