του Σωτήρη Σιδέρη

Το σκηνικό έχει ήδη στηθεί.  Το μόνο που απομένει είναι να επιβεβαιωθεί στην  πράξη , αν η  Τουρκία πραγματοποιήσει την απειλή της για γεώτρηση ενός της ελληνικής ΑΟΖ ή θα αναδιπλωθεί , προκειμένου να αποφευχθεί στρατιωτική κρίση με την Ελλάδα, καθώς ήδη έχει προειδοποιηθεί.
Η ελληνική κυβέρνηση, διπλωμάτες και στρατιωτικοί έχουν ενημερώσει τις ΗΠΑ, την ΕΕ και  την ίδια την Τουρκία σε παρασκηνιακές επαφές και συναντήσεις εργασίας, ότι σε περίπτωση που τουρκικό γεωτρύπανο παραβιάσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελλόριζου, όπως προγραμματίζει η Άγκυρα για το τέλος Ιουλίου –αρχές Αυγούστου, θα βυθιστεί από το ελληνικό πολεμικό ναυτικό.

Ήδη σε στρατιωτικούς και διπλωματικούς κύκλους έχει αλλάξει και η ορολογία στις σχετικές συζητήσεις. Ουδείς κάνει λόγο για θερμό επεισόδιο ή ατύχημα, αλλά για νόμιμη άμυνα. Είναι η κόκκινη γραμμή που έχουν χαράξει οι πάντες στην Αθήνα καθώς γνωρίζουν ότι αν δεν υπάρξει αντίδραση έναντι της Άγκυρας , τα τετελεσμένα θα είναι οδυνηρά  και μακροπρόθεσμα για τα εθνικά συμφέροντα.  Σε μη οριοθετημένη περιοχή η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει γεώτρηση. Το τι ισχυρίζεται η ίδια σχετική αξία έχει γιατί και η Αθήνα ισχυρίζεται τα αντίθετα. Κατά συνέπεια, ας συγκρατήσουμε, πέρα από τις απειλές και τις συνεχείς αναφορές του Τούρκου υπουργού Άμυνας Ακάρ στο διεθνές δίκαιο.
           

Η πολιτική των γεωτρήσεων

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η ανακοίνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι θα εκδώσει εντάλματα σύλληψης  για το προσωπικό των γεωτρύπανων επέφερε ήδη αποτελέσματα. Αξιόπιστες πηγές αναφέρουν ότι ήδη οι νορβηγοί τεχνικοί αποχώρησαν  και άφησαν σύξυλους τους Τούρκους ενώ ετοιμάζονται να αποχωρήσουν και οι Κροάτες τεχνικοί , αν δεν το έχουν κάνει ήδη. Το εξειδικευμένο προσωπικό είναι λιγοστό και περιζήτητο παγκοσμίως και χωρίς αυτό καμία γεώτρηση δεν μπορεί να γίνει.  Ήδη τα τουρκικά γεωτρύπανα  ουσιαστικά δεν έχουν καμία δυνατότητα πλέον να κάνουν γεώτρηση γι αυτό και η Άγκυρα κάνει πολιτική και όχι  γεωτρήσεις .

Οκτώβριος 2018

Η Άγκυρα, έχει πάρει ήδη πολύ σοβαρά την προειδοποίηση της Ελλάδας για βύθιση του γεωτρύπανου που θα παραβιάσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Νωπή είναι στην μνήμη των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και των αρμοδίων Τούρκων διπλωματών το επεισόδιο που σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 2018 περίπου στην ίδια περιοχή που θέλει να κάνει γεώτρηση η Τουρκία, δηλαδή νότια του Καστελλόριζου. Τότε η Τουρκία είχε στείλει το «Μπαρμπαρός» για σεισμικές έρευνες , συνοδευόμενο από μια φρεγάτα και δύο πυραυλακάτους. Η εμφανής πρόθεση της Άγκυρας ήταν να προκαλέσει φόβο στην Αθήνα και να δημιουργήσει τετελεσμένα που θα της χρησίμευαν είτε στο τραπέζι των συνομιλιών είτε μακροπρόθεσμα στην ενεργειακή της πολιτική.
 Όμως  οι εξελίξεις ήταν τελείως διαφορετικές. Ο τότε αρχηγός ΓΕΕΘΑ και σήμερα υπουργός Άμυνας Αποστολάκης έστειλε τη φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς», που διέλυσε τον  τουρκικό σχηματισμό , μπήκε ανάμεσά τους, και ανάγκασε το «Μπαρμπαρός» να επιστρέψει άρον –άρον στη Τουρκία χωρίς τη δυνατότητα να κάνει σεισμική έρευνα, οδηγώντας τις  τουρκικές αρχές σε πλήρη αναδίπλωση. Η Άγκυρα σε στρατιωτικό  και διπλωματικό επίπεδο διαμαρτυρήθηκε αλλά τα διαβήματα απορρίφθηκαν ασυζητητί, ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα κατηγορώντας την Ελλάδα για το επεισόδιο. Το περιστατικό αυτό    έχει αποτυπωθεί στην υπηρεσιακή μνήμη των Τούρκων διπλωματών και στρατιωτικών και για τον λόγο αυτό, εκτιμούν αρμόδιες πηγές, σήμερα η Άγκυρα θα σκεφθεί πολύ τι θα κάνει τον Αύγουστο και μέχρι που θα φθάσει.
Το επεισόδιο αυτό είχε σχολιαστεί στα τουρκικά ΜΜΕ με κάποια δόση κατάπληξης  , ενώ επίσημα η τουρκική κυβέρνηση δήλωσε ότι το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος «Μπαρμπαρός» παρενοχλήθηκε από την ελληνική φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς». Ακολούθησε μάλιστα ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ που  ζητούσε από την Αθήνα,  να «αφήσει συμπεριφορές «που κλιμακώνουν την ένταση».
Αντίθετα στην Αθήνα  πηγές του υπουργείου  Άμυνας έλεγαν ότι επεισόδιο δεν υπήρξε και εξηγούσαν όμως ότι η ελληνική φρεγάτα δεν βρέθηκε  στην περιοχή χωρίς να έχει αποστολή.  Στόχος της ήταν αφενός να παρακολουθήσει τις κινήσεις του τουρκικού πλοίου και αφετέρου να στείλει μήνυμα στην Τουρκία πως η  Ελλάδα έχει χαράξει κόκκινη γραμμή.

Η πολιτική

Οι ξένες κυβερνήσεις που ενημερώθηκαν από την Ελλάδα συνέστησαν αυτοσυγκράτηση , αλλά είναι ήδη αργά για να υποχωρήσει η Αθήνα τέτοια κίνηση μόνο η Τουρκία μπορεί να κάνει. Η ΕΕ το γνωρίζει και για τον λόγο αυτό τα κείμενά της ενόψει της συνόδου κορυφής της 20ης Ιουνίου γίνονται όλο και «συμμαχικά» για την Ελλάδα χωρίς να γνωρίζουμε ακόμη πως θα εξελιχθούν τους επόμενους μήνες τα γεγονότα, αν και πολλοί μιλούν για ένα θρίλερ μέχρι το Δεκέμβριο.
Κρίσιμος παράγοντας είναι οι ΗΠΑ και πως θα εξελιχθούν οι σχέσεις Τραμπ-Ερντογάν. Ενδεχόμενη παραλαβή των S-400  θα αναγκάσουν τον Τραμπ να επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία κάτι που θα οδηγήσει άμεσα σε κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας. Ο Τράμπ, επιμένουν Έλληνες διπλωμάτες δεν θέλει να φθάσει στα άκρα και ο Τούρκος πρόεδρος προφανώς φοβάται και ήδη έστειλε θετικό μήνυμα στην Ουάσιγκτον απελευθερώνοντας έναν Τουρκοαμερικανό επιστήμονα της ΝΑΣΑ που  ζήτησε ο Αμερικανός πρόεδρος. 
       

Η ελληνική πολιτική            

Προφανώς και οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα ήθελαν όσο τίποτα μια συνολική διαπραγμάτευση Ελλάδας –Τουρκίας , κάτι που αν συμβεί θα σηματοδοτήσει μια νέα πολιτική για ολόκληρη τη Δύση στην περιοχή. Η Τουρκία απλά δεν θέλει να μείνει έξω από τον διαμοιρασμό των ενεργειακών πόρων , αλλά ο τρόπος που διεκδικεί τα όποια δικαιώματά της προκαλεί αντιδράσεις.
Είτε η Ελλάδα βυθίσει ένα γεωτρύπανο , είτε γίνει θερμό επεισόδιο , είτε όχι, η Ελλάδα και η Τουρκία αργά ή γρήγορα θα διαπραγματευθούν. Τα    στερεότυπα ότι η Ελλάδα έχει περιορισμένα δικαιώματα και αντίστοιχα η Τουρκία δεν έχει δικαιώματα δίνουν τροφή για επεισόδια και απλά συντηρούν προβλήματα και αντιπαραθέσεις. Πιθανότατα , αν η Τουρκία πραγματοποιήσει τις απειλές της, για γεώτρηση θα κλείσει ένας κύκλος και θα ανοίξει ένας νέος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Απλά από τώρα δεν ξέρουμε πως θα διαμορφωθούν οι ισορροπίες , διμερείς και διεθνείς
Σε κύκλους της ΕΕ συζητούν το ενδεχόμενο να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία , όσο παραβιάζει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και απειλεί την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής  υπάρχουν πολλές σκέψεις , αλλά απόφαση δεν διαφαίνεται σύντομα στον ορίζοντα. Θα πρέπει πρώτα να δούμε πως θα εξελιχθεί το μεταναστευτικό, που ενδιαφέρει πολύ την Ελλάδα και την ΕΕ. Πως θα εξελιχθούν οι συζητήσεις για την αναβαθμισμένη Τελωνειακή Ένωση ΕΕ –Τουρκίας και φυσικά οι σχέσεις ΗΠΑ –Τουρκίας και οι κινήσεις της Άγκυρας κοντά στο Καστελλόριζο. Η Τουρκία δεν έχει συμμάχους και ποτέ δεν έκανε κινήσεις αν πρώτα δεν διασφάλιζε την επιτυχία τους. Ο Ερντογάν βρίσκεται υπό πίεση καθώς μπορεί να επαναληφθεί η ήττα του στην Κωνσταντινούπολη στις εκλογές της 23ης Ιουνίου. Ένα επεισόδιο με την Ελλάδα μπορεί να εξελιχθεί σε νέο πραξικόπημα. Δηλαδή τα ερωτήματα είναι πολυάριθμα και οι απαντήσεις ελάχιστες.
Υπό αυτό το πρίσμα , το βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα και η Τουρκία, αργά ή γρήγορα θα αναγκαστούν να λάβουν ιστορικές αποφάσεις κάτι που αποφεύγουν να κάνουν δεκαετίες τώρα.
Ας είμαστε έτοιμοι. Και κυρίως ας συζητήσουν τα πολιτικά κόμματα και ας δηλώσουν στον ελληνικό  λαό ποιες είναι οι θέσεις τους. Οι ισχυρισμοί ότι αυτά τα θέματα δεν πρέπει να συζητούνται δημόσια είναι η αποθέωση της υποκρισίας και της ανεπάρκειας ή και της αδυναμίας . Κανείς δεν θέλει την αντιπαράθεση. Άλλο συζήτηση , άλλο αντιπαράθεση. Η νέα κυβέρνηση που θα εκλεγεί στις 7 Ιουλίου ίσως δεν προλάβει να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή, αν η Τουρκία αποφασίσει να κινηθεί και γι αυτόν τον λόγο. Επομένως δικαιολογία για έλλειψη προετοιμασίας ή οποιαδήποτε άλλη δικαιολογία δεν είναι πειστική.