του Σπύρου Σουρμελίδη 

Είναι  μάλλον απο τις λίγες διεθνείς συνθήκες που έχουν αντέξει τόσο πολύ στο χρόνο. Ας ελπίσουμε οτι οι κυβερνώντες στην Ελλάδα θα εκτιμησουν την σημασία της Συνθήκης της Λωζάνης και για τα επόμενα 100 χρόνια.
Ο Ερντογάν,  σύσσωμη η τουρκική ηγεσία, θέλουν πάρα πολύ να την παραχαράξουν. Το κάνουν εν μέρει με εισβολή και κατοχή στην Συρία, στην Κύπρο ή στο Ιράκ. Θέλουν όμως αυτό να γίνει και “νόμιμα” με τις υπογραφές των αλλων, πρωτίστως της Ελλάδας, απο την οποία ζητούν να αποδεχθεί αλλαγή ορίων στο Αιγαίο και στην Ανατολική  Μεσόγειο. 

Η Συνθήκη της Λωζάνης είναι η αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών, αποτελεί ένα συμβιβασμό για την Ελλάδα, που δεν κατανόησε τις αλλαγές ισορροπίας μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και της Τουρκίας που γεννήθηκε το 1920-22. Ηταν η επικύρωση της Μικρασιατικής Καταστροφής, για την οποία φταίνε πρωτίστως οι ελληνικές ηγεσίες και φυσικά η ξενόφερτη βασιλεία.
Και είναι γι αυτό σημαντικό να αντιληφθούν σήμερα οι ελληνικές ηγεσίες τις αλλαγές της εποχής , τις αλλαγές των ισορροπιών μεταξύ των μεγάλων και μικρότερων δυνάμεων στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, στην εποχή των μεγάλων αλλαγών που βρίσκονται σε εξέλιξη.   

Η Συνθήκη της Λωζάνης δεν διδάσκει απο μόνη της. Διδάσκει να ξαναδιαβάσουμε τις συνθήκες μέσα απο τις οποίες φτάσαμε σ αυτήν. 

Απο τις Σεβρές  στην Λωζάνη

 Η Συνθήκη της Λωζάνης εθεσε τα ορια της σύγχρονης Τουρκίας. Δεν ήταν δηλαδή μια ελληνοτουρκική Συμφωνία για τα μεταξύ τους σύνορα. Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη. Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής διάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου1922[1] μεταξύ των προαναφερομένων μελών. Στο κείμενο της Συνθήκης συμπεριλαμβάνεται και η Σύμβαση της Λωζάνης που αποτελεί συντομότερο κείμενο και υπογράφηκε νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923.

Η Συνθήκη της Λωζάνης αντικατέστησε την Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου1920), συνθήκη που επικύρωσε   την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ηταν ο Κεμάλ Ατατούρκ που επεδίωξε την ακύρωση της, θέλοντας να ορίσει την Τουρκία, μια χώρα που δημιουργήθηκε απο την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το πέτυχε με διάφορους διακανονισμούς, εκμεταλλευόμενος την αβλεψία, την αλαζονεία των ελληνικών ηγεσιών αλλά και την προδοτική στάση των ξενοκίνητων βασιλέων.  

Η Συνθήκη των Σεβρών ηταν απο τις Συνθήκες ειρήνης που ακολούθησαν μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπεγράφη ανάμεσα στους νικητές και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, στις Σέβρες, προάστιο του Παρισιου.  Στη συνθήκη των Σεβρών οριστικοποιείται το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τον διαμοιρασμό των εδαφών της,η γέννηση του κράτους της Τουρκίας και η απόδοση στην Ελλάδα τα διεκδικούμενα εδάφη της. Περιείχε εγγράφως τις παραχωρήσεις των τουρκικών εδαφών όπως διαμορφώθηκαν στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού, με κυριότερη την απόδοση του μεγαλύτερου μέρους της Ανατολικής Θράκης και της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης στην ελληνική κυβέρνηση και τον ελληνικό στρατό.

Τα παραπάνω,  επειδή η ελληνική ηγεσία δεν κατάλαβε ή δεν θέλησε να κατανοήσει τις αλλαγές ισορροπίας που θέλησαν να επιβάλλουν οι βρετανοί, λόγω του ανταγωνισμού τους και με τους Γερμανούς αλλά ακόμα και με τους Γάλλους, ακυρώθηκαν στην πράξη με την Μικρασιατική Εκστρατεία που έγινε Καταστροφή. 

Ετσι φτάσαμε στην Συνθήκη της Λωζάνης.

Το θέμα είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει περιθώρια να μην κατανοήσει τις αλλαγές που συντελούνται. Ωστε να μην χρειαστει τροποποίηση στα ηδη τροποποιηθέντα.