Του Σωτήρη Σιδέρη

Με αρνητικές , αλλά και θετικές προσεγγίσεις για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την τρόπο επίλυσης των διαφορών, τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης έδωσαν στη δημοσιότητα προγραμματικές θέσεις ενόψει των εκλογών της 14ης Μαίου. Θετική προσέγγιση είναι η διακήρυξη για ειρηνική επίλυση των διαφορών με βάση το διεθνές δίκαιο και ο σεβασμός της κυριαρχίας των γειτονικών με την Τουρκία χωρών, άρα και της Ελλάδας, ενώ λείπουν και οι  εθνικιστικές ακρότητες. Έμμεσα , αλλά με ισχυρό τρόπο , ουσιαστικά η τουρκική αντιπολίτευση αποκηρύσσει το casus belli. Αρνητική προσέγγιση είναι η δήλωση ότι: “Θα επιλύσουμε άλυτα ζητήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας με διπλωματία, διάλογο και διαπραγματεύσεις προσανατολισμένες στο αποτέλεσμα, με βάση το διεθνές δίκαιο και την ευθυδικία, χωρίς να διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας”. Η Ελλάδα όμως απορρίπτει ξεκάθαρα την αρχή της ευθυδικίας γιατί απλά δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά μας  έχουν υφαλοκρηπίδα και τέμνει το Αιγαίο στη μέση. Για προεκλογικό κείμενο όμως έχει ιδιαίτερη σημασία και μπορεί να γίνει βάση για συζήτηση. Οπότε,  θα πρέπει να μελετηθεί πολύ σοβαρά στην Ελλάδα από την πολιτική ηγεσία και την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Το εκλογικό πρόγραμμα της “Εθνικής Συμμαχίας” όπως ονόμασαν την πρωτοβουλία τους και αποσκοπεί στην νίκη επί του Ερντογάν, περιλαμβάνει πολλές και αξιοσημείωτες αλλαγές, έως και ανατροπές στην  εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περίπτωση νίκης θα υπάρξει ανατροπή της πολιτικής Ερντογάν έναντι των ΗΠΑ ,ενώ τονίζεται η ανάγκη ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Κάτι που σημαίνει ότι ο Ερντογάν χάσει, η Ευρώπη θα κινηθεί ταχύτατα για να καλύψει το χαμένο έδαφος και να κάνει προσφορές στην Τουρκία. Μια από αυτές θα είναι σίγουρα οι διαπραγματεύσεις για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, κάτι που αφορά άμεσα την Ελλάδα και τα ανταλλάγματα που θα διεκδικήσει . Επίσης η διακήρυξη τονίζει την ανάγκη μιας νέας συμφωνίας με την ΕΕ για το μεταναστευτικό σε αντικατάσταση της συμφωνίας του 2016, ζήτημα επίσης που αφορά την Ελλάδα.

Από την άλλη πλευρά η τουρκική αντιπολίτευση κάνει μια αξιοσημείωτη επισήμανση τονίζοντας την ανάγκη να βγει η Τουρκία από την απομόνωση στην ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι απομονωμένη η Τουρκία, απλά εξαιτίας του ρόλου της στην Λιβύη και η επίδειξη δύναμης έναντι της Ελλάδας την έχουν αφήσει έξω από τις διεργασίες. Αυτό θέλει να διορθώσει η Τουρκία, οπότε θεωρείται πιθανό να αναλάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, με την Ελλάδα να μην ξέρει τι θέλει ακόμη.  

           

Ευθιδικία και μέση γραμμή.

Σύμφωνα με την τουρκική θέση , η διαφορά με την Ελλάδα πρέπει να επιλυθεί με την αρχή της ευθυδικίας, ενώ η χώρα μας προτείνει τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Είναι απολύτως αποκλίνουσες οι θέσεις. Σύμφωνα με την αρχή της μέσης γραμμής .Στην «αρχή της μέσης γραμμής», που προβλέπεται στο άρθρο 6 της Σύμβασης του 1958 για την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, όλα τα σημεία της βρίσκονται σε ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσεως από τις οποίες μετράται το εύρος της χωρικής θάλασσας καθενός από τα δύο κράτη.
 Σύμφωνα με την θέση της Τουρκίας, η αρχή της μέσης γραμμής πρέπει να εφαρμοσθεί στο Αιγαίο Πέλαγος, σαν να μην υπάρχουν νησιά σε αυτό, δηλαδή χωρίς να αναγνωρίζεται σε αυτά αιγιαλίτιδα ζώνη, υφαλοκρηπίδα και δυνατότητα δικής τους Α.Ο.Ζ.  Θεωρεί δηλαδή η Τουρκία το Αιγαίο ως ειδική περίπτωση ,  δηλαδή το Αιγαίο να κοπεί στη μέση και να γίνει οριοθέτηση με αυτόν τον τρόπο, κάτι που καμία κυβέρνηση στην Ελλάδα δεν πρόκειται να δεχθεί.  Οι διαφωνίες όμως επιλύονται με διάλογο. Τα βασικά σημεία για την εξωτερική πολιτική όπως μεταδόθηκαν στα ΜΜΕ, είναι:


• Το Αιγαίο θα πρέπει να θεωρείται περιοχή ειρήνης, συνεργασίας και καλής γειτονίας. Θα εργαστούμε για την επίτευξη αυτού του στόχου και δεν θα επιτρέψουμε καμία εξέλιξη που μπορεί να βλάψει τα πεδία κυριαρχίας μας στο Αιγαίο Πέλαγος.
• Θα επιλύσουμε άλυτα ζητήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας με διπλωματία, διάλογο και διαπραγματεύσεις προσανατολισμένες στο αποτέλεσμα, με βάση το διεθνές δίκαιο και την ευθυδικία, χωρίς να διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας.
• Θα ακολουθήσουμε μια εξωτερική πολιτική που θα σέβεται το διεθνές δίκαιο και θα βασίζεται σε οικουμενικές αξίες, θα σεβόμαστε αμοιβαία την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία των χωρών, ιδιαίτερα των γειτόνων μας, δεν θα εμπλεκόμαστε στις εσωτερικές τους υποθέσεις και θα τηρούμε τις αρχές της ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών μέσω της διπλωματίας και του διαλόγου ως βάση της πολιτικής μας.
• Η Κύπρος είναι εθνική μας υπόθεση. Προκειμένου να βρεθεί μια δίκαιη και μόνιμη λύση στο Κυπριακό, θα επιδιώξουμε ως στόχους την προστασία των κεκτημένων δικαιωμάτων της ‘ΤΔΒΚ’ και των ‘Τουρκοκυπρίων’ και τη διασφάλιση της κυρίαρχης πολιτικής ισότητας των δύο κοινοτήτων.
• Θα θέσουμε τις σχέσεις με τις ΗΠΑ σε θεσμική βάση, με συνεννόηση μεταξύ ίσων, και θα προωθήσουμε σχέση συμμαχίας που να βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.
•  Θα αποτρέψουμε την απομόνωση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και θα δώσουμε προτεραιότητα στην επίτευξη αποτελεσμάτων μέσω πολλαπλών διαπραγματευτικών διαδικασιών για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών και για τη δίκαιη κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων.
•  Θα αποτρέψουμε την απομόνωση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και θα δώσουμε προτεραιότητα στην επίτευξη αποτελεσμάτων μέσω πολλαπλών διαπραγματευτικών διαδικασιών για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών και για τη δίκαιη κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων.

Πολιτικός στόχος της αντιπολίτευσης είναι να καταργηθούν οι υπερεξουσίες του προέδρου και οι αρμοδιότητες να μεταφερθούν στα υπουργεία, ενώ προτείνεται μια προεδρικό θητεία 7 ετών.
Το μήνυμα της αντιπολίτευσης για τις αλλαγές που θέλει στην εξωτερική πολιτική σίγουρα ικανοποιούν την Ουάσιγκτον και άλλες δυτικές χώρες. Είναι βέβαιο πως αν επικρατήσει ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, που δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη, θα υπάρξει μια πολύ ενδιαφέρουσα αναπροσαρμογή με διεθνείς προεκτάσεις. Η δέσμευση για επαναπροσέγγιση με τη Δύση, χωρίς ιδιαίτερες αναφορές στην Ρωσία, είναι σαφές μήνυμα. Και όσα λέει για την Ελλάδα είναι επίσης μήνυμα. Ας μην διαβάζουμε μόνο τα αρνητικά που σαφώς υπάρχουν. Το γεγονός ότι ένα σημαντικό μέρος του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας αποσιωπά την απειλή πολέμου, δηλώνει ότι σέβεται την ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ελλάδας και αποφεύγει ρητά να κάνει οποιαδήποτε αναφορά σε νύχτες και πυραύλους, είναι μια στροφή που , τουλάχιστον αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για διάλογο και εξορθολογισμό των σχέσεων , παρά τις διαφωνίες….