Του Σωτήρη Σιδέρη


Δύση και Ανατολή στρέφουν το βλέμμα τους στις εκλογές που θα διεξαχθούν την Κυριακή 14 Μαίου στην Τουρκία, τόσο γιατί μπορεί μια ήττα του Ερντογάν να τροφοδοτήσει αλλαγές σε γεωπολιτικό επίπεδο, όσο και γιατί  οι ανησυχίες για εκτροπή είναι σημαντικές.  Η αντιπολίτευση με τον Κιλιντσάρογλου επικεφαλής δεσμεύεται για μια στροφή προς την Δύση, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, ο Τούρκος  πρόεδρος όμως κάνει το δικό του, εθνικιστικό, μεγαλοιδεατικό παιχνίδι.  Πιθανή  οριακή ήττα του Ερντογάν προβλέπεται ότι  θα προκαλέσει την καθεστωτική αντίδραση του Τούρκου Προέδρου και ο διχασμός θα κυριαρχήσει και στην πολιτική σκηνή και στους δρόμους, χωρίς να αποκλείεται και η άσκηση βίας από τις μονάδες πολιτοφυλακής που ελέγχει ο Ερντογάν. Υπό αυτό το πρίσμα είναι πολύ δύσκολο η αλλαγή να γίνει χωρίς εντάσεις. Που αν είναι ελεγχόμενες, όλα καλά. Αν όμως χαθεί ο έλεγχος, θα έχουμε αποσταθεροποίηση. Σε περίπτωση ήττας με μεγάλη διαφορά, ο Ερντογάν θα διαπραγματευθεί το μέλλον του. Αν επικρατήσει, θα κάνει πιο σκληρή την εξουσία του, καθώς πλέον η αμφισβήτησή του είναι τεράστια. Ταυτόχρονα, όλα αυτά σηματοδοτούν έναν νέο διπλωματικό κύκλο που αφορά άμεσα και την Ελλάδα.

Οι εκλογές είναι κρίσιμες γιατί μετά από 20 χρόνια κυριαρχίας του Ερντογάν και την οικοδόμηση μιας προσωποπαγούς εξουσίας, υπάρχουν ενδείξεις αλλαγής.
Οι συνεχείς προσωπικές επιθέσεις κατά της αντιπολίτευσης, του Κιλιντσάρογλου, ο πετροπόλεμος κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου, οι ένοπλες επιθέσεις σε οχήματα και κτίρια κομμάτων της αντιπολίτευσης, είναι τα μηνύματα που στέλνει το καθεστώς ότι δεν προτίθεται να παραδώσει την εξουσία εύκολα . Οι δημοσκοπήσεις δίνουν νίκη της αντιπολίτευσης που κυμαίνεται από οριακή διαφορά, μιας μονάδας, μέχρι πέντε μονάδες . Κάθε μέρα που περνά το πολιτικό κλίμα γίνεται όλο και πιο δηλητηριώδες και διανθίζεται με προσωπικές επιθέσεις, είτε κατά του Κιλιντσάρογλου , του Ιμάμογλου , αλλά και κομματικών γραφείων. Η ένταση μάλιστα έχει μεταφερθεί και στους Τούρκους που ζουν στο εξωτερικό, κυρίως στη Γερμανία όπου ο Τούρκος πρόεδρος έχει μεγάλη επιρροή.

Η ΕΕ λέει ότι θέλει νίκη της αντιπολίτευσης, καθώς σύμφωνα με το πρόγραμμά της, ο Κιλινστάρογλου θέλει να ηγηθεί μιας νέας επανεκκίνησης με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, τις Βρυξέλλες, τη Γερμανία και τη Γαλλία.  Η αντίδραση του Ερντογάν είναι σκληρή και ουσιαστικά τους αποκαλεί προδότες, όχι γιατί το πιστεύει, αλλά γιατί βλέπει ότι το μεγαλοιδεατικό του σχέδιο να γίνει η Τουρκία μια υπερδύναμη που να διαφοροποιείται στρατηγικά από την Δύση, αμφισβητείται από “μέθυσους” ή “προβοκάτορες”.
Ο Ερντογάν κατάφερε να αλλάξει το πολιτικό σύστημα . Από την δομημένη και με ισχυρούς θεσμούς προστατευμένη εξουσία των κεμαλιστών στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας,  το μετέτρεψε σε προεδρική δημοκρατία με όλες τις εξουσίες στο παλάτι του. Αυτή η εξουσία “διανεμήθηκε” σε νέους θεσμούς,  υπό τον άμεσο έλεγχό του. Δικαιοσύνη, Ένοπλες Δυνάμεις, Στρατοχωροφυλακή,  Οικονομία, όλοι οι αρμοί υπακούουν στις αποφάσεις του ενός , του Ερντογάν.  Που τώρα όμως αμφισβητείται.

Η Ελλάδα και η Τουρκία

Η ένταση στην Τουρκία ελεγχόμενη ή όχι θεωρείται σχεδόν σίγουρη. Ευχή είναι να είναι ελεγχόμενη, γιατί σε περίπτωση σοβαρής εκτροπής , ποτέ δεν ξέρουμε πως θα αντιδράσει το σύστημα , αν δηλαδή θα επιδιώξει μέσω εξαγωγής της κρίσης στο Αιγαίο να προκαλέσει την εσωτερική του συσπείρωση. Μια κρίση με την Ελλάδα αυτή την στιγμή είναι πολύ δύσκολη απόφαση, σχεδόν αδύνατη. Πρόκληση δεν υπάρχει. Το Αιγαίο μετά τους σεισμούς είναι ειρηνικό. Υποσχέσεις για διάλογο μετά τις εκλογές δίνονται αφειδώς. Η Δύση θα αντιδράσει ίσως σκληρά , αυτό είναι σίγουρο. Οπότε μια κίνηση αυτοσυντήρησης του συστήματος Ερντογάν, δεν θα γίνει αποδεκτή.

Η ανάλυση των δεδομένων μπορεί να γίνει αφού πρώτα δούμε τα εκλογικά αποτελέσματα. Αν υπάρξει εσωτερική κρίση, τότε η Τουρκία, έστω και για ένα διάστημα θα οδηγηθεί σε εσωστρέφεια προκειμένου να επιλύσει το ζήτημα της εξουσίας, ζήτημα καθόλου εύκολο. Αν γίνει μέσω συμφωνιών με τον Ερντογάν, τότε η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί σύντομα. Αν όπως είπαμε μια οριακή ήττα του Ερντογάν δεν γίνει αποδεκτή και υπάρξει αντίδραση, τότε η κρίση μπορεί να τραβήξει. Οι σχέσεις με την Ελλάδα θα είναι περίπλοκες το επόμενο διάστημα. Δεν θα αλλάξουν έναντι της Ελλάδας οι βασικές γραμμές, θα αλλάξει όμως το γενικότερο διαπραγματευτικό πλαίσιο. Δηλαδή αν επικρατήσει η αντιπολίτευση και στραφεί προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, τότε και η Ελλάδα έχει μεγαλύτερο εύρος ελιγμών και όρων να θέσει στο τραπέζι. Αν ηττηθεί η αντιπολίτευση θα περιμένουμε τις κινήσεις Ερντογάν.

Συμπερασματικά, μπαίνουμε σε έναν νέο κύκλο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα είναι περίπλοκος πολιτικά και δύσκολος διπλωματικά, οπότε καλά θα κάνουν τα ελληνικά κόμματα να αυξήσουν την ενασχόλησή τους με την εξωτερική πολιτική. Ούτε αιφνιδιασμένοι θα είναι, ούτε ανυποψίαστοι….