του Σωτήρη Σιδέρη

Για μια  ακόμη φορά η Τουρκία με υψωμένο δάχτυλο εγκαλεί την Ελλάδα ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο με το να έχει εναέριο χώρο δέκα μιλίων και χωρικά ύδατα έξι μιλίων. Εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια η ελληνική εξωτερική πολιτική έναντι της Τουρκίας είναι καθηλωμένη με ευθύνη διαδοχικών κυβερνήσεων μέχρι και  την σημερινή,  που έχουν ως βασική τους στρατηγική τον κατευνασμό και την διαχείριση και όχι την ανατροπή του τουρκικού αναθεωρητισμού.  Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι όσο παρατείνεται η κατάσταση αμφισβήτησης του νομικού καθεστώτος στο Αιγαίο εκ μέρους της Άγκυρας, τόσο πιο επικίνδυνα θα γίνονται τα πράγματα το μέλλον. Η Τουρκία  αναπτύσσει με μεγάλη ταχύτητα την πολεμική της βιομηχανία, αυξάνει με πρωτοφανείς ρυθμούς τον πληθυσμό της και σε διάστημα είκοσι ετών θα είναι μια τεράστια χώρα σε σύγκριση με την Ελλάδα ,  θα ασφυκτιά και θα θέλει κάτι παραπάνω από αμφισβήτηση στο Αιγαίο και τα νησιά . 

Η αποδυνάμωση

Με απλά λόγια η επί δεκαετίες επαναλαμβανόμενη θέση της Ελλάδας ότι θα ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της στο Αιγαίο ως προς τα  χωρικά ύδατα κλπ χάνει  σταδιακά την ισχύ της, όχι νομικά, αλλά πολιτικά. Τα δικαιώματα όσο δεν ασκούνται αποδυναμώνονται και η Τουρκία έχει ήδη πετύχει την πρώτη νίκη στα σημεία, χάρις στον μακροχρόνιο, σταθερό σχεδιασμό της καθηλώνοντας την Ελλάδα.  Η διαπραγμάτευση είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε για να λυθεί τώρα το πρόβλημα και όχι στο μέλλον που θα είναι ακόμη πιο δυσμενής η ανισορροπία δυνάμεων εις βάρος της Ελλάδας. 
Η  τελευταία αντιπαράθεση των υπουργείων Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας σχετικά με τις παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου από τουρκικά αεροσκάφη και η άποψη της Άγκυρας ότι δεν κάνει καμία παραβίαση και ότι απλά χρησιμοποιεί τον διεθνή εναέριο χώρο, επανέφερε το κεντρικό πρόβλημα στο προσκήνιο. Την βασική ευθύνη  για τις επικίνδυνες αερομαχίες φέρει η Άγκυρα, αλλά  και η Αθήνα  κάθε άλλο παρά διαχειρίζεται με σχέδιο και σοβαρότητα τα δικαιώματά της, όπως απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. δεν είναι άμοιρη ευθυνών.
Όσο η Ελλάδα ακολουθεί κατευναστική πολιτική και δεν αναβαθμίζει με βάση συγκεκριμένο σχέδιο την διεθνή διπλωματική της προσπάθεια να επιβάλλει στην Τουρκία τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, αυτά τα προβλήματα όχι μόνο δεν θα επιλύονται, αντίθετα θα οξύνονται.
Το γεγονός ότι σύντομα λίγο πριν το Πάσχα ή λίγο μετά η κυβέρνηση θα φέρει στη βουλή το νόμο για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο θα επαναφέρει στο προσκήνιο  το εν λόγω ζήτημα. Σημειώνεται ότι εξαιτίας των τουρκικών αντιδράσεων η κυβέρνηση δεν έχει συμπεριλάβει ούτε την Εύβοια , ούτε την ανατολική πλευρά της Πελοποννήσου και την Κρήτη στην επέκταση περιοριζόμενη μόνο στο  Ιόνιο . Προφανώς ο πρωθυπουργός θα κληθεί να δώσει εξηγήσεις για την αναδίπλωση αυτή.
Ωστόσο προκαλεί έντονα ερωτηματικά το γεγονός ότι ενώ το σχέδιο για την επέκταση των χωρικών υδάτων είναι έτοιμο εδώ και μήνες, η κυβέρνηση δεν το καταθέτει στη βουλή. Και επειδή δεν υπάρχουν σαφείς απαντήσεις από τον ΥΠΕΞ Κατρούγκαλο ως προς τον χρόνο κατάθεσης του νομοσχεδίου, έχει πει ότι αυτό θα γίνει αόριστα μέχρι το καλοκαίρι, αλλά μπορεί να προηγηθούν εκλογές το Μάιο, μια κυβερνητική δημόσια εξήγηση θα ήταν χρήσιμη.

Το ιστορικό

Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που έχει εναέριο χώρο 10 ν. μ και χωρικά ύδατα 6ν.μ. Αυτή τη δυσαρμονία εκμεταλλεύεται η Άγκυρα για να αναγκάσει τη χώρα μας να μικρύνει τον εναέριο χώρο
Η Ελλάδα από το 1931 [με το Π.Δ. (Φ.Ε.Κ Α' 325 της 18 Σεπτεμβρίου 1931)] έχει καθορίσει αιγιαλίτιδα ζώνη εύρους 10 ν. μ. για τους σκοπούς της αεροπορίας και της αστυνόμευσης αυτής. Η Τουρκία δεν υπέβαλε καμία ένσταση τότε ως προς το εύρος του ελληνικού εναερίου χώρου και επί σειρά δεκαετιών αναγνώριζε και σεβόταν το πλήρες εύρος του ελληνικού εναερίου χώρου.
Κατά συνέπεια, το εύρος του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου εκτείνεται στα 10 ν. μ. σύμφωνα με το προαναφερθέν Π.Δ. του 1931.


Τα όρια του FIR Αθηνών έχουν καθορισθεί με τις Περιοχικές Συμφωνίες Αεροναυτιλίας Ευρώπης του ICAO (1950, 1952, 1958). Ο ICAO έχει αναθέσει στην Ελλάδα την αρμοδιότητα ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας και της παροχής πληροφοριών πτήσεων εντός του FIR Αθηνών.
Στις σχετικές Περιοχικές Συμφωνίες, όπως επικυρώθηκαν με τις αντίστοιχες αποφάσεις του Συμβουλίου του ΙCAO, συναίνεσε και η Τουρκία.
Στο διεθνή εναέριο χώρο του FIR Αθηνών οι αρμόδιες ελληνικές αρχές μεριμνούν, με βάση την εντολή του ICAO, για την ασφάλεια της εναέριας κυκλοφορίας.
Η μετέπειτα άρνηση της Τουρκίας (από το 1974) για υποβολή σχεδίων πτήσης από τα στρατιωτικά της αεροσκάφη που εισέρχονται στο FIR Αθηνών, συνεπάγεται άρνηση του προβλεπόμενου από τον ICAO πολιτικο-στρατιωτικού συντονισμού με την υπεύθυνη αρχή εναέριας κυκλοφορίας για την ασφάλεια των πολιτικών πτήσεων (δηλ. με την ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας).
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη διαπράττουν Παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας.

Η διαπραγμάτευση

Κατά την πρόσφατη συνάντηση Τσίπρα –Ερντογάν αποφασίστηκε μια κλιμακωτή προσέγγιση των δύο χωρών. Δηλαδή πρώτα να συζητηθούν τα ΜΟΕ ακριβώς για τα αεροναυτιλιακά ζητήματα στο Αιγαίο με βάση το μνημόνιο Παπούλια –Γιλμάζ, να επανέλθουν οι συνεδριάσεις του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας και σε βάθος χρόνου να ξαναρχίσουν οι διερευνητικές συνομιλίες σε επίπεδο ΥΠΕΞ με στόχο την επίτευξη συμφωνίας.
Πρόκειται για την αποθέωση της παρελκυστικής τακτικής και από τις δύο κυβερνήσεις , σύμφωνα με αξιόπιστες διπλωματικές πηγές. Αν ήθελαν επίλυση των προβλημάτων, αυτή θα ήταν εφικτή σε σύντομο χρονικό διάστημα καθώς τα  πάντα είναι γνωστά και η προεργασία είναι αρκετά προχωρημένη. Η μη διαπραγμάτευση όμως είναι αρνητική για την Ελλάδα, εξαιτίας του πολιτικού κόστους που ενδεχομένως συνεπάγεται μια συμφωνία. Αν για παράδειγμα επιτυγχάνονταν μια συμφωνία πριν από 20 ή 30 χρόνια, αυτή θα  ήταν πολύ καλύτερη για την Ελλάδα απ΄ότι θα είναι μετά από δύο ή τρείς δεκαετίες.
Κατά τα άλλα η μόνη λέξη που ακούγεται κάθε μέρα όλο και πιο έντονα, όλο και  πιο επιθετικά στην Ελλάδα είναι η λέξη «πατριωτισμός». Το οξύμωρο είναι ότι ο πλέον επιθετικός «πατριωτισμός» εκδηλώνεται από αυτούς που δεν θέλουν καμία διαπραγμάτευση με την Τουρκία, ισχυριζόμενοι  ψευδώς φυσικά, ότι η Τουρκία δεν έχει δικαιώματα στο Αιγαίο. Και όμως στην περίπτωσή μας, πατριωτισμός είναι η διαπραγμάτευση και λύση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων τώρα  και εφ όλης της ύλης, δηλ. στα αεροναυτιλιακά και τα ενεργειακά και την οριοθέτηση της  υφαλοκρηπίδας και όχι στο μέλλον…