Του Σωτήρη Σιδέρη


Δεν είναι τόσο η κόπωση από τον πόλεμο, ούτε αμηχανία από την ρευστότητα των διεθνών σχέσεων. Στην Ουκρανία ο πόλεμος δείχνει ότι έχει κλείσει έναν κύκλο με την κατάληψη σημαντικών εδαφών από τους Ρώσους και όλοι περιμένουν τη συνέχεια. Η Τουρκία που αναστάτωσε την τελευταία τριετία την Ανατολική Μεσόγειο και το νότιο Καύκασο και είχε αντιθέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, δείχνει να επανεξετάζει τις επιλογές της. Ταυτόχρονα όμως ειρήνη δεν φαίνεται στον ορίζοντα, ενώ οι ΗΠΑ συνεχίζουν να πιέζουν την Κίνα. Η οικονομική κρίση μεγεθύνει τα διεθνή προβλήματα, αλλά η Ευρώπη που είναι το μεγάλο θύμα των δικών της επιλογών, δείχνει ζαλισμένη και ακινητοποιημένη. Το τι προμηνύεται είναι δύσκολο να το προβλέψουμε. Ο Ερντογάν επανεξετάζει τις σχέσεις της Τουρκίας με  όλες τις χώρες της περιοχής και τώρα τρέχει  εκεί  που έβριζε. Η Ελλάδα δεν είχε κάποιο ρόλο, καθώς αποφασίζουν οι ΗΠΑ για λογαριασμό της, ενώ  η κυβέρνηση, βουτηγμένη στην κρίση αδυνατεί να μελετήσει τις εξελίξεις. Οπότε προκύπτει ένα επείγον ερώτημα: αυτή η καθήλωση,  είναι μια αδιέξοδη κατάσταση που θα μας σκορπίσει στους τέσσερις ανέμους ή θα επιστρέψουμε στη διπλωματία;

Διέξοδος ή ανεξέλεγκτες αναταράξεις;

Έχουν πολυσήμαντο ενδιαφέρον οι κινήσεις και οι πολλές ήττες που έχει υποστεί η Τουρκία το τελευταίο διάστημα. Ο Ερντογάν βλέποντας ότι οι επιλογές του στην Συρία έχουν μπλοκαριστεί, ότι η επιθετικότητά της στην Ανατολική Μεσόγειο έχει καθηλωθεί και οι σχέσεις της με την Δύση έχουν οξυνθεί, προσπαθεί μια ολική επαναφορά. Προσεγγίζει μάλλον βιαστικά το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, την Αίγυπτο και κυρίως τις ΗΠΑ, αλλά προς το παρόν τα αποτελέσματα είναι πολύ μικρά. Ακόμη και με τον Άσαντ τον οποίο πάλεψε να ανατρέψει λέγεται ότι θέλει να συναντηθεί ο Τούρκος πρόεδρος. Με την Αίγυπτο δεν έχει βρει ακόμη διάδρομο συνεννόησης, το κλίμα είναι καλύτερο , όχι όμως λειτουργικό. Με όλες τις άλλες χώρες τα βήματα είναι μικρά και θα χρειαστεί χρόνος για να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος. Η Τουρκία προφανώς κατάλαβε ότι δεν είναι υπερδύναμη και ότι δεν μπορεί να απειλεί όλους μαζί και μάλιστα ταυτόχρονα και να παίζει σε όλα τα ταμπλό με επιτυχία. Η Ρωσία, όπως και το Ιράν, της αρνήθηκαν νέα εισβολή στη βόρεια Συρία. Οι σχέσεις με την Ρωσία αλληλεπιδρούν άμεσα με τις ΗΠΑ. Όσο πιο σημαντική γίνεται η συνεργασία με τη Μόσχα , τόσο πιο αρνητική με την Ουάσιγκτον. Το ΝΑΤΟ δυσφορεί αλλά μόνο οι Αμερικανοί είναι σε θέση να αυξήσουν ή να μειώσουν την ένταση και να εκβιάσουν. Αυτή η απουσία θετικών εξελίξεων, πριν μερικά χρόνια άφηνε αδιάφορο τον Ερντογάν, τώρα όμως όχι. Αν η ΕΕ αποφασίσει να επανέλθει στον διάλογο με την Ρωσία, ο ρόλος της Τουρκίας , αν δεν εκμηδενιστεί, θα υποχωρήσει δραματικά.
Γιατί όσο υποχωρεί η ένταση , αλλά και η δυναμική της Άγκυρας στον διεθνή στίβο, τόσο υποχωρεί και η συσπείρωση του κόμματός του του ΑΚΡ στο εσωτερικό της Τουρκίας . Οπότε ο Τούρκος πρόεδρος περιορίζει πολύ τις επιλογές του και τις πιθανότητες επανεκλογής του. Η Τουρκία είναι σε κατάσταση αναμονής. Ή θα δούμε νέες εκρήξεις φιλοδοξιών ή θα υποχωρήσει η ισχύς της ίσως εν μέσω αναταράξεων.

       

Κομβικά ερωτήματα -λυτρωτικές απαντήσεις

Σε αυτό το σκηνικό με τις πολλές ιδιαιτερότητες, η Ελλάδα περιμένει . Είτε την ΕΕ, είτε το ΝΑΤΟ, είτε τις ΗΠΑ που ασκούν τεράστια επιρροή στην κυβέρνηση. Η ελληνική κυβέρνηση μοιάζει πλήρως αποσυντονισμένη από τις εσωτερικές εξελίξεις . Καμία χώρα δεν θέλει να στηρίξει τον Μητσοτάκη σε προβλήματα που αφορούν το κράτος δικαίου και τις ελευθερίες. Άλλο πράγμα η Τουρκία , άλΛο πράγμα οι υποκλοπές. Οπότε ο Κυριάκος Μητσοτάκη είναι ακόμη περισσότερο απών στον διεθνή στίβο.
Το ερωτήματα όμως που αναδύονται είναι κρίσιμα:
1. Θα επιμείνει η ΕΕ και το ΝΑΤΟ στην άνευ όρων στήριξη της Ουκρανίας ή θα αναγκάσει τον Ζελένσκι να διαπραγματευθεί για να βρεθεί διέξοδος ; και αν δεν το κάνει ο Ζελένσκι θα ανατραπεί; είναι προφανές ότι ο Ουκρανός πρόεδρος σταδιακά εγκαταλείπεται και βρίσκεται σε ναρκοπέδιο. Οπότε θα έχουμε εξελίξεις με επίκεντρο την Ουκρανία.
2. Όλο το καλοκαίρι η ΕΕ προετοιμάζεται για έναν δύσκολο ενεργειακά και γενικότερα οικονομικά χειμώνα. Θα αντέξει την λαική πίεση και δυσφορία ή θα έχουμε ανατροπές ;
3. Οι ΗΠΑ τι ακριβώς θέλουν να κάνουν με την ΕΕ; θα αναζωπυρώσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία , θα στηρίξουν την ΕΕ ή ο καθένας για τον εαυτό του;
4. Η Ελλάδα που έχει ανοιχτεί στο πλευρό της Ουκρανίας τι ακριβώς θα κάνει τον χειμώνα της κρίσης; η ΕΕ δεν έχει καταλήξει σε κανένα σχέδιο η κυβέρνηση έχει;
5. Πόσο θα επηρεάσουν τις εξελίξεις ενδεχόμενες εκλογές στην Ελλάδα; πως θα κινηθεί η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έναντι της Τουρκίας αν προσπαθήσει να επωφεληθεί;
6. Αν η Ρωσία κλείσει την ροή φυσικού αερίου έστω και για λίγες ημέρες και η κρίση ενταθεί, υπάρχει σχέδιο αντίδρασης ή θα προκληθεί θύελλα και μια νέα κρίση, πολιτική, στρατιωτική και οικονομική θα μας σκορπίσει στους τέσσερις ανέμους;

Σταδιακά θα έχουμε και τις απαντήσεις γιατί η κατάσταση είναι τόσο απογοητευτική που είναι παρακινδυνευμένη κάθε πρόβλεψη.