Του Σωτήρη Σιδέρη

Ο Ερντογάν, όσο διαπραγματεύεται όπως το τελευταίο  διάστημα, ταυτόχρονα  συνεχίζει  σε διάφορα σημεία του κόσμου,  να κάνει βρώμικους πολέμους και λασπώδη διπλωματία δημιουργώντας εντυπώσεις ,  στοχεύοντας  στον κλονισμό  συστημάτων και συμφωνιών που δεν τον βολεύουν. Χρησιμοποιεί μισθοφόρους,  θρησκευτικό φανατισμό, χρήμα και παρακράτος για να επιτυγχάνει τους στόχους του Λίγο πολύ αυτή την εικόνα εξέπεμψε η Τουρκία και  στην συνάντηση κρατών που οργάνωσαν οι ΗΠΑ για την Συρία, στην οποία συμμετείχε και ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας. Εκεί όπου όλοι συζητούσαν πως θα αντιμετωπίσουν τα υπολείμματα του ISIS, o Τσαβούσογλου έκανε προπαγάνδα κατά των Κούρδων που πολεμούν τους τζιχαντιστές, αποκαλώντας τους τρομοκράτες, ενώ είναι γνωστή η συνεργασία Τουρκίας -ISIS. Ταυτόχρονα εποικίζει την ζώνη εντός της Συρίας, πιθανόν και με χρήματα της ΕΕ, μέσα σε διεθνή σιωπή. Η αντιστροφή της λογικής δεν πιάνει πάντα, αλλά σπέρνει ζιζάνια.

Ο Ερντογάν ξέρει να «διαβάζει» τους ξένους ηγέτες και  να κινείται ανάλογα. Σέβεται τον Πούτιν, χειραγώγησε  τον Τραμπ, αντιπαθεί και θεωρεί λίγο τον Μακρόν, μιλά ισότιμα με την Μέρκελ, αντιμετωπίζει ως φοβισμένο τον Μητσοτάκη και επιδιώκει να γυρίσει σελίδα με τη νέα ηγεσία του Ισραήλ και με την Αίγυπτο.
 Πέρυσι το καλοκαίρι  με το Ουρούτς Ρέις, απείλησε την Ελλάδα, η οποία φοβήθηκε , ζήτησε ηρεμία και ο Ερντογάν την πρόσφερε παίρνοντας ως αντάλλαγμα ένα πλήρες πακέτο με την ΕΕ.  Στην διάσκεψη για τηνΣυρία , κατά τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια η Τουρκία απομονώθηκε. Αυτό το λέει ο Δένδιας και η κυβέρνηση συνολικά,  εδώ και δύο  χρόνια. Αλλά συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο. Η Τουρκία, πολλές φορές εξοργίζει, όπως με τον βρόμικο πόλεμο στον Έβρο,  αλλά  συνομιλεί και είναι,  είτε μέρος της λύσης, είτε μέρος του προβλήματος σε έναν τεράστιο χάρτη, από τη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο μέχρι τη Μέση Ανατολή και σε περιοχές της
Αφρικής, ενώ η Ελλάδα απουσιάζει από παντού. Ο  Ερντογάν κάνει βρώμικο πόλεμο, αποσταθεροποιεί και μετά διαπραγματεύεται με  τη δύση τι θα πάρει για να συμβάλλει στη σταθερότητα της Συρίας, της Λιβύης, της ανατολικής Μεσογείου.  
       

Χωρίς ειδικό βάρος

Η Ελλάδα δεν κάνει όμως, ούτε βρώμικους πολέμους, ούτε λασπώδη διπλωματία, αλλά δεν κάνει και διεκδικητική εξωτερική πολιτική.  Κατά κανόνα εναρμονίζεται πλήρως είτε με τις ΗΠΑ, είτε με τη Γερμανία , ετεροκαθορίζεται   , δεν έχει αυθεντικό δικό της λόγο, ούτε καν έναν μικρό βαθμό αυτονομίας. Συνέπεια όλων αυτών είναι ,  μια μικρή δεδομένη χώρα, χωρίς βάθος στην εξωτερική πολιτική ,  χωρίς ιδέες και ειδικό βάρος να συμπληρώνει απλώς τον αριθμό των καλεσμένων στο τραπέζι,  γιατί ποτέ δεν θα διαφωνήσει και ποτέ και δεν θα δώσει μάχη για να υπερασπιστεί δυναμικά τις όποιες θέσεις της.  Αποφεύγει μάλιστα να αντιπαρατίθεται με την Τουρκία και το νέο δόγμα Ερντογάν που αποδέχθηκε ο Μητσοτάκης ότι θα μιλούν για τα πάντα οι δυο τους, έχει πιάσει ήδη τόπο.

Μοιραία λοιπόν η σύγκριση  δεν περιορίζεται στο πως η μία χώρα συζητά με την άλλη στις διμερείς επαφές. Αλλά και στις πολυμερείς διαπραγματεύσεις, είτε στον ΟΗΕ, είτε στην ΕΕ, είτε σε διάφορες διασκέψεις για περιφερειακά προβλήματα . Είναι εκείνο  το πεδίο,  όπου ζυμώνονται πολιτικές και σχέδια για περιφερειακά η διεθνή προβλήματα , ένα μέτωπο που συχνά  η Ελλάδα βρίσκεται στην δύσκολη θέση να διεκδικεί, να αποσπά συμπάθεια , όχι όμως στρατηγικού τύπου στήριξη. Η  Ελλάδα αδυνατεί να αφήσει το στίγμα της. Δεν έχει προτάσεις, δεν έχει ρόλο . Απέναντί της μια Τουρκία που χρησιμοποιεί κάθε μέσο, όπλο και διεθνείς επαφές για να προωθεί τις θέσεις της. Η πρώτη κρίση μετά την εκλογή Μπάιντεν πέρασε και η Τουρκία δεν υπέστη καμία ζημιά. Διαχειρίζεται τη νέα κατάσταση με λιγότερη υπεροψία σίγουρα, αλλά συνομιλεί με την Ουάσιγκτον . Δύο χώρες που έχουν μόνιμη ανοιχτή γραμμή, ελέγχουν κάθε ένταση ή κρίση που μπορεί να εμφανιστεί. Το ίδιο, αλλά ακόμη  πιο θετικά για την Άγκυρα είναι τα νέα από τις Βρυξέλλες που επιβεβαιώνονται και ενισχύονται καθημερινά. . Ο Ερντογάν έχει σταθερή πολιτική, αντίθετα οι Ευρωπαίοι είναι αυτοί που υποχωρούν ή κάνουν ελιγμούς με ευκολία. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες είναι αναλώσιμοι, έρχονται και φεύγουν, θέσεις αλλάζουν σταθερές αμβλύνονται και αποφάσεις τροποποιούνται. Ο μόνος που δεν αλλάζει πολιτικές θέσεις είναι ο Ερντογάν. Κάνει κινήσεις τακτικής , όπως τώρα με την ύφεση στην ανατολική Μεσόγειο για να κερδίσει κάτι και μετά  επιστρέφει για νέες διεκδικήσεις.  

Υπό αυτή την οπτική λοιπόν  τα όσα λέει η κυβέρνηση για την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια της χώρας  ελάχιστη αξία έχουν.  Πρόκειται για   ένα χαμηλής πολιτικής  ποιότητας μοτίβο που εκφωνείται  χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, ως καθημερινή συνήθεια, χωρίς βαρύτητα και χωρίς αναγωγή στο μέλλον. Ό,τι προκύψει σε Ουάσιγκτον, Βερολίνο και Παρίσι θα αναπαραχθεί στην Αθήνα. Και στο διμερές ελληνοτουρκικό πεδίο, η τουρκική τακτική ύφεσης και έντασης εναλλάσσονται ανάλογα με τις εξελίξεις.  

Συμπέρασμα: η Τουρκία με κινήσεις τακτικής όταν απαιτείται επιβραβεύεται από την λεγόμενη διεθνή κοινότητα.  Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στο μέλλον, αλλά σήμερα αυτή είναι η εικόνα. Όταν δεν απαιτείται εφαρμόζει το εναλλακτικό σχέδιο της έντασης. Το νέο  πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ότι η Τουρκία εδραιώνει την ισχυρή της θέση στις  πολυμερείς διαπραγματεύσεις,  δεν πτοήθηκε από την κριτική που της ασκήθηκε,  γεγονός που θα αποδυναμώσει τη θέση της χώρας μας για καταδίκη της Τουρκίας και ταυτόχρονη ισχυρή στήριξη της χώρας μας.  Η κυβέρνηση και τα κόμματα οφείλουν να βρουν τα αντίβαρα εκείνα που θα αποδυναμώσουν την Τουρκία στην διεθνή σκακιέρα, παρουσιάζοντας το  ελληνικό  σχέδιο και για τα διμερή και για περιφερειακά προβλήματα. Όσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρατηρεί καθηλωμένη στο «κόκκινο τηλέφωνο» την Τουρκία, τόσο χειρότερα και πιο δύσκολα διαχειρίσιμα θα είναι αυτά που έρχονται. Γιατί η Τουρκία δεν σταματά, αν δεν την σταματήσουν…