του Σπύρου Σουρμελίδη

“Να πάμε στην διεθνή δικαιοσύνη  για όλα τα θέματα” δηλώνει (Καθημερινή) ο Ερντογάν, λίγες ώρες πριν προσγειωθεί στην Αθήνα για την ολιγόωρη επίσκεψη του. Τα προβλήματα είναι αλληλένδετα και δεν μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε μεμονωμένα, τονίζει ο κ. Ερντογάν. Πιστεύει όμως οτι τα προβλήματα θα επιλυθούν στο πλαίσιο του διαλόγου και της καλής θέλησης, χωρίς τις παρεμβάσεις τρίτων (βλ. ΗΠΑ).  Η ρητορική της έντασης έχει αλλάξει, αλλά μην ξεγελιέστε. Ο τούρκος Πρόεδρος συνεχίζει να ζητά το ίδιο πράγμα. Επίλυση ΟΛΩΝ των διαφορών (απαιτήσεων του δηλαδή)  με διάλογο ή με προσφυγή στην διεθνή δικαιοσύνη. Όχι μόνο για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, αλλά και για την αποστρατικοποίηση των νησιών, τις “γκρίζες ζώνες”,  τα χωρικά ύδατα, το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου, την μειονότητα κλπ. κλπ.  Ζητά πρωτίστως να τηρηθεί ο οδικός χάρτης που έχει συμφωνήσει με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για την πορεία της διαπραγμάτευσης που οδηγεί στην επίλυση. 

Ο Ερντογάν λίγα 24ωρα πριν έρθει στην Αθήνα δήλωνε ότι “η διπλωματία δεν είναι μια ατέλειωτη συζήτηση που δεν καταλήγει πουθενα”. Δηλώνει έτοιμος να συμβιβαστεί να υπάρξει δηλαδή μια επιτυχή κατάληξη και για τις δύο πλευρές, κάτι που μάλλον το λέει για πρώτη φορά τόσο εμφατικά. Είναι το ανάλογο  που είπε ο κ. Μητσοτάκης τον Ιούλιο  ότι ίσως χρειαστούν κάποιες υποχωρήσεις για να προχωρήσει η διαπραγμάτευση.

Μόνο που οι τουρκικές διεκδικήσεις αφορούν την ελληνική κυριαρχία και τον χωρο των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η Τουρκία θέλει να μοιράσει τα δικά μας και οχι τα δικά της.  
Το ερώτημα παραμένει: Τι ακριβώς έχει συμφωνήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης; 

Ποιό είναι το χρονοδιάγραμμα διαπραγμάτευσης; Πότε θα υπάρξει η πρωτη συμφωνία;

Ποιές υποχωρήσεις εννοεί ο ελληνας πρωθυπουργός; Το εύρος  των χωρικών υδάτων; Να παραμείνουν στα 6 ν.μ; 

Και βεβαίως τι θα γίνει με το Κυπριακό;

Θα παραμείνει εκτός διαπραγμάτευσης; 

Το τέλος της σύντομης επίσκεψης του Ερντογάν στην Αθήνα, θα δώσει μια πρώτη απάντηση σε οτι αφορά τον οδικό χάρτη και το ακριβές  χρονοδιάγραμμα. 

Θα απαντηθεί έτσι και το φιλικό ύφος του κ. Ερντογάν 

Τον Φεβρουάριο αναμένεται να συνεχιστούν οι διμερείς διαπραγματεύσεις 

 “Δεν σας απειλούμε αν δεν μας απειλήσετε» δήλωσε στην Καθημερινή ο κ. Ερντογάν  εγκαταλείποντας την ρητορική  της έντασης που χρησιμοποιεί συνήθως.

Γνωρίζοντας οτι η Ελλάδα προτείνει  προσφυγή στην Χάγη για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, δηλώνει θετικός και γι αυτό, ερκεί η προσφυγή να αφορά όλα τα θέματα, δηλαδή και τις τουρκικές απαιτήσεις.

Δεν ξέρουμε αν εννοεί το δικαστηριο της  Χάγης ή του Αμβούργου  (δίκαιο της θάλασσας) ή κάποιο άλλο διαιτητικό όργανο, είναι όμως σαφές ότι προχωρά σ ενα ελιγμό, για να ξεπεράσει το πάγιο αίτημα της Αθήνας για προσφυγή στην Χαγη για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Το να πάμε για όλα τα θέματα σημαίνει για όλες τις τουρκικές διεκδικήσεις συμπεριλαμβανομένης της αποστρατικοποίησης, των “γκρίζων ζωνών” κλπ, κλπ. Θέματα όμως κυριαρχίας και άμυνας η Ελλάδα δεν αποδέχεται να κριθούν απο το Διεθνές Δικαστήριο.

Σημεία της συνέντευξης Ερντογάν στην “Καθημερινή”

1. “ Αναβιώσαμε διμερείς μηχανισμούς που ήταν αδρανείς εδώ και πολύ καιρό. Τα κανάλια διαλόγου μας είναι ανοιχτά και λειτουργούν σε όλα τα επίπεδα. Οι αμοιβαίες επισκέψεις είναι πυκνές. Εχουμε τη βούληση, στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης να αναπτύξουμε τη συνεργασία μας σε πολλούς τομείς σημαντικούς για τις χώρες και την περιοχή μας. Τώρα, ευθύνη και των δύο μερών είναι να εδραιώσουν, να θεσμοθετήσουν και να προωθήσουν αυτήν την αντίληψη. Νομίζω ότι την ίδια βούληση έχει και ο κύριος Μητσοτάκης. 
Η Διακήρυξη Φιλικών Σχέσεων και Καλής Γειτονίας, που ελπίζουμε να υπογράψουμε στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου, θα καταγράψει επίσης ξεκάθαρα αυτήν την κοινή πρόθεση”.

2.“ Oπως είπα, πιστεύω ότι τα προβλήματα θα επιλυθούν στο πλαίσιο του διαλόγου και της καλής θέλησης. Φυσικά, υπάρχουν πολλά αλληλένδετα προβλήματα που πρέπει να λυθούν εκτός από την υφαλοκρηπίδα. Πρέπει να τα εξετάσουμε ως ένα σύνολο. Δεν είναι σωστή η επιλεκτική προσέγγιση. Να μιλάμε για ορισμένα θέματα και να μη μιλάμε για κάποια άλλα. Γιατί είναι όλα αλληλένδετα. Οταν προσφεύγουμε στη διεθνή δικαιοσύνη, δεν πρέπει να αφήνουμε κανένα πρόβλημα πίσω. Πάνω από όλα όμως πρέπει να μιλάμε για όλα μας τα προβλήματα με γενναιότητα και να κατευθύνουμε σωστά την κοινή μας γνώμη. Εδώ η βούλησή μας για επίλυση των προβλημάτων θα είναι εξαιρετικά καθοριστική. Η δική μας θέληση είναι ισχυρή. Κοιτάζοντας τις προσπάθειές μας για την επίλυση των συγκρούσεων στο περιβάλλον μας και την ικανότητά μας να διατηρούμε τις αποστάσεις, μπορείτε να δείτε την αντίληψη της Τουρκίας και τις δυνατότητές της να επιλύει τα ζητήματα ειρηνικά. Η ειλικρίνεια και το κάλεσμά μας είναι ξεκάθαρα. Πιστεύω ότι εάν η Ελλάδα υιοθετήσει μια παρόμοια προσέγγιση, κλειστή σε εξωτερικές παρεμβάσεις, μπορούμε να κάνουμε μια καλή αρχή προς την οικοδόμηση ενός ειρηνικού μέλλοντος για τις χώρες μας”.

3. ΕΡ: Πιστεύετε ότι υπάρχουν αποθέματα ενέργειας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο; Πώς μπορούν να διεξαχθούν αυτές οι έρευνες εάν οι δύο χώρες δεν μπορούν να συμφωνήσουν για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας;

Απ:  Το αν υπάρχουν ή όχι αποθέματα είναι ένα ζήτημα που μπορεί να διαπιστωθεί ως αποτέλεσμα επιστημονικής έρευνας και όχι ως αποτέλεσμα της προσωπικής μου άποψης. Από ό,τι βλέπουμε, έχουν γίνει και γίνονται ελπιδοφόρες μελέτες όσον αφορά αυτό το θέμα. Η Μεσόγειος και το Αιγαίο είναι πλούσιες σε φυσικούς πόρους λεκάνες. Στην τρέχουσα διεθνή συγκυρία, η διασφάλιση και η διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας από στρατηγική άποψη έχει καταστεί βασικό ζήτημα. Υπό αυτή την έννοια, ειδικά στη Μεσόγειο υπάρχουν δυνατότητες και ευκαιρίες για συνεργασία. Η αξιολόγηση των δυνατοτήτων μιας τέτοιας συνεργασίας μπορεί να συμβάλει τόσο στην ενεργειακή ασφάλεια των χωρών της περιοχής όσο και στην επίλυση πολιτικών ζητημάτων. Από την άλλη, προσπάθειες πολιτικής εκμετάλλευσης των εν λόγω δυνατοτήτων επιφέρουν επίσης τον κίνδυνο να μην είναι δυνατή η χρήση αυτών των πόρων. Πιστεύουμε ότι η ενέργεια είναι στοιχείο συνεργασίας και κοινού κέρδους μεταξύ όλων των χωρών και κοινωνιών και θέλουμε να επιλύσουμε τις διαφορές μέσω του διαλόγου. Προτιμούμε τη συνεργασία και είμαστε έτοιμοι γι’ αυτή. Για τον λόγο αυτό είχα προτείνει δύο φορές τη διοργάνωση ενός περιεκτικού συνεδρίου σχετικά με τις ευκαιρίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Δυστυχώς, στην αρχή η Ε.Ε. παρέμεινε σιωπηλή ως προς αυτή την πρόταση. Η σιωπή δεν λύνει προβλήματα. Ομοίως, η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου είχε προτείνει κοινή επεξεργασία αποθεμάτων και κατανομή των εσόδων, έως ότου επιτευχθεί συνολική λύση στο νησί. Εμείς υποστηρίζουμε αυτή την πρόταση. Ενώ κι άλλες χώρες της περιοχής κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί οι δύο πλευρές στο νησί να μην μπορούν να συνεργαστούν; Υπάρχουν πολλά θέματα για τα οποία μπορούμε να συνεργαστούμε και στο Αιγαίο. Ολα είναι για την ειρήνη και την ευημερία των λαών, αλλά και των μελλοντικών μας γενεών.

4. “Οσο για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όλα τα ιδιωτικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη χώρα μας κρατικοποιήθηκαν το 1971 με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου μας. Η απόφαση αυτή δεν αφορά μόνο τη Θεολογική Σχολή, αλλά όλα τα ιδιωτικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει επίσημο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο οποίο μπορεί να μεταφερθεί η Θεολογική Σχολή, δεν είχε νομική υπόσταση και οι δραστηριότητές της έχουν σταματήσει. Στην πραγματικότητα, σήμερα η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι δυνατή μόνο ως αποτέλεσμα συνολικών νομοθετικών αλλαγών. Από την άλλη πλευρά, το Πατριαρχείο του Φενέρ, ​​δεν ήταν θετικό για την επανέναρξη της εκπαίδευσης της Σχολής υπό την αιγίδα ενός κρατικού πανεπιστημίου, υπαγόμενου στη νομοθεσία του Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης”.