του Σωτήρη Σιδέρη
 
Η Αθήνα και η Λευκωσία δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν πιο ιδανικές συνθήκες διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό. Τα όσα εξελίσσονται στην Ελβετία από τις 28 Ιουνίου αποτελούν την τέλεια συνταγή μη λύσης , κάτι που ενδόμυχα θέλουν όλοι. Η μη λύση του Κυπριακού είναι απείρως πιο εύκολη στη διαχείριση από την επώδυνη λύση και το συμβιβασμό. Το πολιτικό κόστος της μη λύσης είναι απείρως πιο διαχειρίσιμο από το κόστος της λύσης. Η παρωχημένη και υπερτιμημένη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έκανε και πάλι το θαύμα της. Ζει σε άλλες εποχές, είναι εκτός τόπου και χρόνου  και προσφέρει αμέτρητα πλεονεκτήματα σε όποιον βρίσκεται απέναντί της. Είτε είναι Κούρδοι, είτε Αμερικανοί, Ρώσοι , Ιρανοί κλπ.

Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου, η παροιμιώδης ανεπάρκειά του να κατανοήσει το πολιτικό παιχνίδι και το διπλωματικό τρωκτικό ο Νορβηγός διπλωμάτης Έσπεν Μπερθ Άιντε, αποδεικνύονται  με την δράση τους, ιδανικοί σύμμαχοι των ελληνικών θέσεων.  Ο Άιντε ακύρωσε από την αρχή  μια κλασική αρχή των διαμεσολαβητών. Ζητούσε από τη μία πλευρά  , τους Έλληνες τα μείζονα και από την Τουρκία τα ελάσσονα.  Ο κύκλος του έκλεισε ήδη
Ως προς τη γενική εικόνα, διαφαίνεται πλέον ότι εδώ και χρόνια η Λευκωσία με τη σιωπή της Αθήνας έχει κάνει παραχωρήσεις στο τραπέζι των συνομιλιών , όπως την πλήρη ισοτιμία, την εναλλασσόμενη προεδρία και άλλες,  χωρίς να έχει αποσπάσει τίποτα από τη Τουρκία. Τώρα η Λευκωσία έχει φθάσει στο σημείο που δεν μπορεί να πάρει πιο πέρα όπως απέδειξε και το δημοψήφισμα του 2004. Γι αυτό διαπραγματεύεται με την προσδοκία ότι η Τουρκία δεν θα αποκολληθεί από τη νοοτροπία του 1974.

Απολιθωμένη διπλωματία

 Η Τουρκία αντί να κεφαλαιοποιήσει την τακτική των προηγούμενων ετών, εμφανίστηκε στο Κραν Μοντανά  σαν απολιθωμένη δύναμη που της είναι αδύνατο να κατανοήσει ούτε τις κοσμογονικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην αυλή της. Ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πλήρες μέλος της ΕΕ, ότι είναι ενεργειακή δύναμη , ότι έχει συμμετοχή σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς,  ότι έχει συμμάχους όλες τις μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις, ότι μπορεί να ζήσει και να προκόψει χωρίς την Τουρκία και χωρίς τους Τουρκοκύπριους. Οσο η Τουρκία στέλνει το Μπαρμπαρός στην Κυπριακή ΑΟΖ ή απειλεί με προσάρτηση ή με νέα εισβολή, η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα μπορούν να κοιμούνται ήσυχες. Γιατί όσο η Τουρκία έχει απέναντί της όλες τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου όχι μόνο δεν θα επιβάλλει τη θέλησή της, αντίθετα θα απειλείται η δική της συνοχή….
Ο Τσαβούσογλου εκφράζοντας αυτή ακριβώς την απολιθωμένη διπλωματία και με οδηγό  τον χονδροειδή τρόπο που διαπραγματεύονται οι Τούρκοι έδωσαν  ισχυρό άλλοθι στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία να τους επιρρίψουν δικαιολογημένα την ευθύνη για τη μη λύση και να έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους. Όσο η Τουρκία υπερασπίζεται το κεκτημένο της κατοχής, θα έχει πρόβλημα. Και η αφέλεια του Τσαβούσογλου να υπερασπιστεί το δικαίωμα επέμβασης ήταν η χαριστική βολή σε μια πολιτική που έφθασε στα όριά της. Ίσως οι διαπραγματεύσεις της Ελβετίας να διδάξουν στην Άγκυρα τα λάθη της και να αλλάξει, οπότε θα υπάρξουν επιπτώσεις. Σε δεύτερο πλάνο όλοι έλεγαν ότι αν δεν συμφωνηθούν όλα δεν υπάρχει συμφωνία, άρα αποκλείονταν η Ενδιάμεση Συμφωνία. Και η ζωή συνεχίζεται….
Τι συμβαίνει λοιπόν στο Κραν Μοντανά?
Από τις 28 Ιουνίου η Τουρκία ήταν φανερό ότι ως ύστατη «υποχώρηση» θα ήταν μια μεταλλαγμένη συνθήκη εγγύησης και ασφάλειας που θα διατηρούσε τον πυρήνα του δικαιώματος επέμβασης.  Διάφορες συζητήσει για μηχανισμό ελέγχου είναι ασήμαντα ζητήματα από τη στιγμή που δεν επιλύονται τα μείζονα . 
Αντί η ίδια η Άγκυρα να πλειοδοτήσει στην κατάργηση της συνθήκης και να προτείνει μια νέα , και να διεκδικήσει μια άλλη συνθήκη ενεργειακής στρατηγικής και ενεργειακής ασφάλειας που θα την έβαζε σοβαρά στην διαπραγμάτευση, δεν κατάφερε να ξεφύγει από τις ιδεοληψίες της. Ένας τέτοιος ελιγμός θα ακούγονταν θετικά σε διάφορες μεγάλες πρωτεύουσες και μετά θα έβαζε στο τραπέζι την διακυβέρνηση, τις περιουσίες και άλλα ζητήματα. Ωστόσο, οι ιδεοληψίες που προέρχονται από τις ψυχώσεις και τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Ερντογάν για την ανάδειξη της Τουρκίας σε μεγάλη αυτοκρατορική δύναμη την εμποδίζουν να επιδείξει ρεαλισμό. Και όμως ακόμη και τώρα που απειλείται η συνοχή της Τουρκίας και το κουρδικό ζήτημα είναι το πλέον σοβαρό για την ίδια, η Αγκυρα προτιμά να μείνει προσκολλημένη στην διπλωματία του 1974. 
Η Κυπριακή Δημοκρατία και η Αθήνα ανέμεναν ότι η Τουρκία είναι αρκετά δυσκίνητη για να ελιχθεί σοβαρά και να τους στριμώξει. Και όμως η εικόνα της Αθήνας και της Λευκωσίας φαντάζει ιδανική ακριβώς επειδή δεν έπρεπε να αποφασίσουν στα καίρια ζητήματα. Αν για παράδειγμα η Τουρκία αποδέχονταν την πλήρη κατάργηση της συνθήκης εγγύησης και ασφάλειας , θα υπήρχε συμφωνία στην εναλλακτική προεδρία? Ποιος το διανοείται ? Φυσικά η θέση ότι το θέμα αυτό αποτελεί εσωτερικό θέμα της Λευκωσίας ισχύει μέχρις ενός σημείου. Όμως ακόμη και το συμφωνούσαν δεν θα περνούσε από το δημοψήφισμα. 
Το ίδιο ισχύει για το τραγικό λάθος να υπάρχει ακόμη στο τραπέζι το θέμα της εφαρμογής των τεσσάρων ελευθεριών για τους Τούρκους πολίτες μετά από λύση του Κυπριακού. Είναι αδιανόητο ότι το θέμα αυτό που δεν αφορά το Κυπριακό να υπάρχει ακόμη στο τραπέζι και είναι τεράστιο το λάθος , κοινό λάθος, της Αθήνας και της Λευκωσίας να μην απαιτούν την απόσυρσή του. Στις επόμενες διαπραγματεύσεις η Τουρκία θα το θεωρεί κεκτημένο και η εικόνα της ΕΕ δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική ότι δηλαδή δεν θα υπάρξει κάποιου είδους ρήγμα. Η πληροφορία ότι το θέμα αυτό είχε γίνει αποδεκτό από τον Δημήτρη Χριστόφια δείχνει και το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει στην Λευκωσία καθώς από προεδρία σε προεδρία ανακαλύπτονται και κάποιες παραχωρήσεις. 
Το 1974 συντελέστηκε ένα έγκλημα εις βάρος του Κυπριακού ελληνισμού. Οι πληγές έχουν επουλωθεί  ως ένα βαθμό, αλλά η ιστορική μνήμη, η αστάθεια στον κόσμο και η παράδοξη τουρκική εξωτερική πολιτική διατηρούν αμείωτες τις ανησυχίες. Μια συμφωνία στο Κυπριακό πρέπει να εξελιχθεί από μια υπόθεση στρατιωτικών συσχετισμών και γενικότερης ισχύος σε μια υπόθεση δικαίου. Τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε δίκαιη λύση. Σε αντίθετη περίπτωση λύση μπορεί να προέλθει μετά  από ένα μεγάλο γεγονός, ένα σοκ. Και αυτή δεν θα είναι δίκαιη λύση.  Αν δεν υπάρξουν τέτοιου είδους αλλαγές, όσες φορές και να συγκεντρωθούν στην Ελβετία, λευκός καπνός δεν θα βγει ποτέ….