Κόλαφος για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, είναι η τελευταία έκθεση του Στέητ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα. Η  Ελλάδα περιγράφεται με χαρακτηριστικά τριτοκοσμικής χώρας. Κυριαρχούν οι υποκλοπές, η διαφθορά, η έλλειψη διαφάνειας, η αστυνομική βία, το προσφυγικό, η ελευθερία έκφρασης και η λίστα Πέτσα, που μοίρασε κρατικό χρήμα με αδιαφανείς διαδικασίες. Ακόμη, οι Αμερικανοί παρατηρητές, δεν παραλείπουν να αναφερθούν και στο Qatargate, και στην προφυλάκιση από τις βελγικές αρχές της Εύας Καϊλή.

Σκληρές επισημάνσεις για την κυβέρνηση  

Πρόκειται για πραγματικό ράπισμα για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και προκαλεί προβληματισμό και απορίες, καθώς η έκθεση έρχεται σε μια περίοδο, που οι Ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι σε υψηλό επίπεδο, με βάση τουλάχιστον τις δηλώσεις αξιωματούχων των δύο χωρών.

Οι κυριότερες επισημάνσεις είναι οι ακόλουθες:

Υποκλοπές: Η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει πως στις 11 Απριλίου, τα μέσα ενημέρωσης εγραψαν ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε κατασκοπευτικό λογισμικό Predator από τις 21 Ιουλίου έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2021 για να παρακολουθεί τον ερευνητή δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη.

Ελευθερία της έκφρασης: Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την αδιαφανή κατανομή της κρατικής διαφήμισης στα μέσα ενημέρωσης, καθώς και για την πιθανή πολιτική επιρροή στο διορισμό των μελών του διοικητικού συμβουλίου των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.

Στις 21 Σεπτεμβρίου, η ΜΚΟ Govwatch ανέφερε παρόμοιες διαπιστώσεις, υπογραμμίζοντας τους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης που προκύπτουν από τον νέο νόμο περί ψευδών ειδήσεων» και την έλλειψη διαφάνειας στη χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης.

Η Media Freedom Rapid Response Alliance (MFRR) συνέχισε να εκφράζει ανησυχίες σχετικά με έναν νόμο του Νοεμβρίου 2021 που επιτρέπει τη δίωξη για τη διάδοση «ψευδών ειδήσεων» και επιτρέπει στις αρχές να ενεργούν με την υποψία ότι ένα άτομο σκοπεύει να διαδώσει «ψευδείς ειδήσεις», όταν υπάρχουν επιπτώσεις στην εθνική άμυνα, την οικονομία ή τη δημόσια υγεία. Η παραβίαση του νόμου επισύρει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών και πρόστιμο.

Παράλληλα, σε έκθεση της 13ης Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ανησυχία της για τους δημοσιογράφους που αντιμετωπίζουν απειλές και επιθέσεις. Η διαδικτυακή πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την παρακολούθηση των απειλών κατά των μέσων ενημέρωσης απαριθμεί 16 συναγερμούς για τη χώρα. Για παράδειγμα, εμπρηστές έβαλαν φωτιά στα κεντρικά γραφεία των μέσων ενημέρωσης Real24 στις 13 Ιουλίου.

Στις 24 Οκτωβρίου, ο ερευνητής δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου ισχυρίστηκε ότι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών τον παρακολουθούσαν και συνέλεξαν τα δεδομένα του κινητού του τηλεφώνου από τον Μάιο έως τον Αύγουστο. 

Τρεις άλλοι δημοσιογράφοι προέβησαν σε παρόμοιους ισχυρισμούς στην Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων: Ο Θοδωρής Χονδρογιάννος, ο Θανάσης Κουκάκης και η Ελίζα Τριανταφύλλου.

Επιπλέον, γίνεται λόγος για καταγγελίες από ΜΚΟ που ανέφεραν ότι οι μη ευνοϊκές ειδήσεις για την κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρισμών για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν αναφέρονται από πολλά μέσα ενημέρωσης.

Επισημαίνεται, ότι υπήρχαν αξιόπιστες αναφορές για «σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία κρατουμένων στις φυλακές και μεταναστών και αιτούντων άσυλο από τις αρχές επιβολής του νόμου, περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής ή της απειλής επιβολής νόμων περί ποινικής δυσφήμισης και συκοφαντικής δυσφήμισης, επαναπροωθήσεις και φερόμενη βία από τις κυβερνητικές αρχές έναντι μεταναστών και αιτούντων άσυλο, ανεπαρκής διερεύνηση και απόδοση ευθυνών για τη βία με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας ή της βίας μεταξύ συντρόφων, εγκλήματα με στόχο μέλη εθνικών/φυλετικών/εθνικών μειονοτικών ομάδων τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.

 Λίστα Πέτσα: Το Govwatch και το Media Pluralism Monitor ανέφεραν έλλειψη διαφάνειας στη διανομή κρατικών επιχορηγήσεων σε μέσα ενημέρωσης για μια εκστρατεία ενημέρωσης για την υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 (τη γνωστή Λίστα Πέτσα).

Απαγόρευση διαδηλώσεων: Σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών στην ειρηνική διαμαρτυρία, επισημαίνεται ότι «η αστυνομία δεν επέτρεψε πορείες διαμαρτυρίας σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις. Στις 14 Μαΐου, η αστυνομία αρνήθηκε να επιτρέψει σε μια ομάδα Παλαιστινίων να διαμαρτυρηθεί στην ισραηλινή πρεσβεία, παρόλο που η ομάδα είχε λάβει την κατάλληλη άδεια.

Στις 7 Ιουλίου, περίπου 40 υγειονομικοί συνελήφθησαν για παρεμπόδιση της κυκλοφορίας και ανυπακοή κατά της αρχής μετά από διαδήλωση κατά των εμβολιασμών έξω από την κατοικία του πρωθυπουργού.

Στις 22 Ιουλίου, η αστυνομία στη συνοικία Εξάρχεια της Αθήνας εμπόδισε φεμινιστικές ομάδες να πραγματοποιήσουν απροειδοποίητη πορεία για να διαμαρτυρηθούν για μια απόπειρα βιασμού.

Αστυνομική βία: Παράλληλα, η υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία αποτελεί συστημικό και επαναλαμβανόμενο πρόβλημα. Οι βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών ώθησαν τις αστυνομικές αρχές να ξεκινήσουν διοικητική έρευνα για την αστυνομική βία. Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας εκκρεμεί.

Διαφθορά και έλλειψη διαφάνειας: Από τον νόμο προβλέπονται ποινικές κυρώσεις για αξιωματούχους που καταδικάστηκαν για διαφθορά, αλλά η κυβέρνηση δεν εφάρμοζε πάντα τον νόμο αποτελεσματικά. Οι αξιωματούχοι μερικές φορές εμπλέκονται σε πρακτικές διαφθοράς ατιμώρητοι. Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (NTA) επιβλέπει την εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (NACAP) για την περίοδο 2022-2025, διεξάγει έρευνες και παρακολουθεί την εφαρμογή των διατάξεων που σχετίζονται με τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και το lobbying.

 Τον Δεκέμβριο του 2021, οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα περί δωροδοκίας τροποποιήθηκαν για να ανταποκριθούν στις συστάσεις της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO), του οργανισμού κατά της διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 2021 ο Εισαγγελέας Οικονομικών Εγκλημάτων χειρίστηκε 266 υποθέσεις, κλείνοντας 81, ενώ 156 ήταν ακόμη σε εκκρεμότητα. Ο εισαγγελέας άσκησε κατηγορίες σε 19 υποθέσεις.

 Qatargate: Στις 11 Δεκεμβρίου, οι βελγικές αρχές συνέλαβαν την Εύα Καϊλή, Ελληνίδα βουλευτή και αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για φερόμενη συμμετοχή σε σκάνδαλο διαφθοράς. Κατηγορήθηκε για διαφθορά, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος αφού φέρεται να έλαβε δωροδοκίες από την κυβέρνηση του Κατάρ και είναι προφυλακισμένη στις Βρυξέλλες.

Καταγγελίες για την συμπεριφορά της αστυνομίας: Ο Συνήγορος του Πολίτη, μέσω του Εθνικού Προληπτικού Μηχανισμού Διερεύνησης Αυθαίρετων Περιστατικών, έλαβε 288 καταγγελίες το 2021, οι περισσότερες από τις οποίες αφορούσαν την αστυνομία και σχετίζονταν με την προσβολή της ανθρώπινης ακεραιότητας, της υγείας ή της προσωπικής ελευθερίας.

Η κατάσταση στις φυλακές: Καταγγελίες κάνουν λόγο για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση κρατούμενων, σωματική κακομεταχείριση κρατουμένων από φύλακες, υπερπληθυσμό, ανεπαρκής υγιεινή.

 Γυναικοκτονίες: Αναφορικά με την βία σε βάρος των γυναικών, η έκθεση επισημαίνει ότι έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2022, 15 γυναίκες είχαν πεθάνει ως αποτέλεσμα ενδοοικογενειακής βίας.

 Φυλετικές διακρίσεις: Ενώ το σύνταγμα και ο νόμος απαγορεύουν τις διακρίσεις σε βάρος μελών μειονοτικών ομάδων, οι Ρομά και τα μέλη άλλων μειονοτικών ομάδων αντιμετώπισαν διακρίσεις.

 Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην δολοφονία από αστυνομικό, του 16χρονου Ρομά, Κώστα Φραγκούλη στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος πυροβολήθηκε στη διάρκεια καταδίωξης, μετά από κλοπή βενζίνης αξίας 20  ευρώ.

 Διακρίσεις στην εργασία: Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, σημειώθηκαν διακρίσεις με βάση τη φυλή, το φύλο, την αναπηρία και την ηλικία. Ειδικότερα επισημαίνει ότι εργοδότες απολύουν γυναίκες εργαζόμενες από την εργασία κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την εγκυμοσύνη. Ορισμένοι εργοδότες είναι απρόθυμοι να διατηρήσουν υπαλλήλους που είχαν μερική αναπηρία.

Την ίδια στιγμή, οι μισθοί των γυναικών ήταν 10,4% χαμηλότεροι από εκείνους των ανδρών υπαλλήλων.