Του Σωτήρη Σιδέρη


Έντονη κινητικότητα σε επίπεδο διπλωματίας αναπτύσσει η Τουρκία προς την Αίγυπτο και την Λιβύη, αλλά με αμφιλεγόμενα μέχρι στιγμής αποτελέσματα. Ως προς  την Λιβύη, φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος η θέση της ΕΕ για αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων και τήρηση των αποφάσεων του ΟΗΕ, ενώ οι διμερείς σχέσεις Αιγύπτου –Τουρκίας θα περάσουν από σαράντα κύματα για να ομαλοποιηθούν. Η Άγκυρα φαίνεται να πιέζει την Τρίπολη για γεωτρήσεις εντός των ορίων του μεταξύ τους συμφώνου. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει το κλίμα αμφιβολίας που καλλιεργείται πλέον , όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, καθώς μετά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων,  τα σύννεφα  στις σχέσεις Ουάσιγκτον –Αγκυρας παραμένουν σκοτεινά, ένδειξη ότι επίσης θα απαιτηθεί πολύς χρόνος για να δρομολογηθεί ένα θετικό κλίμα.

 Ταυτόχρονα, η εικόνα αυτή θα δοκιμαστεί σε δύο επίπεδα το αμέσως επόμενο διάστημα. Στις συνόδους κορυφής του ΝΑΤΟ και της ΕΕ το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου, αλλά και στην πιθανολογούμενη συνάντηση Μπάϊντεν –Πούτιν, για την οποία πληροφορίες φέρουν τους δύο ηγέτες να  είναι έτοιμοι για μια εφ όλης της ύλης συζήτηση.
Η συνάντηση Μπάϊντεν-Πούτιν θα συμπεριλάβει και την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο, η πίεση που ασκεί το ΝΑΤΟ στη Μόσχα , τόσο μέσω της Ουκρανίας, όσο καις τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ και ο ρόλος της Τουρκίας θα είναι ένα σημείο αναφοράς. Το τελευταίο διάστημα Μόσχα και Ουάσιγκτον δείχνουν τάση αποκλιμάκωσης , άρα οι δύο ηγέτες θα επιδιώξουν να συζητήσουν νηφάλια τις διεθνείς εξελίξεις, προφανώς με έμφαση τις διμερείς σχέσεις τους, αλλά και τις σχέσεις με την Κίνα.
Το ελληνικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις διεργασίες με επίκεντρο την Λιβύη , το Κυπριακό και την Αίγυπτο. Η αποτυχία της πενταμερούς στη Γενεύη ήταν προδιαγεγραμμένη , αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο τι θα συμβεί μετά από τρείς μήνες που θα ξαναγίνει. Αυτό γιατί η Δύση θα στρέφει το βλέμμα προς το Πεκίνο, το ΝΑΤΟ θα έχει νέο δόγμα και θέλει να βγει ενωμένο από την σύνοδο κορυφής, ο Μπάιντεν θέλει να επιβεβαιώσει τον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, άρα τα περιφερειακά προβλήματα ίσως πρέπει να φύγουν από τη μέση. Το πώς είναι και θα παραμείνει ζητούμενο.

Ο ρόλος της Αιγύπτου είναι εξαιρετικά αναβαθμισμένος. Εκεί βρέθηκε την Κυριακή 3 Μαίου υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία του τουρκικού ΥΠΕΞ σε μια εργώδη προσπάθεια να ομαλοποιηθούν οι διμερείς σχέσεις. Και οι ΗΠΑ και η Ρώσοι  εμπιστεύονται  την Αίγυπτο περισσότερο  από την Τουρκία όταν πρόκειται να συζητήσουν μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα . Έτσι η εμπλοκή του Καϊρου στην Λιβύη είναι υποβοηθητική για την Ελλάδα και τώρα η Άγκυρα δέχεται πιέσεις για να αποχωρήσει γι αυτό και έχει έναν παραπάνω λόγο να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο.
       

Αυτονομείται η Λιβύη;

Η Τουρκία από το 2019 ενεπλάκη στα εσωτερικά της Λιβύης, βοήθησε τον Σάρατζ να μείνει στην εξουσία με στρατιωτικά και οικονομικά μέσα, αλλά τώρα φαίνεται ότι το σκηνικό τροποποιείται.
Η επίσκεψη των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας στην Τρίπολη  Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Χουλουσί Ακάρ τη Δευτέρα 3 Μαίου  έκρυβε για έκπληξη για την Άγκυρα και μάλιστα σε συνέντευξη Τύπου. Ο Τσαβούσογλου αφού είπε τα γνωστά περί ιερής χώρας και αδελφικής για την Λιβύη υπογράμμισε με ένταση την βοήθεια και την στήριξη που έχει προσφέρει.  Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών  δήλωσε ότι στο τραπέζι ήταν και το θέμα  του τουρκολιβυκού μνημονίου  και σημείωσε ότι συζήτησαν  τα επόμενα βήματα που θα κάνουν πάνω σε αυτό. Αν αυτό σημαίνει γεωτρήσεις εντός του συμφώνου τα πράγματα θα αγριέψουν και με την Ελλάδα και την Δύση γενικότερα. Αν ανησυχεί για το μέλλον αυτού του συμφώνου, τότε η δήλωση αυτή μάλλον έχει την χαρακτήρα της καταγραφής . Οπότε πρέπει να περιμένουμε τι ισχύει στο εξής, πράγμα που θα είναι κομβικό.

Όμως αίσθηση προκάλεσε η  Λίβυα υπουργός Εξωτερικών Νάιλα Μοχάμεντ ελ-Μανγκούς η οποία  ζήτησε την αποχώρηση των ξένων δυνάμεων από το έδαφος της χώρας, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι τουρκικές δυνάμεις.
Συγκεκριμένα δήλωσε:
«Υπογραμμίζουμε το σημαντικό ρόλο της Τουρκίας στον τερματισμό του πολέμου και για τη διατήρηση της εκεχειρίας. Καλούμαι την Τουρκία να κάνει βήματα στην κατεύθυνση της πλήρους εφαρμογής των συμπερασμάτων της συνόδου του βερολίνου και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Καλούμε την Τουρκία να συνεργαστεί μαζί μας για να τερματιστεί η παρουσία ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων στη Λιβύη».
Όλα αυτά αποτελούν επί μέρους στοιχεία ενός διπλωματικού παζλ που τώρα στήνεται στο τραπέζι. Σίγουρα η επιστροφή των ΗΠΑ με αξιώσεις στην περιοχή, αλλάζει τις ισορροπίες. Η Τουρκία βλέπει ότι οι αρχικές συμμαχίες δεν την ωφελούν ιδιαίτερα τώρα και προσπαθεί να επαναφέρει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο  σε φυσιολογικό πλαίσιο.
Το αν θα μπορέσει θα φανεί σύντομα….