Του Σωτήρη Σιδέρη

Ολοκληρώνοντας την τετραετή θητεία του στο Υπουργείο Εξωτερικών, ο Νίκος Δένδιας έχει πάρει σβάρνα τα ΜΜΕ και με πλήθος συνεντεύξεων κάνει τον  απολογισμό του υπό τον θριαμβευτικό τίτλο “εκπλήρωση στόχων”. Και εμφανίζει τα αυτονόητα, όπως την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο στα δώδεκα μίλια ως εθνικό θρίαμβο, σωπαίνοντας όμως για τη μη επέκταση στην Κρήτη. Επισημαίνει,  όπως στη “Μακεδονία της Κυριακής” ότι “στις ελληνοτουρκικές σχέσεις περάσαμε από πολλές δοκιμασίες. Πετύχαμε αρκετούς από τους στόχους μας στην εξωτερική πολιτική, μπορούμε να πετύχουμε ακόμα περισσότερους”.

Πρόκειται για αδιανόητες φαιδρότητες μιας εξωτερικής πολιτικής που βυθίστηκε στα βαλκάνια, που είδε το τουρκολιβυκό σύμφωνο να κάνει κουρέλια τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, που το Ουρούτς Ρέϊς έφθασε έξη μίλια από το Καστελλόριζο, που υπομένει τον διαρκή χλευασμό του Έντι Ράμα για τη Χάγη,  που είναι καθηλωμένη στην Ανατολική Μεσόγειο και προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης. Μια πολιτική διαρκούς υποχωρητικότητας,  που μετά από  τέσσερα χρόνια, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις  ψάχνουν να βρουν το νήμα του διαλόγου  και τι να περιλαμβάνει. Και ταυτόχρονα να επικρατεί κλίμα διάλυσης στο ΥΠΕΞ με προσωπική ευθύνη του Νίκου Δένδια...

Κρίση ενδοτισμού και έλλειμμα διπλωματίας

Παρά το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγούνταν σε ήττα και αυτό ήταν γνωστό, στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ του Ιουνίου του 2019 μετά από πίεση του Αλέξη Τσίπρα , μπαίνει στο τραπέζι μια πολιτική κυρώσεων κατά της Τουρκίας, με στόχο και να αμβλύνει την επιθετική της πολιτική και να αναγκαστεί σε διάλογο. Έρχεται η ΝΔ στην εξουσία και ο Κυριάκος Μητσοτάκης ακυρώνει εκ βάθρων μια σωστή πολιτική χωρίς να την αντικαταστήσει  καν με άλλη πρόταση. Ακριβώς όπως έκανε ο ανεκδιήγητος Κώστας Καραμανλής με το Ελσίνκι. Η Τουρκία ενθαρρύνεται από την ενδοτικότητα του Κυριάκου Μητσοτάκη και ακολουθεί ένα ντελίριο επιθετικότητας κατά της Ελλάδας που κορυφώθηκαν με το Ουρούτς Ρέϊς και την απομάκρυνση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας Α. Διακόπουλου.
 Ωστόσο κάποιες επαφές είτε σε επίπεδο Μητσοτάκη -Ερντογάν, είτε σε επίπεδο διπλωματών καλύπτονται από στεγανά και κανείς δεν καταλαβαίνει τι ήθελε να κάνει η κυβέρνηση. Καταλήγουμε στην εκτίμηση ότι δεν ήθελε να κάνει απολύτως τίποτα, απλά  ήθελε να κερδίζει χρόνο, καθώς  ήταν επί τέσσερα χρόνια όμηρος των  Σαμαρά -Καραμανλή  και το μόνο που έκανε ήταν οι φρενήρεις εξοπλισμοί. Ακόμη και μετά την αποκάλυψη της Άγκυρας ότι στην τελευταία συνάντηση των διπλωματικών συμβούλων Μπούρα -Καλίν η Τουρκία κατέθεσε πρόταση έξη σημείων για την έναρξη διαλόγου, απάντηση δεν υπάρχει, ούτε δικαιολογία γιατί την απέκρυψαν.

Μετά την νηνεμία των σεισμών που θεωρήθηκε ως η κατάλληλη περίοδος να ξαναμιλήσουν οι δύο χώρες ,  υπάρχει  ένα άτυπο μορατόριουμ που λογικά θα φθάσει μέχρι το Σεπτέμβριο, εκτός απροόπτου φυσικά. Θέλοντας πάντως η Τουρκία να υπενθυμίσει την ατζέντα της επανέλαβε μέσω του ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου ότι ναι μεν η ηρεμία είναι καλοδεχούμενη “αλλά ας μην είμαστε αφελείς” , όπως είπε και επανέλαβε τη θεωρία των γκρίζων ζωνών και την άποψη ότι η Άγκυρα θέλει προσφυγή στη Χάγη αλλά  επί όλων των θεμάτων , δηλαδή να λύσει ένα Δικαστήριο θέματα κυριαρχίας νησιών, κάτι που ξέρει ότι δεν γίνεται δεκτό…..
 

Διαγωνισμός λαθών και ανεπάρκειας

Η Τουρκία πάντα είναι αυτή που θέτει την ατζέντα. Ο Νίκος Δένδιας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης επί τέσσερα χρόνια δεν κατάφεραν να προσθέσουν την παραμικρή ιδέα ή πρόταση έναντι των διεκδικήσεων της Άγκυρας. Ο Δένδιας μάλιστα είναι υπεύθυνος και για δύο σοβαρά ατοπήματα: πρώτο, αρνήθηκε την ένταξη της Ανατολικής Μεσογείου στην “Στρατηγική Πυξίδα” της ΕΕ ένα γεωπολιτικό σχέδιο για ανάπτυξη των δυνατοτήτων της ΕΕ μέχρι τον Ινδικό ωκεανό, αλλά όχι για τη Μεσόγειο. Δεύτερο, αρνήθηκε την συμμετοχή της Ελλάδας σε μια διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο που προωθούσε η ΕΕ  και μάλιστα την πολέμησε. Είναι αδιανόητο η Ελλάδα που συμμετέχει με τις περισσότερες και ισχυρότερες χώρες της περιοχής, το Ισραήλ και την Αίγυπτο σε διάφορα σχήματα συνεργασίας και είναι και μέλος της ΕΕ, άρα είχε όλα τα πλεονεκτήματα υπέρ της  να την αρνείται και να τη δέχεται η Τουρκία που μετά το τουρκολιβυκό σύμφωνο και την κρίση στις σχέσεις με τις ΗΠΑ  βρίσκονταν σε πιο δύσκολη θέση.

Είναι θέμα χρόνου η πρόταση αυτή να επιστρέψει αλλά με δυσμενέστερους πλέον όρους, καθώς η Τουρκία αποκαθιστά σταδιακά τις σχέσεις της .
Όμως , επειδή υπήρξαν αντιδράσεις στις δηλώσεις Τσαβούσογλου για τις γκρίζες ζώνες και επειδή όλοι αναμένουν ότι ο διάλογος μπορεί να αρχίσει μετά τις εκλογές, ορισμένα ζητήματα που μπορεί να θέσει η ελληνική πλευρά είναι αναγκαία .

Ας βάλουμε την ατζέντα λοιπόν:
1. Ακύρωση  ή πάγωμα του τουρκολιβυκού.
2. Κοινή προσφυγή στη Χάγη Ελλάδας -Λιβύης -Τουρκίας
3. Αναγνώριση του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων και μετά συζήτηση για το εύρος της επέκτασης . Το ίδιο ισχύει και για τον εναέριο χώρο.
4. Ψήφιση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας  από την Τουρκία, ως προαπαιτούμενο για να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ -Τουρκίας.
Εκλογές και εξωτερική πολιτική .

5. Οδικός χάρτης τύπου Ελσίνκι για να συναινέσει η Ελλάδα στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης

Ταυτόχρονα όμως εντός της χώρας  και ενόψει εκλογών, εθνικά χρήσιμο θα ήταν τα δύο μεγάλα κόμματα τουλάχιστον να κάνουν μια δημόσια συζήτηση, ντιμπέιτ ή οτιδήποτε άλλο , για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ώστε να γνωρίσει ο ελληνικός λαός την πραγματικότητα, γιατί η αλήθεια είναι ότι βρίσκεται στο σκοτάδι και μετά τις εκλογές , ενδέχεται η βρεθεί προ εκπλήξεων. Αυτονόητα ερωτήματα , αναζητούν απαντήσεις. Όπως:
1. Αν και πότε θα επεκταθούν τα χωρικά ύδατα. Υπάρχει πολιτικό προσωπικό που θα αποφασίσει με εθνικά κριτήρια ή θα αποφασίσουν οι ΗΠΑ; μια δημόσια δέσμευση θα ήταν εθνικά χρήσιμη. Οτιδήποτε άλλο είναι υπεκφυγή.
2.  Η Ελλάδα είναι υπέρ ή κατά του βέτο στην ΕΕ; Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ταχθεί κατά της κατάργησης του βέτο, η ΝΔ δεν έχει σαφή θέση. Το θέμα όμως είναι σοβαρό γιατί η επαναπροσέγγιση Τουρκίας -ΕΕ θα επαναφέρει το ζήτημα στο προσκήνιο.
3. Ναι ή όχι στη Χάγη εφόλης της ύλης ή ας ξεκαθαριστεί το τι δέχεται και τι απορρίπτει η Ελλάδα με κοινοποίηση της θέσης της σε όλες τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς.
4. Βέτο στην Αλβανία μέχρι την οριοθέτηση της ΑΟΖ ή προσφυγή στη Χάγη ή θα χλευάζεται η Ελλάδα από τον Ράμα άλλα 20 χρόνια;
5. Σχέσεις με Κίνα , άλλες βαλκανικές χώρες.

Τέλος είναι καιρός το Υπουργείο Εξωτερικών να αναβαθμιστεί θεσμικά, δομικά και να λειτουργήσει με μεγαλύτερη αξιοκρατία και αξιοπιστία. Επί τέσσερα χρόνια οι διπλωμάτες έμειναν στο περιθώριο. Η πρέσβης στην Ουάσιγκτον Παπαδοπούλου λόγω των στενών σχέσεών της με την οικογένεια Μητσοτάκη, διέλυσε το ΥΠΕΞ. Χρησιμοποίησε τις σχέσεις της για να διοριστούν σε καίριες θέσεις της συγγενείς και φίλοι της , επιδείνωσε το κλίμα στο ΥΠΕΞ και τελικά έκανε μια τρύπα στο νερό. Είναι η ίδια που την κρίσιμη περίοδο του πρώτου εξαμήνου του 2015 ως επικεφαλής της ΜΕΑ στις Βρυξέλλες “συνελήφθη” να στέλνει απόρρητα τηλεγραφήματα σε στενό συνεργάτη του Αντώνη Σαμαρά και να ενημερώνεται η ΝΔ. Και αντί να απομακρυνθεί από το διπλωματικό σώμα, αναβαθμίστηκε επί κυβέρνησης Μητσοτάκη . Ανέλαβε το διπλωματικό γραφείο του πρωθυπουργού  και μετά, δόξα και τιμή  ανέλαβε την πρεσβεία της Ουάσιγκτον υπηρετώντας το δόγμα του προκεχωρημένου φυλακίου . Όλο αυτό το διάστημα ο Νίκος Δένδιας έκανε ταξίδια τα περισσότερα εκ των οποίων μπορούσαν να κάνουν υπηρεσιακοί παράγοντες, οικοδομούσε το προφίλ του δελφίνου. Ένα είναι σίγουρο:  δεν θα λείψει σε κανέναν στο ΥΠΕΞ ...