Την ίδια ημέρα που ο Πούτιν βρισκόταν στην Άγκυρα (1/12), ο νομάρχης Σινώπης, Γιαβούζ Σελίμ Κιόσγκερ, φιλοξενούσε ομάδα τούρκων δημοσιογράφων, στους οποίους έλεγε ότι «όλα θα είναι καλύτερα όταν θα γίνει το πυρηνικό εργοστάσιο… η ανεργία θα μηδενιστεί… η πόλη θα γίνει τουριστική… θα πλουτίσει», αποκάλυπτε την ιδέα του «μαζί με τον πυρηνικό σταθμό να δημιουργηθεί στη Σινώπη και Βιομηχανική Ζώνη για εξειδικευμένες στις ατομικές έρευνες μονάδες» και εν τη ρύμη του λόγου του, ανέφερε ότι «το υπουργείο Ενέργειας έχει συμφωνήσει με μια διαφημιστική εταιρία για να κάνει στη Σινώπη δημόσιες σχέσεις και να εξηγεί στους κατοίκους τι καλό πράγμα θα είναι ο πυρηνικός σταθμός». Ο Κιόσγκερ διαβεβαίωσε τους δημοσιογράφους ότι «το νερό για την ψύξη του πυρηνικού σταθμού θα εκκενώνεται σε περιοχή (;) όπου δεν υπάρχει ζωή»…
Κοντολογίς, ο Κιόσγκερ, έλεγε στους δημοσιογράφους «να μη γίνεται αντιπυρηνική προπαγάνδα», γνωρίζοντας, προφανώς, ότι στην Τουρκία το αντιπυρηνικό κίνημα είναι ανεπτυγμένο. Η «Αντιπυρηνική Πλατφόρμα» (Nükleer Karşıtı Platform) έχει ήδη παράρτημα στη Σινώπη.
Το άρθρο του Τολγκά Τανίς, ανταποκριτή της «Χουριέτ» στην Ουάσινγκτον, ήρθε να αποκαλύψει τις κρυφές συμφωνίες της Τουρκίας για παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, αλλά και με πόση προχειρότητα θέλουν να στήσουν τα πυρηνικά εργοστάσια.
«Την ώρα που ο ρώσος Πρόεδρος Πούτιν ξεκινούσε την επίσκεψή του στην Άγκυρα, εγώ πήγαινα στη Βιέννη. Σε ένα συνέδριο που οργάνωνε το Κέντρο Αφοπλισμού και Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων Βιέννης (VCDNP). Στην πραγματικότητα, σκοπός μου ήταν να εστιάσω στο πρόγραμμα του Ιράν. Όμως, όταν, σε διάφορες συνεδρίες (που γίνονταν στον ΔΟΑΕ (Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας – UAEA) αναγκάστηκα να ακούσω από τα πιο αρμόδια χείλη στον τομέα, πόσο μακράν της διαφάνειας και με τι νομικές ελλείψεις προχωράει το πρόγραμμά της η Τουρκία που θεωρείται ‘newcomer’ στην πυρηνική ενέργεια… Και, καθώς η Άγκυρα παρουσίασε στην Πούτιν επικυρωμένη την Περιβαλλοντική Πιστοποίηση του Άκκουγιου, αποφάσισα να αναφερθώ στην Ενοποιημένη Έκθεση Πυρηνικής Υποδομής (Integrated Nuclear Infrastructure Report - INIR) που παρέδωσε ο ΔΟΑΕ στην Άγκυρα και η κυβέρνηση αποκρύπτει από την τουρκική κοινή γνώμη.
Ο ΔΟΑΕ, ο οποίος έχει δικαιοδοσία ελέγχου στην πυρηνική ενέργεια, παρέδωσε την έκθεση στις 20.2.2014. Ο αντιπρόεδρος του Οργανισμού Alexander Bychkov πήγε προσωπικά στην Άγκυρα γι’ αυτό το σκοπό. Συναντήθηκε με τον ΓΓ του Υπουργείου Ενέργειας Μετίν Κιλτζί και τον πρόεδρο του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας Τουρκίας (ΤΑΕΚ), Ζαφέρ Αλπέρ. Παρέδωσε αντίγραφα της έκθεσης και στους δύο.
Καταρχάς, αυτό που κάνει ειδική την περίπτωση του Άκκουγιου είναι ότι βασίζεται σε ένα μοντέλο που δεν έχει ποτέ πριν δοκιμαστεί. Δηλαδή, το έργο ανατέθηκε στην κρατική ατομική εταιρία των ρώσων, την Rosatom, με μια διμερή συμφωνία που υπογράφηκε ανάμεσα στην Τουρκία και τη Ρωσία. Και αυτή (η Rosatom) ξεκίνησε τις διαδικασίες με το σύστημα ΒΟΟ (Build-Own-Operate / Κατασκευή Κυριότητα Λειτουργία). Με τον τρόπο αυτό, κατέπεσε εξαρχής η «θεσμική στήριξη», που θεωρείται ο σημαντικότερος μηχανισμός ελέγχου στην πυρηνική ενέργεια. Διότι, καθώς, οι
ρώσοι χρηματοδοτούν, κατασκευάζουν και αναλαμβάνουν τη λειτουργία, δεν υπάρχει μια διαδικασία ‘μεταβίβασης’ που θα εξασφάλιζε τον έλεγχο. Ξέχωρα τα μειονεκτήματα από πολιτικής άποψης. Επειδή, δεν έγινε καμιά τεχνικοοικονομική μελέτη, το έργο ξεκίνησε [και ανατέθηκε] με μια πολιτική απόφαση κι επομένως τα πάντα αφέθηκαν στον Πούτιν. Είδαμε τι έκανε στην Άγκυρα. Με μια λέξη του ακύρωσε το South Stream. Η έκθεση όμως εστιάζεται περισσότερο στα τεχνικά κενά/ελλείψεις.
Ο ΔΟΑΕ, αφού υπογραμμίζει ιδιαιτέρως ότι το μοντέλο ΒΟΟ δοκιμάζεται για πρώτη φορά παγκοσμίως στην πυρηνική ενέργεια, προβαίνει σε 24 συστάσεις και 15 υποδείξεις στην Άγκυρα σχετικά με τις δυσκολίες που μπορεί προκύψουν από αυτό. Τις υποδείξεις αυτές τις κατατάσσει σύμφωνα με το δεύτερο στάδιο της (συνολικά τριών σταδίων) φάσης προετοιμασίας των χωρών που ετοιμάζονται να αποκτήσουν πυρηνική ενέργεια. Το στάδιο, δηλαδή, προ της έναρξης κατασκευής.
Η αξιολόγηση συντάχθηκε βάσει 19 διαφορετικών κριτηρίων, από την πυρηνική ασφάλεια ως την προστασία από τη ραδιενέργεια. Ως το πιο σημαντικό σημείο, ωστόσο, τονίζεται το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει έναν ανεξάρτητο οργανισμό πυρηνικής ενέργειας και ούτε έχει ψηφίσει νόμο που θα εξασφάλιζε τη δημιουργία ενός τέτοιου ανεξάρτητου φορέα. Σας εφιστώ την προσοχή. Ο ΔΟΑΕ παρέδωσε την έκθεση στο Υπουργείο Ενέργειας. Στην κυβέρνηση. Ο άλλος θεσμός στον οποίο παρέδωσε αντίγραφο της έκθεσης είναι ο ΤΑΕΚ, που όχι μόνο δεν είναι ανεξάρτητος, είναι ταυτόχρονα και ο υπεύθυνος για τους ερευνητικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες στην Τουρκία. Κατόπιν αυτών, ο ΔΟΑΕ, απαριθμεί στην έκθεση ζωτικής σημασίας υποδείξεις-προτάσεις σχετικά με τα κενά που διαπιστώθηκαν βάσει όλων των (19) κριτηρίων.
Αναφέροντας αυτά τα σημεία οι αρμόδιοι του ΔΟΑΕ, υπενθυμίζουν επίσης ότι έχουν στο παρελθόν υπάρξει πολλά κακά παραδείγματα newcomers, όπως είναι η Τουρκία, στην πυρηνική ενέργεια. Οι Φιλιππίνες λόγου χάρη. Ο Φερντινάντ Μάρκος, όνομα σύμβολο της διαφθοράς, είπε ‘γένοιτο σταθμός παραγωγής πυρηνικής ενέργειας’ το 1973. Η κατασκευή ξεκίνησε ύστερα από τρία χρόνια χωρίς στο μεταξύ να έχει γίνει καμιά προετοιμασία. Ξοδεύτηκαν δισεκατομμύρια δολάρια σε οκτώ χρόνια. Ο Μάρκος διέφυγε το 1986, η νέα ηγεσία έβαλε το έργο την άκρη. Όλα στα σκουπίδια –επειδή, βέβαια, τίποτε δεν είχε προχωρήσει με τρόπο θεσμικό. Η Αυστρία επίσης. Οι αυστριακοί ξεκίνησαν στα 1970. Ξοδεύτηκαν κι εδώ δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς όμως η Αυστρία είναι μια χώρα δημοκρατική, όταν πολλαπλασιάστηκαν οι διαμαρτυρίες κατά του πυρηνικού σταθμού, αποφάσισαν να κάνουν δημοψήφισμα, που το αποτέλεσμά του ήταν ‘όχι’.
Η Τουρκία δεν είναι η μόνη χώρα για την οποία ο ΔΟΑΕ συνέταξε Έκθεση Πυρηνικής Υποδομής (INIR). Το σημαντικό όμως είναι ότι και η Τουρκία συγκαταλέγεται στις χώρες, όπως η Ιορδανία, το Μπαγκλαντές, η Ινδονησία και το Βιετνάμ που επιλέγουν να κρατούν μυστικές αυτές τις εκθέσεις από την κοινή τους γνώμη. Ανάλογη έκθεση από τον ΔΟΑΕ έχει λάβει και η Πολωνία, αλλά την ανακοίνωσε στο λαό. Έκθεση έλαβαν και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, που στο συνέδριο της Βιέννης έχουν εξασφαλίσει την υποστήριξη της Νορβηγίας, και αυτά επίσης έχουν δημοσιοποιήσει την έκθεση. Το ίδιο και Λευκορωσία. Η Τουρκία, όμως, με τον τρόπο που έχουμε πλέον συνηθίσει σε όλους τους τομείς, διαχειρίζεται ακόμη και αυτό το πολύ σημαντικό ζήτημα, με αδιαφάνεια και πίσω από κλειστές πόρτες. Είναι απόλυτη ανάγκη να δημοσιοποιηθεί η χαμένη έκθεση του ΔΟΑΕ».