Του Σωτήρη Σιδέρη

Σοβαρά εκτεθειμένος στα μάτια των διπλωματών, Ελλήνων και ξένων ,  πολλών βουλευτών της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης, αλλά κυρίως σε πανεπιστημιακούς που μελετούν επί δεκαετίες την εξωτερική πολιτική της χώρας, είναι ο  υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης. Ιδιαίτερα αιχμηρά , είναι τα σχόλια και για την υφυπουργό Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, η οποία έχει την πραγματική εξουσία λόγω των στενών σχέσεων με την οικογένεια Μητσοτάκη. Ο  Γεραπετρίτης είναι σχεδόν ένας εικονικός υπουργός που δεν έχει καταφέρει να διαχειριστεί καμία κρίση με επιτυχία.

Είναι  αόρατος στην διεθνή σκακιέρα, είναι αυτός που χρεώθηκε την ταπεινωτική για τη χώρα μας κρίση με το Ουρούτς Ρέις,  την αρνητική πορεία των σχέσεων με όλες σχεδόν τις χώρες των δυτικών βαλκανίων, αποδέχθηκε σιωπηλά την ετεροβαρή Διακήρυξη των Αθηνών και τελευταία , επικρίθηκε με σφοδρότητα  για την επίσης ταπεινωτική κρίση της Κάσου, ενώ το θαλάσσιο πάρκο του Αιγαίου αναζητείται…
Το υπουργείο Εξωτερικών  “βράζει” κυριολεκτικά καθώς η υφυπουργός Παπαδοπούλου το έχει καθηλώσει. Διευθύνσεις υπολειτουργούν, οι πρέσβεις στο εξωτερικό δεν έχουν ποτέ σαφείς οδηγίες και κατευθύνσεις, σχεδιασμός δεν γίνεται, η διπλωματική υπηρεσία έχει παροπλιστεί πλήρως, οι οικονομικοί πόροι ελάχιστοι,   τα κενά σε προσωπικό είναι πηγή κινδύνων, η εικόνα τραγική. Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή για να συνεχιστεί η σιωπή του πολιτικού συστήματος και των ΜΜΕ.

Αναξιόπιστη και αναιμική διπλωματία

Σε αυτό το κλίμα η Ελλάδα πορεύεται εν μέσω σοβαρών κρίσεων και κινδύνων. Μόνο που οι εξωτερικοί κίνδυνοι δεν θα αντιμετωπιστούν ποτέ, αν πρώτα δεν αλλάξει ριζικά η εικόνα του ΥΠΕΞ. Πόλεμοι, αστάθεια, κρίση ασφάλειας, νέες συμμαχίες αναδύονται και δημιουργούνται άξονες όπως μεταξύ Ρωσίας, Κίνας, Ιράν και Βόρειας Κορέας, ενώ η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου και ήδη σχεδιάζονται νέοι χάρτες. Η κομβική γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, όχι μόνο δεν αξιοποιείται, αντίθετα γίνεται λόγος για μια απόλυτα χειραγωγημένη εξωτερική πολιτική που δεν μπορεί να αναβαθμίσει τη θέση της χώρας και να την ισχυροποιήσει στην διεθνή κοινότητα. Εκ των πραγμάτων , η θέση της χώρας αποδυναμώνεται και αυτή η υποβάθμιση αντανακλάται και στην αδυναμία της να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

Ήταν γνωστό σε πολλούς και είχαν γίνει και πολλά σχόλια μάλιστα , ότι ο Γεραπετρίτης ανέλαβε τιμητικά το ΥΠΕΞ μετά τις εκλογές του 2023 , με στόχο να μελετήσει, όσο μπορούσε,  την κατάσταση στην Ευρώπη και τον κόσμο και να τοποθετηθεί Επίτροπος της ΕΕ.  Αυτό δεν διαψεύστηκε ποτέ . Ο Μητσοτάκης όμως είχε άλλα σχέδια. Οι φήμες ότι  ο Γεραπετρίτης, επιστρέφει στο Μέγαρο Μαξίμου , εντάθηκαν το τελευταίο διάστημα, καθώς εκτιμήθηκε ότι τα νομικά μπερδέματα με τις υποθέσεις των υποκλοπών ,  η κακή  κοινοβουλευτική παρουσία της ΝΔ και η  επικοινωνία με τους υπουργούς, απαιτούσαν την επιστροφή του. Με την τοποθέτηση όμως του Τζιτζικώστα στη θέση του Επιτρόπου,  υπονομεύθηκε ακόμη περισσότερο το όποιο κύρος διέθετε ο Γεραπετρίτης. Τα γεγονότα της Κάσου που οδήγησαν στην λήψη άδειας από την Τουρκία για να συνεχιστούν οι έρευνες για το ηλεκτρικό καλώδιο Ελλάδας -Κύπρου ήταν η χαριστική βολή στην προσωπικότητα του.  

 Παρά τις δεκάδες συνεντεύξεις του, δεν κατάφερε να πείσει κανέναν ότι δεν ζήτησε άδεια από την Άγκυρα για την έρευνα σχετικά με το ηλεκτρικό καλώδιο  Ελλάδας -Κύπρου. Για το συγκεκριμένο έργο δεν απαιτείται άδεια από κανέναν πουθενά στον κόσμο. Λέγεται μάλιστα ότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν διαβεβαιώνει τους πάντες στην Ευρώπη, ότι ο Γεραπετρίτης ζήτησε την άδεια κατά την τηλεφωνική τους συνομιλία για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση.
Χαρακτηριστική λεπτομέρεια της κατεδάφισης της εξωτερικής πολιτικής της χώρας είναι οι παρεμβάσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ, δημόσια μάλιστα υπέρ του καλωδίου γιατί μετά την Κύπρο θα συνδεθεί το Ισραήλ. Ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος βοούσαν από την επιθετικότητα της Τουρκίας, η Αθήνα , ο Γεραπετρίτης και ο πρωθυπουργός δεν βρήκαν ούτε μια λέξη να πουν προς το Τελ Αβίβ και την Ουάσιγκτον, ότι δηλαδή, αφού καίγονται για τη ηλεκτρική σύνδεση ας συμβάλλουν στην ασφάλειά του. Ούτε λέξη. Ούτε η ΕΕ έκανε κάποια ουσιαστική παρέμβαση αν και χρηματοδοτεί το έργο, αν και αφορά την ασφάλεια δύο κρατών μελών της, της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τέτοια διάλυση...

  

Τι συμβαίνει στο ΥΠΕΞ- Τι συμβαίνει στο Μαξίμου

Οι διευθύνσεις δεν παράγουν πολιτική. Υπολειτουργούν  γιατί η αρμόδια υφυπουργός  συνεργάζεται μόνο με έναν στενό κύκλο εμπίστων. Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές είναι αναγκαία η νέα αναδιάρθρωση του ΥΠΕΞ, γιατί υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αποτελεσματικότητας και παραγωγής πολιτικής.
Οι οικονομικοί, αλλά και οι ανθρώπινοι πόροι είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για ένα υπουργείο όπως το Εξωτερικών, ωστόσο τα προβλήματα είναι δραματικά, αλλά και τραγελαφικά, όταν για παράδειγμα θα πρέπει να αναζητούνται χρήματα για να επισκευάζονται κλιματιστικά ή να αγοράζονται αναλώσιμα των πρεσβειών. Το προσωπικό είναι δραματικά μειωμένο σε σχέση με τις ανάγκες ενός υπουργείου που οφείλει να έχει μάτια και αυτιά σε όλον τον πλανήτη.

Συσκέψεις δεν γίνονται. Σπάνια ο Γεραπετρίτης συνεργάζεται με τις Διευθύνσεις  και ειδικούς επιστήμονες. Πολιτική δεν παράγεται και αυτό είναι εμφανές στο τι λέει και πως τοποθετείται ο υπουργός Εξωτερικών σε όλα τα ζητήματα διεθνών σχέσεων της χώρας.
 
Η σχέση Μεγάρου Μαξίμου -ΥΠΕΞ είναι τραγικά προβληματική. Ο πρωθυπουργός έχει δική του ατζέντα που διεκπεραιώνει εν μέρει το διπλωματικό του γραφείο και συνεργάζεται ενίοτε με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου για να δώσει οδηγίες ή για να διαμορφώσουν το ημερολόγιο των υποχρεώσεων.  Η Παπαδοπούλου εξακολουθεί να διατηρεί τον φάκελο των ελληνοτουρκικών , αλλά κανείς άλλος στην κυβέρνηση, τα κόμματα, τη βουλή, δεν γνωρίζει τι συζητείται μεταξύ Ελλάδας -Τουρκίας. Όπως επισημαίνουν διπλωμάτες, η Παπαδοπούλου έχει έναν πολύ κλειστό κύκλο συνεργατών, που δεν γνωρίζουν καλά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η δυσλειτουργία του ΥΠΕΞ είναι εμφανής ακόμη και στις τοποθετήσεις του πρωθυπουργού, που επί πέντε χρόνια δεν έχει καταφέρει να παρουσιάσει μια σταθερή ιδέα ή πρωτοβουλία.

Η Ελλάδα απουσιάζει από τα μεγάλα think tank, δεν καταθέτει προτάσεις ή ιδέες, η ελληνική διπλωματία είναι  υποβαθμισμένη . Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν είναι καθόλου ελκυστική, γιατί δεν έχει τίποτα να προσφέρει σε επίπεδο πολιτικής δράσης και ιδεών, είναι δεδομένη και σε κάθε σύνοδο, συμβούλιο , διεθνή οργανισμό ή συζητήσεις περνά απαρατήρητη. Το ειδικό βάρος της χώρας δεν υφίσταται πια, ούτε στα βαλκάνια όπου διατηρούσε υπεροχή έναντι όλων των χωρών της περιοχής που απογειώθηκε μετά την Συμφωνία των Πρεσπών. Μετά ήρθαν οι “κατεδαφιστές”

Η χώρα όμως έχει οξυμένα περιφερειακά προβλήματα. Από τα βαλκάνια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και την στάση της στους πολέμους της Ουκρανίας και της Γάζας χάνει διαρκώς έδαφος που καλύπτουν άλλοτε η Τουρκία, άλλοτε η Αλβανία και εσχάτως η Σερβία που συζητά με ΗΠΑ, Ρωσία, ΕΕ και Κίνα. Αντίθετα η Ελλάδα είναι περιορισμένη .

Για την ακρίβεια, η εξωτερική πολιτική της χώρας αποτελεί προνόμιο του πρωθυπουργού και ενίοτε της αδελφής του Ντόρας Μπακογιάννη της οποίας επιλογή είναι η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου. Σε πολλές περιπτώσεις ταξιδιών του πρωθυπουργού ακόμη και αρμόδιοι παράγοντες του ΥΠΕΞ δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συζητά ο πρωθυπουργός στις διεθνείς επαφές, ούτε την τυπική ενημέρωση δεν έχουν. Δεν λειτουργούν έτσι τα κράτη, πόσο μάλλον τα σοβαρά κράτη . Δεν αντιμετωπίζονται έτσι οι κίνδυνοι, πόσο μάλλον οι μεγάλοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Ενόψει λοιπόν μιας ακόμη συνάντησης Μητσοτάκη -Ερντογάν, ας είμαστε προετοιμασμένοι για τα δύσκολα. Και όχι μόνο. Η εικόνα της Ελλάδας στην περιοχή ξεθωριάζει και υπάρχει αιτία γι αυτό.