Σπύρος Σουρμελίδης

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ως υποψήφιος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, είχε παρουσιάσει ολοκληρωμένη πλατφόρμα για το πως βλέπει το κόμμα, για το πως πρέπει να λειτουργεί. Ο Κασσελάκης όχι! Είναι ερώτημα αν θέλει πλέον το όνομα "ΣΥΡΙΖΑ" έστω ως iSYRIZA. Μπορεί και να μην θέλει καν ένα κόμμα. Την ίδια στιγμή, αυτό που ενδιαφέρει τους ψηφοφόρους είναι η χρησιμότητα του κόμματος, ιδίως η δυνατότητα του, να ξαναέρθει στην εξουσία. Είτε ως ΣΥΡΙΖΑ, είτε ως iSYRIZA, ακόμα και ως Robin Hood. Δεν υποστηρίζουμε οτι τα πολιτικά κόμματα έχουν πεθάνει, ή ανιστόρητες θεωρίες οπως "Το τέλος της Ιστορίας" ή "Το τέλος των ιδεολογιών". Τα πολιτικά κόμματα όμως όπως τα ξέραμε έχουν τελειώσει, έχουν κλείσει τον κύκλο τους. Γιατί των ανθρώπων οι κοινότητες, επικοινωνούν αλλιώς, οργανώνονται αλλιώς, παράγουν ιδέες αλλιώς, χρησιμοποιούν άλλα ΔΙΚΤΥΑ. Και είναι αυτό που δυστυχώς δεν δείχνουν να έχουν αντιληφθεί στον ΣΥΡΙΖΑ.

 Τσακώνονται για το κόμμα. Για τον χαρακτήρα του, για την ταυτότητα του, για την ιστορία του και αν αυτή θα συνεχιστεί. Τσακώνεται η μία πλευρά, αυτών που διαφωνούν με τον Στέφανο Κασσελάκη. Οχι ο ίδιος ο Κασσελάκης, ο οποίος μάλλον θέλει να απαλλαγεί απο το κόμμα, σίγουρα απο το συγκεκριμένο κόμμα.

Οσοι είδαν να τους πέφτει "ο ουρανός στο κεφάλι", με την μορφή του Κασσελάκη, είναι τα στελέχη που βρίσκονται πολλά χρόνια στην πολιτική, στον χώρο και σε κόμματα της Αριστεράς, όσοι έχουν αφιερώσει τη ζωή τους σε όλα αυτά. Τσακώνονται δεκαετίες για κάθε λέξη του καταστατικού ή της ιδεολογίας τους. Δίνουν μάχες, για να κρατήσουν το Κόμμα στην σωστή γραμμή, και πάντα για να το κρατήσουν εν ζωή. Οι μάχες για το κόμμα και με το κόμμα, εναντίον των άλλων κομμάτων, δεν τους έδωσαν την δυνατότητα να ξανακοιτάξουν τον περίγυρο, το τερέν, μέσα στο οποίο διεξάγονται πλέον οι μάχες. Το έκανε ο Μακρόν, το έκανε η Μελόνι, το έκανε ο Τραμπ, το έκανε και ο Μητσοτάκης, ακόμα και οι Αναστασιάδης-Χριστοδουλίδης στην Κύπρο. Στο μακροσκελές άρθρο "Η Αριστερά και η ...ξεχασμένη μάχη των ιδεών" (3 Ιουλιου 2023- omegapress.gr), αναφερθήκαμε στο όλο θέμα, υποσχόμενοι οτι θα γράψουμε και για τον ρόλο και τη δομή των Κομμάτων ξεχωριστά. Και αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε σήμερα.

Οι μειοψηφικές απόψεις, η χαμένη πολιτική ηγεμονία

Η Αριστερά στην Ελλάδα, οπως και σ όλη την Ευρώπη, υποχωρεί, επειδή οι απόψεις της είναι μειοψηφικές. Έχει χάσει την πολιτική ηγεμονία, σε ένα περιβάλλον που τείνει να γίνει δυστοπικό. Ειδικά οι κοινωνίες της Δύσης (Αμερική -Ευρώπη) αμύνονται, βλέποντας ότι χάνουν την πρωτοκαθεδρία στον κόσμο. Χάνουν πλούτο, χάνουν τη ζωή με δυνατότητες και με διαρκώς νέες ελπίδες για καλυτέρευση, οπως έμαθαν μετά το 1945. Η παγκοσμιοποίηση την οποία πανηγύρισαν έγινε μπούμερανγκ, ο πλούτος και οι ευκαιρίες διαμοιράζονται σε όλο τον πλανήτη, με κερδισμένη κυρίως την Απω Ανατολή. Οι ευρωπαίοι γίνονται συντηρητικοί, σε μια προσπάθεια να κρατήσουν τα κεκτημένα τους.

Στους ευρωπαίους φταίνε σχεδόν τα πάντα, οι μετανάστες, οι μουσουλμάνοι, οι εβραίοι, οι άλλοι ευρωπαίοι, οι κακοί συμπολίτες τους, οι κυβερνήσεις, οι ιδεολογίες και πάει λέγοντας.  Η Αριστερά, όταν πάει κόντρα σ αυτό το ρεύμα , χάνει δυνάμεις, όταν πάει με το ρεύμα, εμφανίζεται να συμβιβάζεται, γεγονός που προκαλεί ενοχικά σύνδρομα.  Διαμορφώνονται λοιπόν συνθήκες εσωτερικής αντιπαλότητας. 
Στην Ελλάδα το ζήσαμε (και το ζούμε) στον ΣΥΡΙΖΑ με την προσθήκη της χρεοκοπίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε να δώσει τέλος στα πτωχευτικά συμβόλαια (μνημόνια), με μεγάλο κόστος για τους πολίτες. Η δραματική εμπειρία (χρεοκοπία-μνημόνιο συν την Συμφωνία των Πρεσπών), πέρα απο το πολιτικό κόστος, προκάλεσε εσωτερικές τριβές για την πορεία την επόμενη μέρα.  Και εδώ οι σύντροφοι σκόνταψαν. Το επόμενο βήμα αποδείχθηκε πιο δύσκολο απο το προηγούμενο. 
Ο στίβος της αντιπαράθεσης δεν είχε πλέον μαύρο- άσπρο (χρεοκοπία - έξοδος), ήταν ο στίβος που αντιμετωπίζει σήμερα όλη η Ευρώπη. Ο κ. Μητσοτάκης, παρέλαβε πράγματι μια κανονική χώρα (όπως λέει) χωρίς τον βραχνά του καθημερινού χρέους και των προαπαιτούμενων, δηλαδή έξω απο το "πηγάδι" της χρεοκοπίας.

Ομως αυτή "η κανονική χώρα" έχει να αντιμετωπίσει ολες τις αντιφάσεις και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν και οι άλλες κοινωνίες. Συν την φτωχοποίηση που διευρύνεται.  Ο ΣΥΡΙΖΑ, έπρεπε να προσαρμοστεί και είχε κάποιο χρόνο μετά τις εκλογές του 2019. Είχε πάρει 31,5%, ήταν η μεγάλη του νίκη. Είχε προίκα και χρόνο. Ομως δεν κατόρθωσε να αναγνώσει το νέο τερέν στο οποίο πλέον έπρεπε να κινηθεί.

Γράφαμε στις 3 Ιουλίου: " Το κρίσιμο ερώτημα αυτή την ώρα δεν είναι η δοσολογία αριστερών ή σοσιαλιστικών απόψεων. Αλλά η ίδια η ουσία τους. Τι είναι αυτό που κάνει την Αριστερά διακριτή απο την δεξιά; Πόσο χρήσιμη και πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι; Στον ΣΥΡΙΖΑ (και στην Αριστερά) αγωνιούν για την ...δοσολογία. Το κρίσιμο ερώτημα είναι ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ σήμερα; Ο πραγματικός κίνδυνος είναι η στασιμότητα, που αποτυπώθηκε και στα εκλογικά αποτελέσματα!".  Και αυτό ισχύει και σήμερα, μετά την αποχώρηση  του Αλέξη Τσίπρα και την εκλογή του Στ. Κασσελάκη. 

 Τι έκανε ο συνασπισμός των δυνάμεων υπό τον Μητσοτάκη;

Εμφανίστηκε με ένα ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΛΑΖ ΙΔΕΩΝ (είναι η πρακτική της νέας δεξιάς σε όλο τον δυτικό κόσμο), επικαιροποιώντας στόχους και έννοιες. "Πατρίδα , ασφάλεια, νόμος και τάξη, σύνορα, μετανάστες, κίνδυνος αλλοίωσης χαρακτηριστικών έθνους, εγκληματικότητα μεταναστών, λιγότερο κράτος, επενδύσεις και θέσεις εργασίας, επιχειρηματικότητα, θεωρία χαμηλής φορολογίας, αλλά και φοροδιαφυγή των μικρομεσαίων, ιδιωτικά πανεπιστήμια, αξιολόγηση, δημογραφικό, ηθικός πανικός, σκληρή δουλειά σε αντιδιαστολή με την τεμπελιά, νομοταγής πολίτης σε αντιδιαστολή με τους μπαχαλάκηδες, συνεπής δανειολήπτης σε αντιδιαστολή με τον στρατηγικό κακοπληρωτή. Τοξικότητα! Ο κατάλογος είναι μεγάλος.

Για όλα αυτά, απο τον μηχανισμό Μητσοτάκη, χρησιμοποιήθηκαν ιδεολογήματα, επιχειρήματα στη βάση των σύγχρονων φαινομένων. Για όλα αυτά εμφανίζονται λύσεις άμεσες, πρακτικές και κυρίως δυναμικές, αποφασιστικές. Και φυσικά το αποφασισμένο πρόσωπο (κυβερνήτης) να τα διαχειριστεί. Η έννοια της ισχύος έχει επικρατήσει σε αναλύσεις, θεωρήσεις και απόψεις. Ο αδύναμος κάθε είδους και σε κάθε κοινωνική κατηγορία, αποδέχεται όλο και περισσότερο, τη βία. Την βία στην καθημερινότητα, βία στα σχολεία, βία στην εργασία, βία κατά του μετανάστη,αδιαφορία ακόμα και για τα Τέμπη. Επιβιώνει ο ισχυρός".

 Το Δίκτυο, υπεράνω πολιτικών κομμάτων και θεσμών

 Η σημερινή νέα δεξιά σ όλη την Ευρώπη και την Αμερική, διαπραγματεύεται με ένα κράμα (πακέτο) αντιλήψεων. Προσπαθώντας να χωρέσει σ αυτό θέσεις (ΙΔΕΕΣ) απο το κέντρο έως την ακροδεξιά. Συμπεριφέρεται σαν χαμαιλέων, αλλάζοντας χρώματα. Χωρίς ενδοιασμούς και περιορισμούς έχει στόχο την εξουσία. Προσπαθώντας κάθε φορά να κρύψει τις αντιθέσεις και αντιφάσεις.

Αποδεικνύεται όμως ότι υπάρχει ακόμα ένα στοιχείο, κρισιμότερο , καθοριστικό. Και αυτό είναι το ΔΙΚΤΥΟ, που είναι έξω όχι μόνο απο τα κόμματα αλλά και πάνω απο τους θεσμούς. Το κεντρικό αυτό δίκτυο αξιοποιεί την τεχνολογία, σε συνδυασμό με την πολυμορφία της σημερινής κοινωνίας.

Η κοινωνία είναι όλο και πιο συμπλεκτη, πολυδιασπασμένη και συγχρόνως διαρκώς συνδεδεμένη με τα ξεχωριστά κομμάτια της. Τα οποία αυτονομούνται (έχουν χρήμα, έχουν γνώσεις, έχουν νέα ενδιαφέροντα και διαφοροποιημένα συμφέροντα) αλλά και εξαρτώνται όλο και περισσότερο απο υπερεθνικούς παράγοντες. Ένα μικρό παράδειγμα υπερεθνικής δράσης, είναι οι ΜΚΟ, τις οποίες όλοι τις χρησιμοποιούν και όλοι τις κατηγορούν ή τις υποπτεύονται. Ένα άλλο είναι οι υπερεθνικές δεξαμενές σκέψεις (think tanks). Οι Λέσχες τύπου Μπίλντερμπεργκ είναι πλέον ξεπερασμένες.

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αφαίρεσε εξουσίες και δυνατότητες απο τα κράτη. Οι θεσμοί των κρατών-μελών της ΕΕ, έχασαν αρμοδιότητες. Τα κράτη παραχώρησαν οικειοθελώς δικαιώματα ακόμα και κυριαρχία. Κορυφαίο παράδειγμα το νόμισμα, το ευρώ!!! 
Σαν συνέπεια αυτών, τα εθνικά πολιτικά κόμματα (ανεξαρτήτως ιδεολογίας, ταυτότητας, αριστερών ή δεξιών απόψεων) έχουν μειωμενο ρόλο. Δεν μπορούν να καθορίσουν πολιτική στη βάση στενά εθνικών συμφερόντων. Η ανάγκη υπερεθνικού συντονισμού, αλλοιώνει και τα ξεχωριστά ιδεολογικά χαρακτηριστικά.

Οποια κόμματα προσπαθούν να διαμορφώσουν εθνική πολιτική, χαρακτηρίζονται, ευρωσκεπτικιστικά, εθνικιστικά, ακραία, έως και συνωμοσιολογικά- γραφικά. Οποια το κάνουν, (π.χ ΚΚΕ) είναι εκτός πλαισίου κυβερνησιμότητας, αρα δεν είναι ευρέως χρήσιμα, δεν μπορούν να έχουν πολιτική ηγεμονία.

Η παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, αφαιρεί πρακτικά και ουσιαστικά, ακόμα περισσότερο τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες κρατών και κατ επέκταση των πολιτικών κομμάτων. Συμφωνίες για το Παγκόσμιο Εμπόριο (WTO), ακόμα και για την Κλιματική Αλλαγή, διαμορφώνουν νέες πραγματικότητες.

Οι ηγετικές δυνάμεις που θέλουν, όχι απλώς να επιβιώσουν αλλά να συνεχίζουν να εξουσιάζουν, κατάλαβαν ότι αυτό που χρειάζεται είναι ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ των υπαρχόντων δικτύων της κοινωνίας, καλύτερα των κοινωνιών, σε υπερεθνικό επίπεδο.  Χρησιμοποιούν τα υπάρχοντα δίκτυα, δεν επιδιώκουν να φτιάξουν δίκτυα απο την αρχή ή δίκτυα ολοκληρωμένης χρήσης, όπως ήταν ως χθες τα πολιτικά κόμματα. Το μυστικό είναι η αλληλεπίδραση και ο συντονισμός των ενεργειών. Όλα όσα χρειάζεται τα έχουν οργανισμοί, δεξαμενές σκέψης, εταιρείες επικοινωνίας, εταιρείες διαμόρφωσης απόψεων μέσα απο τα social media, τα πανεπιστήμια, τα κέντρα ερευνών.

Υπάρχει σήμερα και συνδετικός κρίκος, η τεχνολογία. Όλα όσα χρειάζεται τα πακετάρουν τα προσφέρουν εταιρείες επικοινωνίας σε συνεργασία με τις εταιρείες εξόρυξης δεδομένων (big data) και των social media, οι οποίες μαζεύουν ολη την πληροφορία και στην συνέχεια την αξιοποιούν ώστε να διαμορφώσουν, πολιτική ατζέντα, πολιτικές θέσεις ακόμα και κοινωνικά στερεότυπα. Ο κ. Μητσοτάκης, οπως ο κ. Μακρόν, δεν θέλει κόμμα, το χρησιμοποιεί σαν σύλλογο φιλάθλων αντε στην καλύτερη εθελοντών.

Ο Κ. Μητσοτάκης δεν παρουσίασε τυχαία το "επιτελικό κράτος". Ειναι η αποψη του οτι χρειαζεται ενα συντονιστικό δικό του επιτελείο που θα ρουφά πράξεις, κινήσεις, συμβάντα, θα τα επεξεργάζεται για να διαμορφώνει κατα περίπτωση, την πολιτική του. Μακριά απο τους θεσμούς , απο το υπουργικό συμβούλιο και φυσικά χωρίς να δίνει καμία αναφορά ή να χρειάζεται το κόμμα της ΝΔ. Κοντα σ αυτό αγαπά τους κάθε επιπέδου λομπίστες, δηλαδή ανθρώπους ή οργανισμούς, που μπορεί να του προσφέρουν κάθε φορά μια συγκεκριμένη υπηρεσία. Δεν στήνει μόνιμες, θεσμικές ή πολιτικές δομές.

Το αποκορύφωμα της νέας πρακτικής το είδαμε στην Γαλλία, όπου οι σοσιαλιστές για να συνεχίζουν να κυβερνούν, εγκατέλειψαν το πολιτικό κέλυφος, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, εβαλαν μπροστά τον νέο σχετικά Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έφτιαξε το κόμμα "Γαλλία Εμπρός!". Κέρδισαν τις εκλογές ξανά, με άλλο όνομα, συσπειρώνοντας δυνάμεις της κεντροδεξιάς κα. 
Σ αυτό το πλαίσιο, τους εξυπηρετούν θεωρίες τύπου, το "τέλος των ιδεολογιών" ή "το τέλος της αντιπαράθεσης αριστερά-δεξιά".

 Οι Δεινόσαυροι- κόμματα ολοκληρωμένης χρήσης

 Ιδέες, ιδεολογίες, πολιτικές προτάσεις, θα υπάρχουν πάντα όσο υπάρχουν άνθρωποι- κοινωνίες. Ομάδες συμφερόντων, τοπικών, ή υπερκρατικών και παγκοσμιοποιημένων, θα υπάρχουν συνεχώς. Ομως το παιχνίδι το κερδίζει αυτός που γρηγορότερα προσαρμόζει τα εργαλεία του στην διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα. Και τα πολιτικά κόμματα στον βαθμό που επιμένουν να είναι σχήματα ολοκληρωμένης λειτουργίας, είναι οι ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΙ στην αυλή μας.

Τα πολιτικά κόμματα ως χθες ηταν ομάδες κοινών συμφερόντων και ενδιαφερόντων, που έπρεπε να κάνουν όλη τη δουλειά: Να καταλάβουν την πραγματικότητα, να παράξουν γνώσεις, να διαμορφώσουν λύσεις, να δημιουργήσουν δίκτυο μετάδοσης ιδεών, να βρουν τρόπο να πείσουν ή να επιβάλλουν τις ιδέες τους. Και μετά να διαχειριστούν την όποια κατάσταση (συλλογικότητα ή κράτος) , να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα οπως τα αντιλαμβάνονται, σε συνδυασμό και με αλλα, όταν μιλάμε για κράτος. Και όλα αυτά με τους ίδιους ανθρώπους, τα στελέχη και τα μέλη του κόμματος. Σήμερα, ακόμα και αν κάποιος θέλει να έχει ένα τέτοιο κόμμα, πολύ απλά δεν μπορεί. Για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω.  Χρειάζονται κόμματα που να μπορούν να επιλέγουν, να αξιοποιούν δίκτυα (πολλά δίκτυα).

Δίκτυα παραγωγής γνώσεων, δίκτυα διοχέτευσης γνώσεων, δίκτυα επικοινωνίας, δίκτυα προπαγάνδας αν θέλετε, δίκτυα που επηρεάζουν τοπικές κοινωνίες, ή κλάδους εργαζομένων κλπ, κλπ. Το πολιτικό κόμμα καλείται σήμερα να μπορεί να βρίσκει τα καταλληλα ΔΙΚΤΥΑ, επιλέγοντας (αγοράζοντας) γνώσεις, για να τις αξιοποιήσει στη βάση των ιδεών του, στη βάση των συμφερόντων που θέλει να εξυπηρετήσει. (Αυτό δεν θ αλλάξει ποτέ).

Και η επανάσταση;

 Υπάρχει για την Αριστερά πάντα το μέγα θέμα της ανατροπής, της επαναστατικής διαδικασίας. Της οργάνωσης της κοινωνίας για ανατροπές. 
Ισχύουν εν μέρει τα κλασικά. Πρέπει να υπάρχουν οι συνθήκες. Οι δυτικές κοινωνίες, κακομαθημένες επι δεκαετίες (για να μην πούμε επί αιώνες) να ζούν απο τον πλούτο των αλλων, δεν επιθυμούν την ανατροπή. Θέλουν την διατήρηση (συντήρηση), αισθάνονται απειλούμενες οταν τους λέει κάποιος για μείζονες ανατροπές. 
Η επανάσταση είναι σήμερα στο μυαλό τους, μόνο ως βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου. Η ψηφιοποίηση του κράτους π.χ. ακούγεται ανατρεπτικό, σε σχέση με το χθες.
Θέλουμε στην Ελλάδα επίσης να διορθωθούν τα νοσοκομεία, η συγκοινωνία, το κοινωνικό κράτος. Φυσικά, αλλά γι αυτά δεν απαιτείται επανάσταση, αρκεί η ανατροπή της πολιτικής Μητσοτάκη.  (Και γι αυτό δεν χρειαζόμαστε εναν Τσε Γκεβάρα ή τον Αρη Βελουχιώτη).

Χωράνε λοιπον σήμερα επαναστατικές ιδέες; Ναι, φυσικά, αλλά αυτές πρέπει να είναι καθοριστικά ανατρεπτικές-επαναστατικές. Να ανατρέπουν π.χ. τον τρόπο παραγωγής, τον τρόπο λειτουργίας του παγκόσμιου εμπορίου, ή τον τρόπο παραγωγής γνώσεων και φυσικά τον τρόπο διανομής του πλούτου. 
Κάτι τέτοιο σήμερα δεν μπορεί να συμβεί από κομματικούς μηχανισμούς εθνικά περιορισμένους.
Αλλά ακόμα και για τη δική μας πραγματικότητα, δηλαδή για την ανατροπή των πολιτικών Μητσοτάκη, φαίνεται ότι αυτό πλέον δεν μπορεί να συμβεί απο κόμματα τύπου ΣΥΡΙΖΑ, που επιμένει να είναι κόμμα ολοκληρωμένης χρήσης.
Χρειάζεται να μετατραπεί σε κόμμα αξιοποίησης δικτύων, μέσω της σύγχρονης πραγματικότητας και εργαλείων.

Ολα τα παραπάνω δεν αφαιρούν το θέμα ιδεολογία- ιδέες. Ομως η λειτουργία, η εμμονή σε δομές που εξυπηρετούσαν παλαιότερες πραγματικότητες, δεν επιτρέπουν την διαμόρφωση ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΚΩΝ απόψεων. Γιατί το κόμμα δεν έχει καν, την δυνατότητα να διαβάσει τις συνθήκες που διαμορφώνονται με μεγάλη ταχύτητα, απο μέρα σε μέρα, πόσο μάλλον να επεξεργαστεί απόψεις και νέες αντιλήψεις και στην συνέχεια να τις μεταδώσει πείθοντας. 

Να το ξαναπούμε: Το μυστικό είναι στον συντονισμό των δικτύων, ολων των κατηγοριών, με κυρίαρχο κριτήριο τα συμφέροντα που θέλει να εξυπηρετήσει! 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Πολιτικά Κόμματα: Απο τον Λένιν στον Γκράμσι

 Ο Λένιν για το Κόμμα νέου τύπου 

 Ο Λένιν (1870-1924)  υποστήριξε την οργάνωση του κόμματος ως ηγετικού μέσου για την επανάσταση και την πάλη των εργατών εναντίον του καπιταλισμού. Μίλησε για την ανάγκη ενός κόμματος νέου τύπου. 

Ο Λένιν μίλησε για το Κόμμα Πρωτοπορίας (vanguard party).  Το κόμμα πρέπει να αποτελείται από αφοσιωμένους επαναστάτες ηγέτες που θα κατευθύνουν την κινητοποίηση των μαζών προς την επανάσταση και την κατάργηση του καπιταλισμού.

Ο Λένιν πίστευε ότι αυτό το πρωτοποριακό κόμμα θα πρέπει να είναι οργανωμένο με κεντρικό τρόπο, με ένα στενό και δυνατό κεντρικό όργανο που θα λαμβάνει γρήγορες και αποτελεσματικές αποφάσεις. Αυτός ο ηγετικός πυρήνας θα πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των κοινωνικών συνθηκών και να έχει τη δυνατότητα να καθοδηγεί την επανάσταση προς την κατεύθυνση της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η αρχή που το διέπει είναι ο "Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός". Οι αποφάσεις  λαμβάνονται δημοκρατικά, αλλά  εκτελούνται υποχρεωτικά απο όλους, και απο όσους διαφώνησαν. 

 Σύμφωνα με τις θέσεις του Λένιν, αυτό το επαναστατικό πολιτικό κόμμα θα έπρεπε να είναι αυστηρά οργανωμένο, ενωμένο στις αποφάσεις του και δραστήριο στην πολιτική σκηνή για την επίτευξη των κοινωνικών του στόχων. 

 Συγχρόνως εκφράστηκε κριτικά για τη γραφειοκρατία και την εκτροπή των κομμάτων από τους αρχικούς τους στόχους. Οι απόψεις του για τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να είναι θέμα συζήτησης και μελέτης μέχρι σήμερα.

 Ο Αντόνιο Γκράμσι για τα πολιτικά κόμματα 

Ο Αντόνιο Γκράμσι (1891-1937) στο έργο του "Τα πολιτικά κόμματα: μια ερμηνεία της οργάνωσης της δημοκρατικής κοινωνίας", εξέτασε την ανάπτυξη των κομμάτων ως πολιτικών δομών και τη σχέση τους με την εξουσία. Ο Γκράμσι θεωρούσε τα πολιτικά κόμματα ως τον πολιτικό οργανισμό μέσω του οποίου οι λαϊκές τάξεις μπορούν να εκφράσουν τα συμφέροντά τους. Πίστευε ότι τα κόμματα πρέπει να είναι οργανωμένα βάσει της ελευθερίας και της δημοκρατίας και να διαδραματίζουν δημιουργικό ρόλο, καθιστώντας τους πολίτες ενεργούς πολιτικούς συμμετέχοντες. Ένα κεντρικό στοιχείο της άποψης του ήταν η έννοια του "πολιτικού ηγέτη" που διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία και καθοδήγηση των πολιτικών κομμάτων. Ο Γκράμσι θεωρούσε ότι ο ηγέτης πρέπει να είναι συνεπής με τις αρχές του κόμματος και να ενώνει τον κόσμο γύρω από μια κοινή ιδεολογία. Επίσης, προσέδιδε μεγάλη σημασία στην πολιτική και πολιτιστική εκπαίδευση των μαζών, προκειμένου να δημιουργηθεί μια ενεργή και ευαισθητοποιημένη πολιτική συνείδηση. Κατά τον Γκράμσι, τα πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην κατάκτηση της εξουσίας, καθώς είναι ο μέσος μέσω του οποίου οι κοινωνικές τάξεις μπορούν να ασκήσουν την πολιτική τους επιρροή και να πάρουν τον έλεγχο του κράτους. Κατά την άποψή του, οι πολιτικές πολιτείες (political societies) αποτελούνται από πολιτικά κόμματα, τα οποία διεκδικούν την εξουσία και επιδιώκουν την οργάνωση του κοινωνικού συνόλου.

 Επίσης, πίστευε ότι ο πολιτικός ηγέτης έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη των πολιτικών στόχων του κόμματος. Αντιλαμβανόταν τον ηγέτη ως αναλλοίωτο και συνεπή με τις αρχές του κόμματος, και πίστευε πως αυτός είναι ο πυρήνας που ενώνει τους υποστηρικτές και κατευθύνει την πολιτική δράση προς την κατάκτηση της εξουσίας.

Ο Γκράμσι θεωρούσε τα πολιτικά κόμματα καθοριστικά στην κατάκτηση της εξουσίας, με τον πολιτικό ηγέτη να διαδραματίζει έναν ουσιαστικό ρόλο στην οργάνωση και καθοδήγηση του κόμματος προς την επίτευξη των στόχων του.  Σύμφωνα με τον Γκράμσι, η διακυβέρνηση ενός κράτους επηρεάζεται και διαμορφώνεται από τα πολιτικά κόμματα. Είχε την πεποίθηση ότι τα κόμματα παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στον πολιτισμό και την ιδεολογία της κοινωνίας, διαμορφώνοντας τις απόψεις και τις αξίες των πολιτών.  Πίστευε ότι τα πολιτικά κόμματα δεν πρέπει απλώς να ασχολούνται με την εκλογική νίκη και την κατάκτηση της εξουσίας, αλλά να αναλαμβάνουν τον ρόλο της πολιτιστικής και πνευματικής καθοδήγησης της κοινωνίας.

 Πολιτικά Κόμματα στο ελληνικό Σύνταγμα 

 Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, τα πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη δημοκρατική διαδικασία. Συγκεκριμένα, το άρθρο 16 του Συντάγματος της Ελλάδας προστατεύει το δικαίωμα ίδρυσης πολιτικών κομμάτων, τα οποία λειτουργούν στο πλαίσιο της δημοκρατικής πολιτικής τάξης.

 Οι κύριοι ρόλοι των πολιτικών κομμάτων βάσει του Συντάγματος είναι οι εξής: 
Συμμετοχή στις εκλογές: Τα πολιτικά κόμματα διεκδικούν την εξουσία μέσω των κοινοβουλευτικών και δημοτικών εκλογών, και με τον τρόπο αυτόν συμμετέχουν στην διαμόρφωση της νομοθεσίας και των πολιτικών αποφάσεων.
Πολιτική συζήτηση και πλουραλισμός: Τα πολιτικά κόμματα αντιπροσωπεύουν διάφορες πολιτικές απόψεις και προγράμματα, ενθαρρύνοντας τη διαφοροποίηση των ιδεών και την πολιτική συζήτηση στην κοινωνία.
Εκπροσώπηση των πολιτών: Τα πολιτικά κόμματα παρέχουν τη δυνατότητα στους πολίτες να εκφράζουν τις απόψεις τους και να συμμετέχουν στην πολιτική διαδικασία. 
Σημειώνεται πως η λετουργία και ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων εξαρτώνται επίσης από τις εξελίξεις στον πολιτικό χώρο και τις κοινωνικές συνθήκες σε κάθε συγκεκριμένη περίοδο.

 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Πρόταση Τσακαλώτου για το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ

Προτάσεις για τη λειτουργία του κόμματος

 1. Ζούμε σε μια εποχή όπου η έννοια του κόμματος και της κομματικής ένταξης βρίσκεται σε κρίση σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, αυτή η κρίση είναι ίσως ευρύτερη, συνολική κρίση αντιπροσώπευσης, που μπορεί να εμφανίζεται από τοπικούς συλλόγους μέχρι τα εργατικά σωματεία και τα κόμματα.

Το γεγονός αυτό μπορεί αφενός να αντανακλά μια ιδεολογική νίκη του νεοφιλελευθερισμού, που πρόβαλε τον ατομισμό και τις ατομικές λύσεις ενάντια σε κάθε μορφή συλλογικότητας, αφετέρου όμως και η ίδια η λειτουργία των κομμάτων συχνά ήταν αναντίστοιχη με την κοινωνική πραγματικότητα και τις ανάγκες και τους κώδικες των νέων ανθρώπων. Αυτό είναι ένα γεγονός που απαιτεί συστηματική συζήτηση και δεν απαντιέται με πρόχειρες αναλύσεις και με μια επιφανειακή αριθμητική για τον αριθμό των μελών.

Παρ’ όλα αυτά, σήμερα παραμένει κρίσιμη η ύπαρξη ενός κόμματος με δημοκρατία, συμμετοχή, αποτελεσματικότητα και αποφασιστικότητα να συγκρουστεί με το κυρίαρχο τόσο στο ιδεολογικό πεδίο όσο και στο πολιτικό.

 2. Είναι προφανές ότι σήμερα το κόμμα μας περνάει μια δύσκολη στιγμή, η οποία, εξίσου προφανώς, δεν άρχισε με το εκλογικό αποτέλεσμα του 2023, αλλά ήταν μάλλον στοιχείο του. Τις αιτίες και το ποια στιγμή ξεκίνησε αυτή η κρίση στο κόμμα υπάρχει χρόνος να τα αναλύσουμε, και θα γίνει, πρέπει να γίνει, μεγάλη συζήτηση στο σύνολο του κόμματος. Πρέπει να εντοπίσουμε συλλογικά τι έχει φταίξει για να το διορθώσουμε.

Ωστόσο, αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι η προσπάθεια για την ανασυγκρότηση του κόμματος μας πρέπει να αρχίσει από αύριο, από σήμερα, από αυτή τη στιγμή. Γιατί η κατάσταση στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή το κόμμα μας, μετά την εκλογική ήττα, ασφαλώς και μπορεί να διορθωθεί, αρκεί αυτή η προσπάθεια να γίνει υπόθεση όλων των μελών του κόμματος σε κάθε ΟΜ.

 3. Ο ΣΥΡΙΖΑ, συνεχιστής μιας μακράς παράδοσης αγώνων για τη δημοκρατία, την ελευθερία, για τον ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό και προϊόν πρωτοβουλιών και συνεργασιών αριστερών και ευρύτερων δυνάμεων και προσωπικοτήτων, με τη δημιουργία του έδωσε ένα σήμα ενότητας της πολυδιασπασμένης Αριστεράς, γεγονός που του προσέδωσε αξιοπιστία, και πάνω σε αυτή τη βάση συναντήθηκε με δυνάμεις του ευρύτερου προοδευτικού κόσμου Ήταν μια ιστορική τομή που αποτελεί για μας διαρκή υπόμνηση και δέσμευση για το παρόν και το μέλλον μας.

 4. Ένα μεγάλο κόμμα της Αριστεράς μπορεί να προσαρμόζει την τακτική του ανάλογα με τις συνθήκες και να συνδυάζει την αποτελεσματική παρουσία στη Βουλή με τη δημιουργική και ενεργό συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι και στα κοινωνικά κινήματα. Κατά συνέπεια το δίλημμα «κόμμα εξουσίας» ή «κόμμα διαμαρτυρίας» αποτελεί ψευτοδίλημμα. Η καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ και η ιστορία του: ένα κόμμα «διαμαρτυρίας» (εντός εισαγωγικών, όπως το αποκαλούσαν) που με συλλογικό τρόπο αποφάσισε κάποια στιγμή να βάλει στόχο να νικήσει στις εκλογές και να θέσει ζήτημα εξουσίας.

 5. Υπάρχουν προβλήματα στη λειτουργία των κόμματός μας; Βεβαίως. Επιμένουμε όμως ότι η κατάσταση μπορεί να διορθωθεί, αρκεί τα μέλη του να έχουν πάντα τη θέση που τους αρμόζει σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε μια δημοκρατική, συμμετοχική, συλλογική λειτουργία του κόμματος.

Δυνατό κόμμα σημαίνει και πολλά μέλη. Θέλουμε ένα κόμμα μεγάλο και ανοιχτό, ορθάνοιχτο στον κόσμο που θέλει να έρθει με ανιδιοτέλεια να προσφέρει στην υπόθεση της Αριστεράς. Ποιος δεν θα το ήθελε αυτό; Πάντα η Αριστερά ήθελε ένα μεγάλο κόμμα. Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι μόνο ο αριθμός αλλά πού εντάσσονται αυτά τα (νέα ή παλιά) μέλη, σε ποια κομματική δομή και σε ποια λειτουργία.

 Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουμε να θυμόμαστε πάντα ότι:

    • ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, όχι παράταξη κάποιου ασαφούς προοδευτικού χώρου. Ένα κόμμα πρέπει να έχει σαφές πολιτικό στίγμα, να έχει ραχοκοκαλιά, να είναι σαφές σε ποιους απευθύνεται και ποια συμφέροντα υπερασπίζεται. Άλλωστε, αρκετοί πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι σημαντικό ρόλο στην εκλογική αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είχε η «θολή» του ταυτότητα, η οποία είχε ως επόμενο μια μη συνεκτική εικόνα. Η Αριστερά δεν αποτελεί μια ρευστή έννοια, αλλά μια έννοια που διευρύνεται και ενσωματώνει νέες μορφές και ιδέες αλλά στο πυρήνα της έχει σταθερές αξίες. Απέναντι σε μια άποψη που θεωρεί ψευτοδίλημμα το Αριστερά ή Κέντρο, (γιατί άραγε όχι και το Αριστερά – Δεξιά;) με σαφήνεια μπορούμε να πούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ είναι ένα κόμμα της Αριστεράς και ως τέτοιο θα απευθυνθεί ανοικτά στην κοινωνία και στα κοινωνικά στρώματα που θέλει να εκπροσωπήσει.

    • στη βάση αυτή το κόμμα διαμορφώνει τις συμμαχίες του. Είναι λάθος (και αλαζονική) μια λογική που λέει ότι όλοι οι πιθανοί πολιτικοί και κοινωνικοί σύμμαχοι οφείλουν να εισέλθουν εντός του κόμματος, σε μια «πολυσυλλεκτικότητα» που ακυρώνει την πολιτική ταυτότητα και έχει αποδειχτεί πως είναι συνταγή ήττας.

    • ο ΣΥΡΙΖΑ είναι και οφείλει να είναι ανοιχτός στις δυνάμεις και στους ανθρώπους της Αριστεράς, να είναι ταυτόχρονα η καρδιά μιας ευρύτερης αντινεοφιλελεύθερης συμμαχίας, αλλά και να είναι ανοιχτός στην κοινωνία, πέρα από μια στενή γεωγραφία του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών δυνάμεων.

 6. Η βασική τομή που πρέπει να γίνει λοιπόν στο κόμμα μας είναι να εφαρμοστεί πλήρως η συλλογική και δημοκρατική λειτουργία σε όλα τα επίπεδα, 

    • χωρίς προσωπικές στρατηγικές, 

    • χωρίς αρχηγισμούς, 

    • χωρίς αποφάσεις που μένουν κενό γράμμα, 

    • χωρίς φαινόμενα παραγοντισμού και αλαζονείας, 

    • χωρίς ανάθεση αλλά με συμμετοχή

    • χωρίς μέλη και στελέχη πολλών ταχυτήτων.

 Πιο συλλογικό και πιο δημοκρατικό κόμμα σημαίνει πιο δυνατό κόμμα. Οφείλει λοιπόν να συζητάει όλα τα πολιτικά και ιδεολογικά ζητήματα σε όλα τα επίπεδά του, ενώ ο εσωκομματικός διάλογος και η συντροφική κριτική είναι κανόνας στην Αριστερά -- «η κριτική είναι ο αέρας που αναπνέουμε», έλεγε ένας παλιός (Αύγουστος Μπέμπελ).

Γι’ αυτούς τους λόγους επιδιώκουμε ένα κόμμα που είναι σύγχρονο, μαζικό, συμπεριληπτικό, δημοκρατικό, διεθνιστικό. Ένα κόμμα που σέβεται και αξιοποιεί τα κεκτημένα των αγώνων του λαού μας και που παράλληλα παρακολουθεί τους σύγχρονους προβληματισμούς και συμμετέχει στις διεθνείς εξελίξεις, όπως επιβάλλει η δυναμική της κλιματικής και της καπιταλιστικής κρίσης.

 7. Η ενδυνάμωση του κόμματος διασφαλίζεται:

Με την έμπρακτη και διαρκώς διευρυνόμενη συμμετοχή των μελών στο σύνολο των εσωκομματικών και εξωστρεφών δραστηριοτήτων. 

Με μέλη με σαφή δικαιώματα και υποχρεώσεις, χωρίς διακρίσεις που δημιουργούν μέλη πολλαπλών ταχυτήτων. Μέλη με διακριτό ρόλο από τους υποστηρικτές ή τους φίλους.

Με μέλη που συνεχώς ενημερώνονται και επιμορφώνονται συστηματικά, από το κόμμα, έτσι ώστε να συμμετέχουν και να συμβάλλουν δημιουργικά στη διαδικασία λήψης και υλοποίησης αποφάσεων. Με αναβάθμιση της θεωρητικής συζήτησης εντός του κόμματος για τους σύγχρονους θεωρητικούς προβληματισμούς και εμπειρίες.

Με την υιοθέτηση πρακτικών που θα προστατεύουν το κόμμα από τις τοξικές έξεις της γραφειοκρατίας ή του κρατισμού.

Με τη συστηματική προσπάθεια για την οικοδόμηση μιας πολιτικής και κομματικής κουλτούρας που αντιλαμβάνεται ότι το κοινωνικό/ταξικό και το πολιτικό/δημοκρατικό ζήτημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα ζητήματα πολιτισμού, δικαιωμάτων, περιβάλλοντος και φύλου. 

 8. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα κόμμα που να είναι η Αριστερά της εποχής του.

Ένα κόμμα που να είναι ζωντανός πολιτικός οργανισμός και όχι εκλογικός μηχανισμός.

Που να παράγει πολιτική και ταυτόχρονα να παλεύει για τις ιδέες του.

Που να λειτουργεί δημοκρατικά σε όλα τα επίπεδα, να πασχίζει για τις μεγαλύτερες συνθέσεις και να αγωνίζεται ενιαία.

Που να έχει σταθερή έγνοια για την ανάδειξη νέων ανθρώπων σε κρίσιμες στελεχικές θέσεις.

Που να μη λειτουργεί μόνο από πάνω προς τα κάτω: η καρδιά του κόμματος είναι τα μέλη, οι Οργανώσεις Μελών, και το κόμμα πρέπει να διαμορφώσει σαφείς και λειτουργικούς μηχανισμούς ώστε η φωνή των μελών να καθορίζει την πολιτική του κόμματος. Η συλλογική ευφυΐα, μπορεί να ανθίσει μόνον όταν τα πολιτικά υποκείμενα, δηλαδή τα μέλη του κόμματος, θεωρούν τη συμμετοχή τους σημαντική στη λήψη αποφάσεων και όταν η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψιν.

Που να είναι γειωμένο στην κοινωνία, να ζει και να ανασαίνει μέσα στα κοινωνικά κινήματα και να έχει οργανώσεις που δρουν στο πεδίο.

Που να δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής σε όλους και όλες: θα πρέπει να μεριμνούμε ώστε να έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες και στις εκδηλώσεις μας άτομα με αναπηρία, να υπάρχει νοηματική γλώσσα σε δημόσιες δραστηριότητες του κόμματος καθώς και μετάφραση των θέσεων μας σε γλώσσα μπράιγ.

 9. Κρίσιμο στοιχείο είναι να αναζωογονήσουμε όλες τις δομές και τις λειτουργίες του κόμματος. Οι οργανώσεις μελών, οι νομαρχιακές, τα τμήματα, η Κεντρική Επιτροπή κ.λπ. πρέπει να λειτουργούν με νέα μεθοδολογία, με νέες πρακτικές, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να δημιουργηθεί πραγματικός δίαυλος ώστε ο προβληματισμός και οι προτάσεις των μελών από τις Ο.Μ. να φτάνουν στα κεντρικά όργανα του κόμματος.

Πιο συγκεκριμένα:

    i. Ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Σχέδιο για την κοινωνική γείωση του κόμματος.

Χρειαζόμαστε οργανώσεις όπου θα έχουν μια νέα μεθοδολογία στο τρόπο που λειτουργούν αλλά και δρουν στο χωρικό τους πεδίο, αλλά και ένα σχέδιο για το πως πρέπει να παρεμβαίνουν. Δράση με ενιαίες αρχές, τοπικές αιχμές, συντονισμένη σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και της κοινωνίας. Από το καφενείο του χωρίου μέχρι το δημοτικό συμβούλιο της πόλης. Οι Ο.Μ. είναι ο πιο σημαντικός κρίκος της κομματικής ζωής. Από εκεί να ξεκινήσουμε τις αλλαγές. Η κάθε Ο.Μ. θα πρέπει να είναι το κόμμα στον χώρο της. Η ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα πρέπει να ξεκινήσει από κάτω προς τα πάνω. Στόχος η κοινωνική γείωση του κόμματος και η δημιουργία οργανώσεων που θα δρουν στο πεδίο. Υπάρχει μια ερώτηση που κάποια στιγμή μου απεύθυνε ένας σύντροφος: «Μας λέτε να γειωθούμε με την κοινωνία. Πότε όμως η ηγεσία του κόμματος δεν μας είπε πώς θα γίνει αυτό, ποτέ δεν είχαμε ένα σχέδιο σαν κόμμα που να το υπηρετεί το μέλος μέχρι και ο πρόεδρος». Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε ένα τέτοιο σχέδιο που θα έχουμε την βούληση να το υλοποιήσουμε. Ένα σχέδιο που θα περιγράφει δράσεις, θα βάζει στόχους, θα κάνει απολογισμό. Αυτό το σχέδιο θα πρέπει να είναι άμεση προτεραιότητα της επόμενης Κ.Ε. μετά το Συνέδριο. 

Το επόμενο διάστημα θα πρέπει να κάνουμε ένα άνοιγμα στην κοινωνία από μέσα προς τα έξω, να ξανασυναντηθούμε με τα προβλήματα να ξαναβρεθούμε στα κοινωνικά κινήματα. Από τον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων μέχρι την περιβαλλοντική ένωση και της ομάδες αλληλεγγύης. Και βέβαια να μην ξεχνάμε τον πολιτισμό. 

    ii. Λειτουργία των Ο.Μ. Στόχος η συμμετοχή και η πολιτικοποίηση.

Σημαντικά στοιχεία: Τακτικές συνεδριάσεις συντονιστικού και συνέλευσης. Θέματα τοπικά και θεματικά πέρα από την γενική πολιτική ενημέρωση. Συγκεκριμένη ατζέντα. Αποφάσεις και δράση. Όχι εξαντλητικές εισηγήσεις αλλά περιεκτικά κλεισίματα. Δυνατότητα ερωτήσεων στους εισηγητές από πριν και λήξη ενός κύκλου συνεδριάσεων με την αποστολή των πρακτικών της συνέλευσης. Στην αρχή της διαδικασίας να καθορίζεται η ώρα λήξης η οποία να τηρείται αυστηρά. Η πρώτη μισή ώρα να αφιερώνεται στον απολογισμό του τι έγινε το προηγούμενο δεκαήμερο, τι εκκρεμεί και να γίνεται η στοχοθεσία μέχρι το επόμενο συντονιστικό. Στόχος να κερδίσουμε το στοίχημα της συμμετοχής, να πολιτικοποιήσουμε την κουβέντα στις οργανώσεις, να αναπτύξουμε την δράση μας. Δεν είμαστε εκλογικός μηχανισμός αλλά πολιτικό κόμμα. Αυτά είναι καινούργια; Όχι η διαφορά είναι ότι πρέπει να γίνουν πράξη.

     iii. Το κόμμα των μελών: Η φωνή των μελών να φτάνει στην ηγεσία. 

Μέχρι τώρα, δεν έχουμε επινοήσει κανέναν τρόπο ώστε να ακούγονται οι απόψεις των μελών (που δεν είναι στελέχη) επί των αποφάσεων και να διατυπώνονται αντιρρήσεις ή να προτείνονται προσθήκες. Με άλλα λόγια, δεν ισχύει ούτε η αρχή της διαβούλευσης ούτε η αρχή της λογοδοσίας. Η φωνή της βάσης δεν φτάνει στην ηγεσία και οι αποφάσεις της ηγεσίας δεν επιστρέφουν σε αυτή εμπλουτισμένες με όσα τα μέλη και η κοινωνία θεωρεί σπουδαία. Έτσι, η κάθετη οργάνωση καθιστά τις Ο.Μ. πολιτικά αδιάφορες. Η έλλειψη αμφίδρομης σχέσης και δημοκρατικής νομιμοποίησης στη λήψη αποφάσεων και την άσκηση πολιτικής καθιστά εύλογο το ερώτημα: γιατί να συμμετέχει κανείς/μία όταν ούτε ελέγχει ούτε αποφασίζει τίποτα; 

Θα πρέπει από κάθε συνέλευση να υπάρχει μια αναφορά προς το οργανωτικό γραφείο που να μεταφέρει δείκτες όπως είναι η συμμετοχή, τα ερωτήματα που θέτουν οι σφοι/ες αλλά και τις προτάσεις των μελών. Σε τακτική μορφή να εκπονείται μια έκθεση από το οργανωτικό γραφείο προς τους γραμματείς, την ΠΓ και την ΚΕ και να παρουσιάζεται στην ΚΕ αλλά και στις οργανώσεις πανελλαδικά. Το πιο σημαντικό να υπάρχουν απαντήσεις για αυτά τα ερωτήματα. 

     iv. Τα μέλη έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. 

Κάθε χρόνο σε σταθερή ημερομηνία να πραγματοποιείται κεντρική καμπάνια εγγραφής νέων μελών αλλά και επανεγγραφής των μελών μιας οργάνωσης. Μια Ο.Μ. που ο ένας/μια δεν γνωρίζει τα μέλη της οργάνωσης δεν μπορεί να είναι οργάνωση, είναι απλά μια λίστα με τηλέφωνα και e-mail. Κάθε μέλος στο τέλος του έτους θα πρέπει να είναι οικονομικά τακτοποιημένο. Πέρα από την λίστα των μελών διατηρούμε και λίστα φίλων του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με στόχο την ένταξη τους στην οργανωμένη ζωή του κόμματος. Συστηματική οικονομική δουλεία του κόμματος. Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι για την οικονομική μας δουλειά δεν απευθυνόμαστε μόνο σε αριστερούς/ες, απευθυνόμαστε σε κάθε δημοκρατικό πολίτη που θεωρεί ότι η ύπαρξη και λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, των κομμάτων με διαφάνεια και με πόρους από την ίδια την κοινωνία, είναι δημοκρατική κατάκτηση.

     v. Χτίζουμε στις καλές πρακτικές και δημιουργούμε δίκτυα γνώσης και ιδεών στα πλαίσια ενός σαφούς οργανογράμματος για το κόμμα.

Γίνονται όλα λάθος στο κόμμα; Όχι δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Αλλά τα πράγματα μπορούν να γίνουν αλλιώς. Υπάρχουν πολύ σημαντικά αντιπαραδείγματα λειτουργίας ΟΜ που υιοθετούν νέους και καινοτόμους τρόπους λειτουργίας. Θα πρέπει το κόμμα τέτοια παραδείγματα να τα αναδεικνύει και να τα γενικεύει. Χρειάζεται να υπάρχει ένας οδηγός «καλών πρακτικών» που θα κοινοποιείται σε Ν.Ε. και Ο.Μ. και θα εμπλουτίζεται διαρκώς. Ταυτόχρονα θα πρέπει να είναι σαφές ποιος/α έχει την ευθύνη και για ποιο πράγμα. Το κόμμα θα πρέπει να αποκτήσει το οργανόγραμμα του. Θα πρέπει να εισάγουμε καινοτομίες. Στην δική μου αντίληψη το κόμμα μπορεί να δικτυώσει ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα αλλά και στόχους. Θα πρέπει να φανταστούμε τις οργανώσεις μας ως το κοινωνικό έδαφος που θα μπορεί να εφαρμόζει καινοτομίες αλλά και κοινωνικές στρατηγικές. Π.χ. αν είμαστε υπέρ των ενεργειακών κοινοτήτων θα πρέπει να φτιάξουμε ενεργειακές κοινότητες. Αν το κόμμα μπορεί να δικτυώσει συντρόφους και συντρόφισσες που θα θέλανε να δράσουν σε αυτή την κατεύθυνση δημιουργεί εφαρμοσμένη πολιτική. Παρόμοια στο πεδίο της κοινωνική οικονομία. Δηλαδή έστω και αδόκιμα μια «τράπεζα δράσεων» όπου θα δικτυώσει μέλη με κοινά ενδιαφέροντα και στόχους θα μπορούσε να αποτελέσει μια καινούργια ιδέα για το κόμμα. Άλλωστε σημασία δεν έχει να ερμηνεύσουμε τον κόσμο αλλά να τον αλλάξουμε.

     vi. Νέα «κομματική γεωγραφία». Διαρκής συνεργασία με δεξαμενές σκέψης, συνδικαλιστικές συλλογικότητες, κινήματα και αυτοδιοικητικά σχήματα. 

Θα πρέπει να εφεύρουμε μια νέα «κομματική γεωγραφία», βασισμένη σε νέες πολιτικές δεξαμενές που θα τροφοδοτούν οργανωτικά και πολιτικά το κόμμα. Γύρω από το κόμμα θα πρέπει να φτιάξουμε ένα αστερισμό από κοινωνικούς χώρους που θα συζητάνε ανοικτά τα νέα κοινωνικά ζητήματα. Η προσπάθεια για αναβάθμιση της λειτουργία του Ινστιτούτου Πουλαντζά θα πρέπει να συνεχιστεί, όπως και η συνεργασία με μια σειρά από φιλικά think tank όπως το «ΕΝΑ» αλλά και άλλα. Για το σκοπό αυτό χρειαζόμαστε δεξαμενές σκέψης, θεματικά δίκτυα υποστήριξης και δράσης γύρω από συγκεκριμένα ζητήματα, έμφαση στη μετωπική δράση, στήριξη των κινημάτων, τοπικών και υπερεθνικών, αλληλεγγύη σε όσους πλήττονται. Ταυτόχρονα έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην συνδικαλιστική έκφραση και την εργατική πολιτική. Χρειάζεται να υπάρξει μια ενιαία συνδικαλιστική έκφραση του κόμματος στο εργατικό κίνημα και συγκεκριμένη οργάνωση της εργατική πολιτικής μέσα στο κόμμα. Ομοίως και στην τοπική αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να δημιουργήσουμε αυτοδιοικητικά σχήματα που θα καθορίζουν την στρατηγική μας στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ναι στις πολιτικές συμμαχίες, ειδικότερα στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά με προγραμματικές συγκλήσεις και με συγκροτημένο τρόπο έτσι ώστε να αναδεικνύουμε και τις δικές μας προγραμματικές αιχμές.

     vii. Αξιοποίηση της νέας γενιάς στελεχών – μελών. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει έλλειψη μελών κάτω των 40-45 ετών. Φαινόμενο πολλαπλής αιτιολογίας, έχει συνέπειες στην εκφορά του πολιτικού και προγραμματικού λόγου του κόμματος. Υπάρχει πληθώρα στελεχών και μελών κάτω των 40-45 που δεν αξιοποιούνται ή, όταν αξιοποιούνται, συνήθως αφορά διεκπεραιώσεις και όχι παραγωγή πραγματικής πολιτικής. Η ισχνή παρουσία σε θέσεις ευθύνης και η κραυγαλέα ηλικιακή αναντιστοιχία μεταξύ εκλογέων και υπευθύνων χάραξης πολιτικής είναι χαρακτηριστικά δείγματα υποτίμησης της δουλειάς και της συμμετοχής των νεότερων. Ισχυριζόμαστε πως το κόμμα θα επωφελούνταν αν ανατρεπόταν η γενεακή ανισότητα, χωρίς, φυσικά, να ανατραπεί το θεμέλιο της διαγενεακής αλληλεγγύης. Ποτέ δεν ξεχνάμε ότι το κόμμα από κάπου το παραλάβαμε και κάπου θα το παραδώσουμε. Η νεότητα δεν μπορεί να αποτελεί βιτρίνα για ένα κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά μοχλό μέσω του οποίου ενσωματώνονται νέες πολιτικές και πρακτικές.

     viii. Εμβάθυνση της ψηφιακής λειτουργίας του κόμματος. 

Η ψηφιακή συγκρότηση μπορεί να αφορά κάθε πεδίο, από τις Ο.Μ. και τις συνελεύσεις τους (όπως ήδη γίνεται) μέχρι τις Νομαρχιακές και τα Τμήματα. Κάθε κομματικός τομέας μπορεί και οφείλει να διαθέτει αναρτημένη εισήγηση της επικείμενης συνέλευσης, επαρκή χρόνο ηλεκτρονικής διαβούλευσης και προτάσεις προς υλοποίηση. Έτσι τα μέλη αισθάνονται - και είναι - διαβουλευόμενα και από τον προσωπικό τους χώρο, το κόμμα έχει πορώδη σχέση με την κοινωνία, ενώ η διαφάνεια αυξάνει τις πιθανότητες αποτελεσματικότητας. Η ψηφιοποίηση δεν σημαίνει μια πλατφόρμα που θα στέλνει μηνύματα, αλλά θα δέχεται, και πολύ περισσότερο θα δημιουργεί αλληλεπίδραση. Η ψηφιοποίηση ως εργαλείο για την ενίσχυση της διαβούλευσης και συμμετοχής των μελών στη διαμόρφωση πολιτικών θέσεων, την ιεράρχηση των πολιτικών στόχων και τον δημόσιο λόγο του κόμματος, μπορεί να συνεισφέρει εξίσου στην εκπαίδευση και επιμόρφωση μελών και στελεχών. Απ’ την άλλη, γνωρίζουμε καλά πως οι κοινωνικοπολιτικές μάχες κερδίζονται ενσώματα. Γι’ αυτό αντιλαμβανόμαστε τα ψηφιακά εργαλεία ως βοηθητικά στη δουλειά που κάνουν οι οργανώσεις στον εδαφικό χώρο αναφοράς τους.

     ix. Λειτουργία τμημάτων κόμματος. 

Τα τμήματα θα πρέπει να αποτελούν σημαντικό κόμβο στην κομματική λειτουργία. Θα πρέπει να λειτουργούν σαν δεξαμενές σκέψεις και πολιτικών. Θα πρέπει να έχουν πανελλαδική συγκρότηση από πανελλαδικές συσκέψεις όπου θα χαράσσουν άξονες δουλειάς σε ετήσια βάση, τους οποίους και θα υλοποιούν. Σημαντική είναι η διασύνδεση των τμημάτων με το Ινστιτούτο Πουλαντζά, αλλά και με αλλά ινστιτούτα φιλικά προς το τον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ όπως το «ΕΝΑ» κα. 

Θα πρέπει να ξαναδούμε τον τρόπο με τον οποίο συγκροτούνται οι γραμματείες των τμημάτων. Δεν μπορεί ο διορισμός της γραμματείας ενός τμήματος να είναι αποτέλεσμα εσωτερικών ισορροπιών. Θα πρέπει η γραμματεία του τμήματος να προκύπτει μέσα από το ίδιο το τμήμα. Σε κάθε περίπτωση όμως τα τμήματα είναι τμήματα της ΚΕ θα πρέπει να λογοδοτούν σε αυτή, όπως και η κεντρική επιτροπή έχει λόγο στην λειτουργία και τις κατευθύνσεις τους.

    x. Λειτουργία της Κεντρικής Επιτροπής: 

Τέλος, είναι σημαντικό και από την μεριά της Κ.Ε. να οριστεί και μία νέα κουλτούρα συμμετοχής και λήψης των αποφάσεων. Θα πρέπει να υπάρχει μια διαδικασία διαβούλευσης γύρω από κομβικά ζητήματα πριν από τις Κ.Ε και με την συμμετοχή των Ο.Μ. και των Ν.Ε. Η συχνότητα των συνεδριάσεων των Κ.Ε. να είναι τουλάχιστον μία ανά δίμηνο. Σε κάθε διήμερη συνεδρίαση της Κ.Ε. η οποία θα πρέπει να έχει σαφώς προκαθορισμένη ώρα έναρξης και λήξης της διαδικασίας θα πρέπει να συζητάει σε κύκλους. Δηλαδή πχ την πρώτη μέρα να διαβουλεύεται το σώμα γύρω από ένα συγκεκριμένο ζήτημα μετά από εισήγηση και στο πέρας κάθε μέρας να υπάρχει πολιτικής απόφαση που θα εισηγείται η αντίστοιχη επιτροπή πολιτικής απόφασης πρότασης. Η συνεδρίαση να λήγει με κατάθεση τροποποιήσεων επ΄ αυτών και αντίστοιχες ψηφοφορίες. Την επόμενη μέρα με αντίστοιχο τρόπο να συζητάμε το επόμενο θέμα. Μόνο έτσι θα ξεφύγουμε από άγονες και επι παντός επιστητού τοποθετήσεις στην ΚΕ που είναι θεμιτές αλλά δεν μπορούν να προσανατολίσουν την δράση του κόμματος την επόμενη μέρα. Οι αποφάσεις της κεντρικής επιτροπής θα πρέπει να είναι όσο πιο πολύ επεξεργασμένες και συγκεκριμένες. Οι ασαφείς διατυπώσεις δεν βοηθάνε στην αξιοπιστία του κόμματος τόσο εντός όσο και έκτος. Για να είναι όλα αυτά εφικτά χρειαζόμαστε μια Κ.Ε. που να μπορεί να συζητάει και να διαβουλεύεται. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 200 μέλη.

     xi. Το Συνέδριο του κόμματος 

Παρόμοια μεθοδολογία πρέπει να ακολουθήσουμε και στην διεξαγωγή των συνεδρίων. Σε συγκεκριμένες μέρες θα πρέπει να συζητάμε συγκεκριμένα ζητήματα και να καταλήγουμε σε αποφάσεις μετά από την κατάθεση τροπολογιών, συμβολών ή αντιπαραθετικών κειμένων σε ψηφοφορίες. Η οργάνωση του συνεδρίου θα πρέπει να διασφαλίζει την διαβούλευση του σώματος αλλά και την δυνατότητα λήψης αποφάσεων. Θα πρέπει να αποφύγουμε καταστάσεις του παρελθόντος. Το συνέδριο είναι το ανώτατο όργανο του κόμματος και θα πρέπει να μάθουμε να συζητάμε πιο ουσιαστικά αλλά και να καταλήγουμε σε συγκεκριμένες θέσεις και σχέδιο δράσης για την επόμενη μέρα. Για να είναι όλα αυτά εφικτά χρειαζόμαστε ένα Συνέδριο που να μπορεί να συζητάει και να διαβουλεύεται. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 1000 μέλη.

     xii. Πολιτικός πλουραλισμός, ιδεολογικά ρεύματα και συνείδηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Βασικός ιδεολογικός πυλώνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι η ενδυνάμωση των πολιτών και η ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών απέναντι στον ατομικισμό του νεοφιλελευθερισμού. Συνεπώς αφού επιθυμούμε μια κοινωνία που να είναι πιο δημοκρατική και πιο συμμετοχική δεν μπορεί να μην ισχύει το ίδιο και για το κόμμα. 

 Σημαντικό ρόλο λοιπόν στην πορεία προς τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία παίζουν τα ιδεολογικά ρεύματα, γιατί χωρίς τα ιδεολογικά ρεύματα μένει μόνο ο μηχανισμός της ηγεσίας. Και αυτό αποτελεί μεγάλη απώλεια γιατί το κόμμα παύει να είναι πεδίο ανταλλαγής και δημιουργίας ιδεών και γίνεται απλώς κόμμα διαχείρισης.

 Για να πετύχουμε όμως τα παραπάνω χρειάζονται δύο πράγματα:

Α) Πρέπει να υπάρχει σεβασμός παντού. Σεβασμός στην εσωκομματική δημοκρατία, σεβασμός στη βούληση των μελών, σεβασμός στη λειτουργία και τις αποφάσεις των οργάνων, σεβασμός στη διαφορετική άποψη. Σεβασμός λοιπόν και συγκλίσεις, οι οποίες δεν ακυρώνουν το πολιτικό σχέδιο. 

Β) Συνείδηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Η Συνείδηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι ότι τα ρεύματα συζητούν πολιτικά και έτσι προκύπτουν οι συνθέσεις θέσεων και ιδεών. συνθέτουν. Ταυτόχρονα όμως όταν πρόκειται να γίνει η δουλειά θα πρέπει να μπαίνει σε κάθε θέση ο καταλληλότερος για αυτή. Χωρίς να παίζουν ρόλο οι εσωκομματικές ισορροπίες και η σχετική δύναμη των ιδεολογικών ρευμάτων.

 10. Σε αυτό το πλαίσιο καλούμε όλες και όλους τους αριστερούς και δημοκράτες πολίτες να συστρατευθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στη μεγάλη προσπάθεια για να δώσουμε νικηφόρα τη μεγάλη μάχη για να αλλάξουμε τους σημερινούς συσχετισμούς δυνάμεων στο πολιτικό σκηνικό της χώρας μας σε κατεύθυνση αριστερή και προοδευτική απέναντι στις νεοφιλελεύθερες, συντηρητικές, αντιδραστικές και αντιδημοκρατικές δυνάμεις.

Σε αυτή τη μάχη, είναι καθοριστική η ύπαρξη και η λειτουργία του κόμματος. Πρέπει να θυμόμαστε πως το κόμμα υπήρχε πριν από την κυβέρνηση, υπάρχει και μετά και θα εξακολουθήσει να υπάρχει…

Σε αυτές τις εκλογές μπορεί να μη νικήσαμε, το να μην ηττηθούμε όμως, το αν θα ηττηθούν ή θα νικήσουν οι ιδέες και οι αξίες της Αριστεράς, είναι στο χέρι μας, στο χέρι όλων των μελών του κόμματος.