Του Σωτήρη Σιδέρη

Ήδη στο υπουργείο Εξωτερικών  γίνονται οι αναγκαίες “εκκαθαρίσεις”,   με την άμεση απομάκρυνση του γενικού γραμματέα Λαλάκου και αλλαγές στις Διευθύνσεις,  ώστε να διασφαλιστεί ότι οι διπλωμάτες που θα εμπλακούν άμεσα ή έμμεσα στον ελληνοτουρκικό διάλογο ως ομάδα στήριξης,  θα είναι αφοσιωμένοι στην υφυπουργό Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, που είναι αφοσιωμένη στην οικογένεια Μητσοτάκη.  Από τις επίσημες δηλώσεις προκύπτει ήδη ότι ο  χαρακτήρας των συνομιλιών  έχει αλλάξει , καθώς από τις άτυπες,  τεχνικές και μη δεσμευτικές,  αλλά ουσιαστικές Διερευνητικές, πηγαίνουμε σε άλλο σχήμα, υπό τον δικό της έλεγχο,  πολιτικό , χωρίς όμως να διαθέτει τις ικανότητες διαχείρισης των ελληνοτουρκικών. Παρά τον έλεγχο του υπουργείου από την Παπαδοπούλου, τυπικές ευθύνες έχει ο Γεραπετρίτης, ο οποίος ήδη δείχνει σημάδια πλήρους σύγχυσης.

Ταυτόχρονα ο Μητσοτάκης είναι εγκλωβισμένος στην εθνικιστική ρητορική που υπηρέτησε από τη Συμφωνία των Πρεσπών, έκανε καριέρα με αυτή την ρητορική μέχρι  και το θέμα της Ροδόπης και τώρα θα θερίσει ό,τι έσπειρε. Η προσπάθειά του τώρα να εμφανιστεί ως διαλλακτικός και ορθολογικός κατηγορώντας άλλους ότι έκαναν καριέρα αρνούμενοι τον διάλογο με την Τουρκία, έχει ήδη πέσει στο κενό. Οι αμφιβολίες κατακλύζουν την πολιτική ζωή της χώρας.

Τα όρια και οι προθέσεις

Ο Γεραπετρίτης ήδη μοιάζει με κομπάρσο στην σκηνή. Σίγουρα απαιτείται χρόνος προσαρμογής, γιατί είναι άλλο πράγμα να συγκροτήσει μια επιτροπή για την τραγωδία των Τεμπών ή να κάνει νομικές ακροβασίες για να συγκαλύπτει σκάνδαλα και άλλο πράγμα οι συνομιλίες με την Τουρκία.. Επί του περιεχομένου όμως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης πριν καν ενημερώσει κανέναν, ούτε τη βουλή , ούτε τα κόμματα, ούτε θα το κάνει, έχει προκαλέσει ένα τσουνάμι αμφιβολιών για το τι ακριβώς έχει συμφωνήσει με τον Ερντογάν , αλλά και για το πλαίσιο των συνομιλιών. Τόσο στους Επιτελείς στο υπουργείο Άμυνας, όσο και σε έμπειρους διπλωμάτες η ασαφής κινητικότητα προκαλεί πολλά ερωτηματικά. Να σημειωθεί ότι ιστορικά, πέρα από τις κόκκινες γραμμές που θέτουν τα κόμματα και οι κυβερνήσεις, κόκκινες γραμμές θέτουν τόσο οι στρατηγοί, όσο και οι διπλωμάτες. Οπότε αν υπάρξει υπέρβαση, η ρήξη εντός του συστήματος θα γίνει άμεσα αισθητή…

Η πίεση των ΗΠΑ , της Γερμανίας και της Γαλλίας, συλλογικά και της ΕΕ για την εξεύρεση λύσεων στα ελληνοτουρκικά, είναι δεδομένη. Όλες αυτές οι πλευρές είναι εντελώς αδιάφορες αν το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων  ή του εναερίου χώρου θα είναι 6 ή 12 μίλια, αν τα Ίμια μείνουν ή όχι στην Ελλάδα. Αυτό που θέλουν είναι να βρεθούν λύσεις, να υπάρξουν συμφωνίες και όχι πόλεμος. Ήδη ο Ερντογάν έχοντας ανάγκη τη Δύση έχει κάνει την στροφή του, αλλά ο Μητσοτάκης έκανε ακόμη μεγαλύτερη  στροφή προαναγγέλλοντας υποχωρήσεις , πριν καν καθίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών οι δύο χώρες, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων.

Οπότε ήδη βρισκόμαστε στην αρχή ενός νέου κύκλου ελληνοτουρκικών συνομιλιών . Έχοντας την εμπειρία των προηγούμενων υπάρχουν δύο παράμετροι από τους οποίους θα κριθούν τα πάντα: η πρώτη είναι το  περιεχόμενο των συνομιλιών, το όριο μέχρι το οποίο μπορεί να φθάσει ο Μητσοτάκης, οι κόκκινες γραμμές και η βούληση για λύση σε διμερές επίπεδο ή προσφυγή στη Χάγη. Ούτε ο Μητσοτάκης δεν μπορεί να ξεπεράσει ορισμένα όρια, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία έχει σαφές δόγμα και το υπηρετεί δεκαετίες τώρα. Άρα η επιφύλαξη  είναι επιβεβλημένη για αντικειμενικούς λόγους.

Τα εσωτερικά της ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ

Η δεύτερη  παράμετρος αφορά στις εσωκομματικές κόκκινες γραμμές που η ίδια η ΝΔ έχει θέσει εδώ και πολλά χρόνια.  Πρωτίστως να σημειωθεί ότι το  δόγμα Μολυβιάτη που υπηρέτησε η ΝΔ και κυρίως ο Καραμανλής αρνείται την προσφυγή στη Χάγη και ασπάζεται την ακινησία, δηλαδή καμία διαπραγμάτευση  , όσο η Τουρκία δεν αλλάζει. Αλλά η Τουρκία  έχει αλλάξει προς το χειρότερο και  ο αναθεωρητισμός της τώρα, σε σχέση με την περίοδο 1974-1977 και μέχρι σήμερα,  είναι πολύ πιο επιθετικός. Ταυτόχρονα, εντός της ΝΔ υπάρχει και η παράμετρος Σαμαρά με την γνωστή πατριδοκάπηλη διάθεση. Ο Σαμαράς ούτε είχε , ούτε έχει δόγμα ή σχέδιο. Είναι κήρυκας εθνικισμού και πατριδοκαπηλείας, αλλά αυτό ας το αντιμετωπίσει τώρα ο Μητσοτάκης.

Οπότε τα αρνητικά στοιχεία είναι αρκετά για να είμαστε επιφυλακτικοί για κάθε βήμα που θα γίνεται. Δεν είναι καθόλου απίθανο ο πρωθυπουργός να διαπιστώσει σύντομα πόσο εγκλωβισμένος είναι στην ίδια του την πολιτική. Δηλαδή ενώ επί χρόνια και με στόχο την εξουσία προκαλεί κύματα διχασμού και εθνικισμού , τα οποία τώρα απειλούν να τον πνίξουν. Με απλά λόγια είναι αμφίβολο αν στην πορεία ο Μητσοτάκης θα συνεχίσει να βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο όπως είπε και δεν θα το δει μισοάδειο, ακριβώς γιατί ο εθνικισμός και η ακροδεξιά ρητορική που χρησιμοποιεί επί 4-5 χρόνια, τον περιμένουν στη γωνία .  

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης  ναι μεν αντέδρασαν , αλλά είναι προφανές ότι αναμένουν το πλαίσιο των συνομιλιών. Παρά το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τήρησε θετική στάση για την διεξαγωγή συνομιλιών, έχει θέσει σειρά ερωτημάτων , ενώ δεν είναι λίγοι που περιμένουν τον Μητσοτάκη στη γωνία για να τον εκδικηθούν για την στάση του στην συμφωνία των Πρεσπών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ  που κυριολεκτικά βρίσκεται σε αναβρασμό λόγω της ήττας και της εκλογής νέας ηγεσίας, θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια μεγάλη πρόκληση, αυτή των ελληνοτουρκικών και της εξωτερικής πολιτικής γενικότερα, κεφάλαιο που υποβαθμίζει στην καθημερινή του ατζέντα.

Ωστόσο είναι πιθανό, η νέα ηγεσία να κληθεί να διαχειριστεί και εκλογικά αυτό το θέμα, γιατί φαντάζει σχεδόν βέβαιο ότι μέχρι τις ευρωεκλογές τα ελληνοτουρκικά και τα ευρωτουρκικά ζητήματα θα είναι στην πρώτη γραμμή. Οπότε   οι επιδόσεις του νέου προέδρου θα κριθούν και από το πόσο επιτυχημένα θα διαχειριστεί τα μείζονα πολιτικά ζητήματα του μέλλοντος της χώρας όπως είναι η εξωτερική πολιτική και ειδικότερα οι σχέσεις με την Τουρκία και το Κυπριακό, που επίσης βρίσκεται σε αναβρασμό.  Και είναι αυτή μια ιστορική ευκαιρία για τον ΣΥΡΙΖΑ, να αναδείξει δηλαδή την δική του πολιτική,  καθώς ο Μητσοτάκης και η ΝΔ θα βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση. Αυτή τη φορά υπάρχει ο χρόνος και το υλικό για να αναδυθεί ο νέος χαρακτήρας του ΣΥΡΙΖΑ και να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά την προπαγάνδα της ΝΔ που με τους μηχανισμούς της  και τη στήριξη των ΜΜΕ, πάλι προς τον ΣΥΡΙΖΑ θα στραφεί  για να δικαιολογήσει λάθη και αποτυχίες….