Σότσι, Ρωσία, του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Την περασμένη εβδομάδα προσκλήθηκα και παρακολούθησα το ετήσιο συνέδριο του Φόρουμ του Βαλντάι, της σημαντικότερης «δεξαμενής σκέψης», που διεξήχθη στο Σότσι του ρωσικού Καυκάσου.  Το συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν φέτος περί του 140 συνέδρους, είναι μια ευκαιρία συνάντησης με διακεκριμένους εκπροσώπους της ρωσικής κυβέρνησης και διανόησης, όπως και τον ίδιο τον Ρώσο Πρόεδρο, αλλά και με δεκάδες διανοούμενους και πολιτικούς από πολλές χώρες του κόσμου.

Εδώ νοιώθει κανείς καλύτερα τον σφυγμό ενός κόσμου που δεν περιορίζεται στα ασφυκτικά όρια και στις «κυρώσεις» της συλλογικής Δύσης, όρια και «κυρώσεις» μάλλον στον εαυτό της παρά σε κανέναν άλλο. Συναντά τους εκπροσώπους της ανερχόμενης «παγκόσμιας πλειοψηφίας», όρο που «λάνσαραν» οι Ρώσοι στην τελευταία συνεδρίαση του Φόρουμ, τους εκπροσώπους μιας πολύχρωμης ανθρωπότητας Κινέζων, Ινδών, Λατινοαμερικάνων, Αφρικανών, Αράβων κλπ., των καινούριων μεγάλων δυνάμεων και μικρότερων εθνών που αναδύονται τώρα στην παγκόσμια σκηνή, στέλνοντας το μήνυμα στην πάντα αλαζονική Δύση ότι δεν ανέχονται πια την παντοδυναμία της. Δεν λείπουν όμως και κριτικοί διανοούμενοι από τις χώρες της συλλογικής Δύσης.      

                                                     
Είναι επίσης το Φόρουμ μια μεγάλη ευκαιρία να συζητήσει κανείς για θέματα από την κλιματική αλλαγή μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη και από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αμερικανικές εκλογές στη γενοκτονία που συνεχίζεται απτόητη στην Παλαιστίνη, πρακτικά για όλα τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου μας, με μερικούς από τους καλύτερους παγκοσμίως ειδικούς.
Είναι κρίμα ότι η επίσημη Ελλάδα (όπως και η Κύπρος) που, σε καιρούς πολύ πιο δύσκολους, αψήφισαν θαρραλέα τον «Ηγεμόνα» και ανέπτυξαν τις ιδιαίτερες σχέσεις τους με τους παράλληλους, τους «εναλλακτικούς» κόσμους,  κερδίζοντας δυσανάλογα σε παγκόσμιο κύρος και ακτινοβολία, έχουν σήμερα, που η Δύση παραπαίει και μια καινούρια παγκόσμια αρχιτεκτονική ανατέλλει, εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία μιας αυτόνομης διεθνούς παρουσίας, έχοντας μετατραπεί σε τελευταίας κατηγορίας θλιβερές αποικίες μιας παραπαίουσας Δύσης.

Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν θα πρότεινε να γίνουμε ένας δορυφόρος της Ρωσίας. Αλλά βέβαια είναι αυτοκτονία αυτό που συμβαίνει: η καταστροφή, η εκμηδένιση του ελληνικού – υπό διάλυση στην πραγματικότητα – «κράτους», ώστε να συνεχίσει να «ανήκει στη Δύση». Μιλάμε για πολύπλευρη εξωτερική πολιτική, αλλά μόνο αυτή δεν έχουμε και μάλιστα τώρα, που είναι περισσότερο αναγκαία και χρήσιμη από ποτέ άλλοτε.

Η ερώτηση και η απάντηση

Την τελευταία μέρα οι σύνεδροι είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε και να συζητήσουμε με τον Πρόεδρο Πούτιν για περισσότερες από τέσσερις ώρες. Πιστεύω ότι ο πολυπολισμός προϋποθέτει και ένα άλλο οικονομικό μοντέλο, από αυτό που κυριάρχησε επί μονοπολισμού και γι’ αυτό του υπέβαλα την ακόλουθη ερώτηση:

«Κύριε Πρόεδρε προέρχομαι από την Ελλάδα, μια χώρα που, είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνήσετε μαζί μου, δεν έχει άλλη επιλογή από το να παραμείνει αδελφή και φίλη της Ρωσίας, για λόγους που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Είναι τμήμα της βαθύτερης πολιτιστικής και ιστορικής μας ταυτότητας. Θέλω να σας ρωτήσω το εξής: Πριν 40 χρόνια τόσο το ευρωπαϊκό μοντέλο του Κεϋνσιανού καπιταλισμού του κράτους πρόνοιας, όσο και το σοβιετικό υπερσυγκεντρωτικό σύστημα κατέρρευσαν. Στις τέσσερις δεκαετίες που μεσολάβησαν από τότε, είδαμε τον πολλαπλασιασμό των οικονομικών κρίσεων, των πολέμων, των οικολογικών κρίσεων και πολλών άλλων προβλημάτων. Διερωτώμαι αν δεν ήρθε η ώρα να προσανατολιστούμε προς ένα είδος σχεδιασμένης οικονομίας σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Δεν εννοώ τις σκληρώσεις του παρελθόντος, αυτό το είδος κάπως «στρατιωτικού σοσιαλισμού». Εννοώ ένα σύστημα όπως αυτό που σχολιάσατε για την Κίνα, ένα σύστημα συνδυασμού σχεδίου και αγοράς ή σαν αυτό της Νέας Οικονομικής Πολιτικής που δοκιμάσατε να εφαρμόσετε στη χώρα σας μερικά χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ή ακόμα και την εισαγωγή ορισμένων στοιχείων «σοσιαλισμού», μιας και αναφερθήκατε επίσης στην Επανάσταση στην αρχή της ομιλίας σας». (Αρχίζοντας την ομιλία του στο Βαλντάι, ο Πρόεδρος της Ρωσίας, για πρώτη φορά από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το 1991, επεσήμανε την παγκόσμια σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης και την συνέκρινε με την Ολλανδική, την Αγγλική και τη Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση).

«Όσο πιο οξεία είναι η κρίση, τόσο πιο αναγκαίος είναι ο σχεδιασμός και τόσο πιο ισχυρή η κρατική παρέμβαση που απαιτείται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναφύονται», μου απήντησε ο κ. Πούτιν και συνέχισε: «Αλλά, όπως ο πλούτος και οι συσσωρευμένοι πόροι αυξάνονται, οι φωνές για μια προσέγγιση που στηρίζεται καθαρά στις αγορές, γίνονται πιο δυνατές. Μετά, ας φανταστούμε, οι φιλελεύθεροι και δημοκράτες έρχονται και αρχίζουν να ξοδεύουν ότι συσσωρεύθηκε από τους συντηρητικούς. Περνάει κάποιος χρόνος και εμφανίζονται ξανά κρίσεις υπερπαραγωγής κυριολεκτικά ή συνδεδεμένες με αυτή, και το όλο επαναλαμβάνεται κυκλικά.                                                                                                                           
«Κάθε χώρα έχει το κυρίαρχο δικαίωμα να διαμορφώσει τη δική της οικονομική πολιτική. Η Κίνα εκμεταλλεύτηκε τέτοιες ευκαιρίες. Και ξέρετε γιατί πέτυχε; Σε μεγάλο βαθμό πέτυχε γιατί η Κίνα είναι ένα κυρίαρχο κράτος.

«‘Εντούτοις, πολλές από τις σημερινές οικονομίες, για διάφορους λόγους και εξαιτίας των δεσμεύσεών τους με οικονομικές ή στρατιωτικο-πολιτικές συμμαχίες έχουν εθελοντικά παραιτηθεί τμήματος της κυριαρχίας τους. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να λάβουν ανεξάρτητες αποφάσεις στα ζητήματα που αφορούν την οικονομία ή την ασφάλειά τους. Δεν σας υποδεικνύω κάτι. Απλά απαντώ στο δικό σας ερώτημα. Σε κάποιο σημείο, το να έχεις τη δραχμή, ένα εθνικό νόμισμα, μπορούσε να είναι μια λογική επιλογή, γιατί θα επέτρεπε μια ρύθμιση των κοινωνικών διαδικασιών, έστω και με κάποιο πληθωρισμό, και θα βοηθούσε να αμβλυνθούν κάποιες εντάσεις, αντί να θέσει όλο το βάρος των οικονομικών προκλήσεων στον πληθυσμό.

«Εντούτοις, η Ελλάδα επέλεξε κάποια στιγμή ένα διαφορετικό δρόμο, υποτασσόμενη στη ρύθμιση μέσω ενός ενιαίου νομίσματος και σε οικονομικές αποφάσεις που λαμβάνονταν στις Βρυξέλλες. Αυτό δεν είναι δικό μας θέμα. Είναι η κυρίαρχη απόφαση του ελληνικού κράτους. Δεν μπορώ εγώ να πω ποιος είναι ο καλύτερος δρόμος υπό αυτές τις συνθήκες. Αλλά ορισμένοι από τους φίλους και τους συναδέλφους μου από την Ευρωπαϊκή ‘Ενωση – ναι, έχω ακόμα λίγους – μου λένε ότι τώρα στις Βρυξέλλες παίρνουν αποφάσεις για τα κράτη – μέλη της ΕΕ που είναι πιο δεσμευτικές από αυτές που έπαιρνε το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ όταν υπήρχε η Σοβιετική Ένωση. Υπάρχουν εδώ τα υπέρ και τα κατά, αλλά δεν επαφίεται σε εμάς να κρίνουμε», κατέληξε ο κ. Πούτιν.
Όντως. Σε μας επαφίεται να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε, καθώς η Ελλάδα έχει τώρα μεταβληθεί, με κάθε εξεταζόμενο οικονομικό και κοινωνικό δείκτη, στη «μαύρη τρύπα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΥΓ. Ορισμένα σάιτ πήραν τις δηλώσεις του κ. Πούτιν, τις πετσόκοψαν κατά το δοκούν και τις αναμεταδίδουν χωρίς καν να αναφέρουν πότε και που τις έκανε, με ποια αφορμή και απαντώντας σε ποια ερώτηση. Η δημοσιογραφική δεοντολογία έχει πεθάνει προ πολλού στη χώρα μας και μαζί και οποιαδήποτε αξιοπιστία στην προσφερόμενη ενημέρωση.