Μια μεγάλη αμφιλεγόμενη θαλάσσια επιχείρηση της Frontex στη Μεσόγειο που θα ξεκινά από τις ακτές της Ιταλίας και θα εκτείνεται σε βάθος πολλών μιλίων για τον εντοπισμό παράτυπων μεταναστών, θα αρχίσει την 1η Νοεμβρίου η ΕΕ. Πρόκειται για ένα αστυνομικό μέτρο που μοναδικό σκοπό έχει να αποτρέψει την μετάβαση μεταναστών στην Ιταλία από την Βόρειο Αφρική. Η ΕΕ δέχεται ήδη έντονη κριτική, όχι μόνο για την συγκεκριμένη επιχείρηση που κρίνεται ως αναποτελεσματική, αλλά για την συνολική μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ.
Παρά το γεγονός ότι αυτή η πολιτική θεωρείται αποτυχημένη , η ΕΕ συνεχίζει στο ίδιο πλαίσιο καθώς δεν αντιμετωπίζει τα αίτια φυγής εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, από την Λιβύη, την Συρία, το Ιράκ και άλλες χώρες της περιοχής, που κυριολετικά αποσυντίθενται .
Η επιχείρηση «Τρίτων», όπως έχει ονομαστεί διαθέτει μηνιαίο προϋπολογισμό ύψους 2,9 εκατ. ευρώ. Σκοπός της δεν είναι να αντικαταστήσει την ιταλική επιχείρηση Mare Nostrum, την ιταλική επιχείρηση ελέγχου της Μεσογείου. Εντούτοις, εξαιτίας το υψηλού κόστους της Mare Nostrum (9 εκατ. ευρώ μηνιαίως) η ιταλική κυβέρνηση έχει αποφασίσει τον τερματισμό της. Οι δύο επιχειρήσεις πάντως θα συνυπάρξουν για ένα μικρό χρονικό διάστημα, άγνωστο τι θα γίνει στο μέλλον.
Η ιταλική κυβέρνηση επικαλείται επίσης ως επιχείρημα τερματισμού της Mare Nostrum ότι η παρουσία ιταλικών πλοίων κοντά στις ακτές της Λιβύης δίνει κίνητρο στους λαθρεμπόρους να διακινούν μετανάστες σε αμφίβολης καταλληλότητας πλοία.
Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι σκοπός της επιχείρησης «Τρίτων» είναι η έρευνα και διάσωση, στην πραγματικότητα η νέα επιχείρηση αποσκοπεί στον έλεγχο των συνόρων. Η επιχείρηση περιλαμβάνει έξι πλοία και δύο αναγνωριστικά αεροσκάφη, καθώς και ομάδα πέντε ειδικών με αντικείμενο τη συλλογή πληροφοριών σχετικά τα δίκτυα λαθρεμπορίας.
Την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ανακοινώνοντας ότι η αντικατάσταση της Mare Nostrum από την επιχείρηση Τρίτων «θα αυξήσει αναμφίβολα τον κίνδυνο για όσους προσπαθούν να βρουν ασφάλεια στην Ευρώπη και θα μπορούσε να οδηγήσει στο θάνατο περισσότερων προσφύγων και μεταναστών στη θάλασσα». Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία, 3.343 μετανάστες που έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ιταλία φέτος, εκ τω οποίων οι 2.755 από τον Ιούλιο και μετά.
Η Mare Nostrum έχει αποδειχτεί σωτήρια για 150.000 ανθρώπους. Τα δεδομένα που παραθέτει ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μετανάστευση (IOM) δείχνουν ότι οι περισσότερες αφίξεις κατά το έτος 2014 αφορούν κατοίκους της Ερυθραίας και Σύριους, οι οποίοι έχουν πολλές πιθανότητες χορήγησης ασύλου σε προσωρινή ή μόνιμη βάση, εφόσον καταφέρουν να υποβάλουν σχετική αίτηση.
Σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η Ιταλία και η Ελλάδα καταδικάστηκαν για παραβίαση δικαιωμάτων μεταναστών προερχόμενων κυρίως από το Αφγανιστάν, οι οποίοι απελάθηκαν από τις ιταλικές αρχές προς την Ελλάδα με συνοπτικές διαδικασίες, ενώ οι ελληνικές αρχές δεν είχαν διασφαλίσει την πρόσβασή τους στη διαδικασία αίτησης ασύλου. Η Ελλάδα έχει επανειλημμένα κατηγορηθεί για παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας όσον αφορά τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και πολλές χώρες έχουν σταματήσει την επαναπροώθησή τους προς την Ελλάδα.
αθώς το μεταναστευτικό οξύνεται, είναι θέμα χρόνου ο νέος αρμόδιος Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος να βρεθεί εν μέσω πιέσεων πολλών χωρών για νέες και πιο αποτελεσματικές πολιτικές. Παράλληλα η πίεση προς τις κυβερνήσεις των ευρωπαικών χωρών αυξάνονται εξαιτίας του μεταναστευτικού με κύριο γνώρισμα την αύξηση και του ευρωσκεπτικισμού και των ακροδεξιών δυνάμεων.