Του Σωτήρη Σιδέρη


Οι σύνοδοι κορυφής του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, επιβεβαίωσαν την ηγετική θέση των ΗΠΑ και μάλιστα με αυξημένο ρόλο ,  στο δυτικό κόσμο.  Ταυτόχρονα όμως ανέδειξαν έναν μεγάλο χαμένο και έναν μεγάλο κερδισμένο. Η γερμανική Ευρώπη καταρρέει με το Βερολίνο να είναι σχεδόν άφαντο. Οι Αμερικανοί σάρωσαν κυριολεκτικά κάθε απόκλιση και απαγόρευσαν τις δεύτερες σκέψεις.

Η Γερμανία βρίσκεται σε μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο με την ισχύ της να είναι σε κάθετη πτώση . Το μέλλον της Γερμανίας θα παραμείνει σε κομβική θέση στην ΕΕ, όχι όμως όπως μέχρι πριν από λίγο καιρό, που η Μέρκελ έδινε το σύνθημα έναρξης ή λήξης μιας συνόδου κορυφής.  Ο μεγάλος κερδισμένος είναι η Τουρκία και προσωπικά ο Ερντογάν. Ο οποίος κατάφερε να πείσει ΕΕ και ΝΑΤΟ, κυρίως τις ΗΠΑ ότι έχει ειδικό ρόλο στα παγκόσμια πράγματα, άρα πρέπει να της φέρονται ανάλογα. Πρόκειται για μια τεράστια επιτυχία της τουρκικής διπλωματίας. Η Τουρκία αναβαθμίζεται στρατηγικά συνεχώς. Είτε σε πολέμους , είτε στις συνομιλίες είναι παρούσα και με ρόλο. Ουσιαστικά, οι ΗΠΑ, αναγνωρίζοντας τον ειδικό ρόλο της Άγκυρας, της επέτρεψαν να μην εφαρμόζει τις κυρώσεις και την ανέδειξαν σε στρατηγικό τους εταίρο, με ότι αυτό συνεπάγεται για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. 

Η αλλαγή του σκηνικού και η Γερμανία

Ινστιτούτα και αναλυτές εκφράζουν απαισιοδοξία για τις προοπτικές της γερμανικής οικονομίας, ενώ σχεδόν όλες οι ευρωπαικές χώρες θα πληγούν από την κρίση που κατά κοινή ομολογία είναι μπροστά μας. Το Βερολίνο, βλέποντας ότι χάνει έδαφος έκανε δύο κινήσεις. Πρώτη να ανακοινώσει εξοπλισμούς 100 δις Ευρώ και δεύτερη να επιδιώκει συνεχή επαφή με την Ρωσία από την οποία εξαρτάται σημαντικά για την προμήθεια φυσικού αερίου, ενώ και άλλες επενδύσεις είναι σημαντικές εκεί. Η αλλαγή του σκηνικού στον δυτικό κόσμο, μείωσε το μέγεθος της Ευρώπης ως προς τον γεωπολιτικό της ρόλο, άρα και η Γερμανία χάνει καθώς η πολυετής πρωτοκαθεδρία της στην οικονομία δεν είναι αρκετή στο νέο σκηνικό .

Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας και η επίδειξη ενότητας δεν θα φέρουν ανάπτυξη στην ΕΕ , γι αυτό και η εικόνα της αγέρωχης ενότητας θα υπονομευθεί από την οικονομική κρίση. Οι ΗΠΑ θα πουλήσουν αέριο, όπου το βρουν , αλλά η απεξάρτηση από τη Ρωσία θα πάρει χρόνο. Στο μεταξύ όμως η ΕΕ δείχνει πλήρως ενσωματωμένη στην πολιτική πόλωσης του κόσμου από τις ΗΠΑ . Η κρίση θα φέρει και γκρίνιες , αυτό είναι σίγουρο, γιατί μέχρι τώρα οι κυβερνήσεις λαμβάνουν αποφάσεις με καταιγισμό νομοθετημάτων και πολιτικών επιλογών, αλλά οι πολίτες ψηφίζουν . Σε έναν κόσμο ασταθή, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να βάλουν στον αυτόματο πιλότο τις ευρωπαικές πολιτικές και να πιστεύουν ότι θα είναι αδιατάρακτες. Είναι θέμα χρόνου οι αντιδράσεις . Οι προοπτικές αυτές, στο βαθμό που επιβεβαιωθούν θα σηματοδοτήσουν αλλαγές στην ίδια την ΕΕ. Είναι πρόωρο να διαπιστωθεί η κατεύθυνση που θα πάρει . Πάντως η σχεδόν θριαμβευτική στρατιωτικοποίηση δεν θα φέρει ευημερία, αυτό είναι σίγουρο.

       

Ο νέος ρόλος της Τουρκίας

Η Τουρκία επιβεβαίωσε την ικανότητά της να βλέπει μακριά και να παίρνει τις αποφάσεις που την ωφελούν. Έχει καταφέρει να πείσει όλο τον δυτικό κόσμο, την Ρωσία , δεν ξέρουμε ακόμη για την Κίνα, ότι είναι η πιο απαραίτητη χώρα του κόσμου. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως η συνάντηση των ΥΠΕΞ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Αττάλεια, κατάφερε να υπερκεράσει τη Γαλλία και τη Γερμανία μαζί. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι επίσημα το ΝΑΤΟ και η ΕΕ της αναγνώρισαν έναν ιδιαίτερο γεωπολιτικό ρόλο, του διεθνούς και αξιόπιστου μεσολαβητή, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Η στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας δεν θα είναι ανέφελη για την Ελλάδα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η Τουρκία μπορεί να επηρεάσει όλους τους μεγάλους ρυθμιστές της διεθνούς πολιτικής ότι το δίκιο είναι με το μέρος της  ή ακόμη και αν δεν είναι , όλα διευθετούνται με πολιτικό τρόπο. Άλλωστε που ακριβώς βρίσκεται σήμερα η επιρροή του διεθνούς δικαίου;
Οι ισορροπίες στον κόσμο αλλάζουν. Και σε κάθε αλλαγή, νέοι και παλιοί παίχτες επανεξετάζουν σειρά επιλογών, αξιολογούν τις νέες καταστάσεις και διαμορφώνουν νέες πολιτικές . Η Τουρκία βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να μπορεί πλέον επίσημα να επηρεάσει τις εξελίξεις εκεί ακριβώς που πόνταρε η Ελλάδα επί σειρά ετών. Στις συμμαχίες και τους άξονες. Οι μεν συμμαχίες ΕΕ κυρίως και διμερώς κάποιες χώρες δεν πρόκειται να ακυρώσουν τις σχέσεις της με την Τουρκία και οι άξονες των τριμερών σχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τα Εμιράτα έχουν καταρρεύσει.
               

Νέα αξιολόγηση

Υπό αυτό το πρίσμα η Ελλάδα πρέπει να επανεξετάσει τις επιλογές της και την πολιτικής της με την Τουρκία και τον ρόλο του διεθνούς παράγοντα. Οι ΗΠΑ προς τις οποίες στράφηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να “αγοράσει” ασφάλεια, έχουν κάνει ήδη την επιλογή τους. Δεν θέλουν φυσικά σύγκρουση Ελλάδας -Τουρκίας, θέλουν συνομιλίες, αλλά εκεί δεν θα υπάρχει  τοποθέτηση υπέρ ή κατά. Το νέο διεθνές περιβάλλον έχει επίσης ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο. Η “στρατηγική πυξίδα” που εγκρίθηκε από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, είναι λίγο πολύ ένα νέο τυχοδιωκτικό δόγμα της Ευρώπης καθώς επί της ουσίας προβλέπει την στρατιωτική εμπλοκή σε διάφορες περιοχές του κόσμου και στους ωκεανούς, κοντά στην Κίνα κατά προτίμηση. Η Τουρκία δεν συμμετέχει, όμως οι εξελίξεις στον τομέα της ασφάλειας και οι συζητήσεις για μια νέα αρχιτεκτονική, κάθε άλλο παρά αποκλείει συνεργασία. Με απλά λόγια η Τουρκία γίνεται όλο και πιο ισχυρή και η Ελλάδα όλο και πιο αδύναμη.  Το να συμφωνεί να πηγαίνει το ελληνικό ναυτικό ως ευρωπαικό στον ινδικό ωκεανό είναι λάθος. Ή τουλάχιστον θα ήταν σωστό, αν η “ευρωπαική πυξίδα” προέβλεπε παρουσία του ευρωπαικού στόλου στο Αιγαίο …
Σε διπλωματικό επίπεδο η ελληνική κυβέρνηση γύρισε για μια ακόμη φορά με άδεια χέρια και από τις δύο συνόδους. Το να είναι το μοναδικό ζήτημα του πρωθυπουργού το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου είναι σοβαρό έλλειμμα. Όχι γιατί γιατί μας αφήνει αδιάφορους το ζήτημα αυτό, κάθε άλλο. Αλλά γιατί δεν ιεράρχησε ως σημαντικά όλα τα διπλωματικά, γεωπολιτικά   και στρατηγικά διακυβεύματα. Αυτά μας προκαλούν...