του Σπύρου Σουρμελίδη

Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλάζει  το μεταπολεμικό καθεστώς ασφάλειας, σηματοδοτώντας ταυτόχρονα την έναρξη ενός νέου Ψυχρού Πολέμου. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι η αφορμή, όλα όμως δείχνουν  ότι οι αιτίες είναι διαφορετικές. Η ένταξη τους στο ΝΑΤΟ, σηματοδοτεί επίσης την πολύ σκληρή αντιπαράθεση της Δύσης με την Ρωσία.  Οι κυβερνήσεις των δύο αυτών χωρών είναι φανερό ότι έχουν αποφασίσει τη ένταξη,  μένει βεβαίως η διαδικασία να πειστεί η πλειοψηφία της κοινής γνώμης ότι είναι αναγκαίο και προς τον συμφέρον τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ για να προστατευθούν μια για πάντα από τον ρωσικό κίνδυνο. Η Μόσχα αντιδρά με υπονοούμενες απειλές, αλλά δεν φαίνεται οτι μπορεί να κάνει στην πράξη. 

Η φινλανδοποίηση και ο “επιτήδειος ουδέτερος”

Ο όρος φινλανδοποίηση, εκφράζει ακριβώς την ουδετερότητα, στην ουσία όμως την αναγκαστική ουδετερότητα. Διότι ειδικά σε ότι αφορά την Φινλανδία, ήταν η Σοβιετική Ένωση που απαίτησε να μείνει ουδέτερη μετά τον Β. Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είχε προηγηθεί ο ρωσοφινλανδικός πόλεμος το 1939, με την Ρωσία να καταλαμβάνει εδάφη της Φινλανδίας τα οποία ήταν δίπλα στο Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη). Ο Στάλιν είχε ζητήσει να “ενοικιάσει” για κάποια χρόνια τα εδάφη αυτά, γύρω από την Λίμνη Λαντόγκα (την μεγαλύτερη Λίμνη της Ευρώπης , με έκταση περίπου όσο η Πελοπόννησος, για να μην μπορούν οι Γερμανοί να κτυπήσουν το Λένινγκραντ απο τον βορρά, θεωρώντας ότι όπως η Σουηδία έτσι και η Φινλανδία ήταν φιλικά διακείμενες χώρες προς την χιτλερική Γερμανία. Τα εδάφη αυτά οριστικοποιήθηκε ότι ανήκουν στην Ρωσία μετά το 1945.

Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, και η Σουηδία έμεινε σε καθεστώς ουδετερότητας, σε μια προσπάθεια μάλιστα να αποτινάξει τις κατηγορίες για την στενή οικονομική σχέση με την χιτλερική Γερμανία. Η Σουηδία (όπως και η Τουρκία) ήταν ένας ακόμα «επιτήδειος ουδέτερος» του Β’ παγκοσμίου πολέμου.

Η χώρα που με την περίφημη συμφωνία Permittenttrafiken της 8ης Ιουλίου 1940 έδωσε τη δυνατότητα στα γερμανικά στρατεύματα να περνούν transit από τη σουηδική επικράτεια με κατεύθυνση τη Νορβηγία και τη Φινλανδία. Η Σουηδία πωλούσε τόνους σιδηρομετάλλευμα στη Γερμανία που ήταν τόσο απαραίτητο για την χιτλερική πολεμική μηχανή. Όμως το πιο βασικό εμπόρευμα που πωλούσε η Σουηδία στη Γερμανία ήταν τα περίφημα σουηδικά ρουλεμάν. Τα ρουλεμάν αποτελούν βασικό εξάρτημα για τη λειτουργία σχεδόν όλων των μηχανημάτων αλλά και των αυτοκινήτων και των αεροπλάνων. Όμως το πρωτοποριακό διπλό ρουλεμάν αυτοευθυγράμμισης που είχε εφεύρει ο Σουηδός μηχανικός Sven Gustaf Wingqvist και το οποίο κατασκεύαζε αποκλειστικά η σουηδική εταιρία SKF ήταν περιζήτητο. Η εξαγωγή σουηδικών ρουλεμάν στη Γερμανία αντιστοιχούσε το έτος 1938 στο 9,1% των συνολικών σουηδικών εξαγωγών ρουλεμάν. Το ποσοστό αυτό έφτασε το 1943 στο 64,9%!!!

Μετά τον πόλεμο,  στην Σουηδία επικράτησαν οι αντιφασιστικές δυνάμεις, η Σουηδία ήταν μια πραγματικά ουδέτερη χώρα, συνεργάστηκε με το Κίνημα των Αδεσμεύτων , με τον Ολαφ Πάλμε, να εκφράζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την νέα κατάσταση στην Σουηδία.

Το ατλαντικό παρελθόν της Φινλανδίας και της Σουηδίας

Η ένταξη (1994) των δυο χωρών στην ΕΕ φυσικά και η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης άλλαξαν όλες τις ισορροπίες.

Η Νορβηγία, η Δανία και η Ισλανδία, που είναι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, συνεργάζονται στενά σε ό,τι αφορά την περιφερειακή ασφάλεια με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, χώρες-εταίρους του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, που όμως δεν είναι μέλη του. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η Σουηδία είχε μειώσει τις στρατιωτικές δαπάνες .

Ομως μετά το 2014 άλλαξε τακτική, ενίσχυσε τις αμυντικές ικανότητές της όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία.

Η Σουηδία, που δεν έχει συμμετάσχει σε κανέναν πόλεμο εδώ και δύο αιώνες, επανέφερε το 2017 την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και το 2018 άνοιξε και πάλι ένα στρατόπεδο στο νησί Γκότλαντ το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της Βαλτικής Θάλλασας.

Τα νέα μέλη του ΝΑΤΟ και η αντίδραση της Μόσχας

Η ένταξη των δυο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ, αυξάνει τα σύνορα μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ , κατα 1300 χιλόμετρα. Η ένταξη είναι μια εντυπωασική κίνηση, αν και στον Αρκτικό Κύκλο ήδη  το ΝΑΤΟ είχε σύνορα με την Ρωσία , λόγω  Νορβηγίας. Αρα και πύραυλοι που στοχεύουν την Ρωσία στον παγωμένο βορρά υπάρχουν ήδη. Σε κάθε περίπτωση ειναι και η απάντηση του ΝΑΤΟ στην Μόσχα, οτι αφού εμπόδισε την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, θα υποστεί την ένταξη ολης της σκανδιναβικής χερσονήσου (η Νορβηγία είναι απο τα ιδρυτικά μέλη, ενταγμένη απο το 1949) στην Ατλαντική Συμμαχία. Έτσι θα υπάρχουν νατοϊκοί πύραυλοι σε απόσταση αναπνοής απο την Αγία Πετρούπολη, θα έχει 1300 χιλιόμετρα σύνορα με νατοϊκή χώρα (ενώ εως τώρα συνορεύει μόνο με την Εσθονία) και επίσης θα είναι νατοϊκοί πύραυλοι και στις ακτές του βόρειου παγωμένου ωκεανού, 500-600 χιλιόμετρα μακριά απο απο μια σημαντική ρωσική βάση εκτόξευσης διηπειρωτικών πυραύλων στην περιοχή του Αρχάγγελου.

Η Φινλανδία είναι μια σοβαρή στρατιωτική δύναμη που έχει ευθυγραμμιστεί ανεπίσημα με τη Δύση εδώ και δεκαετίες. Ο στρατός της χρησιμοποιεί εξοπλισμό που κατασκευάζεται στην ίδια τη χώρα και ο οποίος που αγοράζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού είναι συμβατός με των μελών του ΝΑΤΟ, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε εύκολα να συμμετάσχει στις αποστολές της Συμμαχίας εάν το επιλέξει. Παράλληλα, διατηρεί υψηλές αμυντικές δαπάνες.

Το επίσης σημαντικό είναι πως με την ένταξη της Φινλανδίας, επεκτείνεται η επιρροή του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη μέχρι την Αρκτική, μια περιοχή που γίνεται ολοένα και πιο σημαντική γεωπολιτικά λόγω των φυσικών της πόρων, της στρατηγικής της θέσης και πολλών εδαφικών διεκδικήσεων, μεταξύ άλλων από τη Ρωσία, τη Φινλανδία και τις ΗΠΑ.

Η Σουηδία είναι ακόμα πιο ισχυρή στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας. Είναι σημαντικός πωλητής όπλων εδώ και δεκαετίες, κατά καιρούς μάλιστα είναι απο τους ενοχλητικούς ανταγωνιστές των ΗΠΑ.

Η ένταξη των δυο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ, αλλάζουν το μεταπολεμικό καθεστώς ασφαλείας. Είναι και αυτό μια ακόμα ισχυρή απόδειξη ότι πάμε για μια καινούργια ισορροπία δυνάμεων και σφαιρών επιρροής.