Σπύρος Σουρμελίδης

Και ξαφνικά όλοι κατάλαβαν ότι οι Τούρκοι δεν αναγνωρίζουν την ελληνική κυριαρχία στην Γαύδο. Μόνο που αυτό έχει γίνει από το …1996 μετά τα Ίμια. Η Γαύδος ήταν από τότε ένα παράδειγμα στο πλαίσιο της θεωρίας των γκρίζων ζωνών του Αιγαίου, που χρησιμοποιείται από τους Τούρκους μετά την κρίση των Ιμίων.  Ήταν ο στρατηγικός σύμβουλος του Ερντογάν, ο Ιμπραχίμ Καλίν, που απείλησε ότι η Άγκυρα δεν θα αποδεχθεί επέκταση των χωρικών υδάτων ούτε κατά ένα μίλι  νοτίως της Κρήτης, πόσο μάλλον για επέκταση στα 12 ν.μ. Η δήλωση Καλίν (και όσων είχαν προηγηθεί, Ακάρ, Τσαβούσογλου) δείχνει ότι η Τουρκία θέλει να μην αμφισβητηθεί η ζώνη που έχει επινοήσει με το λεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο, και η οποία περνάει μέσα από ελληνικά ύδατα, ακόμα και από χωρικά ύδατα πρωτίστως στο Καστελόριζο.  

Στην Γαύδο συγκεκριμένα αναφέρθηκε ένας από τους μαϊντανούς αναλυτές που τον τελευταίο χρόνο μιλάνε διαρκώς στα τουρκικά κανάλια. Ο αντιπτέραρχος ε.α. Ερντογάν Καρακούς μιλώντας στο CNN Turk, είπε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12.νμ, επειδή η…Γαύδος είναι τουρκική. 

Επιστροφή στο ....1996

Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα στα Ίμια τον Ιανουάριο του 1996, οι Αμερικανοί δια στόματος του τότε εκπροσώπου του Λευκού Οίκου, (κυβέρνηση Κλίντον) Ν. Μπερνς, επιβεβαίωσαν ότι η Άγκυρα δεν αμφισβητούσε μόνο την ελληνική κυριαρχία (ακόμα και την ιδιοκτησία) στα Ίμια, αλλά σε πάνω από 60 νησίδες, βράχους και νησάκια. Μέσα στην τότε επιχειρηματολογία τους ο Τούρκοι ανέφεραν και την ...Γαύδο! Η αναφορά στην Γαύδο προκάλεσε όπως ήταν φυσικό τεράστια έκπληξη, αφού δεν ήταν στην πλευρά των συνόρων με την Τουρκία αλλά στο Λιβυκό πέλαγος. Η αμφισβήτηση όμως της ελληνικότητας της Γαύδου ήταν ένα καλό παράδειγμα για να γίνει κατανοητή η νομική «επιχειρηματολογία» των Τούρκων για την υπόθεση του Αιγαίου . 

Το τουρκικό επιχείρημα ότι ΔΕΝ είναι νομικώς αποσαφηνισμένο αν η Γαύδος ανήκει στην Ελλάδα, ήταν το αποτέλεσμα της λογικής που προσπαθούσαν και προσπαθούν να θεμελιώσουν οι Τούρκοι μετά την κρίση στα Ίμια. Η νομική τους επιχειρηματολογία «στηρίζει» τις πολιτικές και στρατιωτικές απειλές τους.

Τι προσπαθούν να πουν οι Τούρκοι με την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στην Γαύδο

Η Άγκυρα υποστήριζε και υποστηρίζει (αφού δεν έχει εγκαταλείψει την θεωρία των γκρίζων ζωνών), ότι στο Αιγαίο υπάρχουν εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες νησάκια, βράχοι και βραχονησίδες που δεν αναφέρονται σε καμιά Συμφωνία και δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «παρακείμενοι νήσοι» των νησιών που αναφέρονται επακριβώς στις Συμφωνίες. 

Η Γαύδος π.χ. δεν αναφέρεται σε καμιά Συμφωνία και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «παρακείμενη» διότι απέχει 26 ν. μίλια από την Κρήτη. Βρίσκεται δηλαδή εκτός χωρικών υδάτων της Κρήτης ακόμα κι αν αυτά είναι 12 ν.μ. και όχι 6 ν.μ. Το νομικό καθεστώς φυσικά ορίζεται και με άλλους τρόπους ( παράδοση μαζί με την Κρήτη στην Ελλάδα, συνεχής χρήση από το 1911 κλπ, κλπ) αλλά αυτό οι Τούρκοι σκοπίμως το ξεχνούν. Άλλωστε δεν διεκδικούσαν τουλάχιστον το 1996, την Γαύδο ,αλλά προσπαθούσαν να πείσουν για το νομικό κενό των παλιών Συμφωνιών: Της Λωζάννης, της απελευθέρωσης της Κρήτης, ακόμα και αυτής για τα Δωδεκάνησα. Όλες αυτές χρειάζονται επανεξέταση ισχυρίζεται η Άγκυρα για να διευκρινιστούν οι λεγόμενες «γκρίζες» περιοχές. Δυστυχώς αυτόν τον ισχυρισμό τον αποδέχονταν και οι Αμερικανοί, ανεξαρτήτως  τι λένε σήμερα. 

Η  Άγκυρα φυσικά σκόπιμα αφήνει εκτός συζήτησης την φυσιολογική ροή των πραγμάτων. Να λύσουμε δηλαδή το θέμα της υφαλοκρηπίδας (στην Χάγη) που σημαίνει αυτομάτως και των χωρικών υδάτων και μετά μπορούμε να δούμε αν υπάρχει εκκρεμότητα. Είναι δε αυτή η φυσιολογική πορεία γιατί η υφαλοκρηπίδα και τα χωρικά ύδατα λύνονται από το ισχύον Διεθνές Δίκαιο.

Ένα επικίνδυνο «μοντέλο»  επίλυσης διαφορών 

Η περίπτωση της Γαύδου και του Αιγαίου συνολικά δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο και για άλλες χώρες στην Ευρώπη. Η αλλαγή του καθεστώτος στην Ανατολική Μεσόγειο, σημαίνει δε πολύ μεγαλύτερη αναταραχή και απ΄ αυτήν που προκαλεί η Τουρκία και αφορά συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Φυσικά και τους Αμερικανούς, οι οποίοι δυστυχώς στήριξαν επι δεκαετίες τα αυθαίρετα επιχειρήματα  της Τουρκίας. 

Αξίζει δε να επισημάνουμε ότι αν αμφισβητηθεί η ιταλο-τουρκική Συμφωνία για τα Δωδεκάνησα, του 1932, και πολύ περισσότερο οι Συμφωνίες του 1947 της Ιταλίας με τις χώρες που πολέμησε ή που είχε αποικίες, τότε αυτό αγγίζει και την ίδια την Ιταλία. Μια Ιταλία που αντιμετώπισε  το φάντασμα της πιθανής ακύρωσης παλαιών συμφωνιών με την Γιουγκοσλαβία. Και τότε, το 1991 δηλαδή,  συζητήθηκε η παλαιότητα των ιταλο-γιουγκοσλαβικών Συμφωνιών και η ανάγκη αναθεώρησης τους. Αντιθέτως η Γερμανία, έτρεξε και πρόλαβε να κλείσει τις εκκρεμότητες με την Πολωνία, ανανεώνοντας απλώς τις παλιές συμφωνίες. Δεν κάνει όμως το ίδιο και με την Τσεχία, λόγω των Σουδητών. Η αναθεώρηση παλιών Συμφωνιών είναι ένα «πηγάδι» χωρίς πάτο που αν το «ξεσκεπάσουμε» τότε κινδυνεύει όλη η Ευρώπη.

Σήμερα βεβαίως όλοι το αντιλαμβάνονται λόγω της αντιπαράθεσης με την Ρωσία. Η Οποία άλλαξε τον χάρτη με την εισβολή στην Ουκρανία. Ας ελπίσουμε ότι αντιλαμβάνονται και τους κινδύνους από την τάση της Άγκυρας να καταργήσει ντε φάκτο τις παλαιές Συμφωνίες και να αλλάξει τα σύνορα. 

Και η Γαύδος όσο και αν ακούγεται τρελό, γραφικό και απίθανο, δείχνει που μπορεί να οδηγήσουν οι θεωρίες του αναθεωρητισμού των συνόρων και των Συμφωνιών.