Του Σωτήρη Σιδέρη

Μέσα σε μία νύχτα, η κυβέρνηση αποκαθήλωσε την δική της εξωτερική πολιτική, ως προς τις σχέσεις με την Τουρκία και από τη θέση διάλογος και λύση ή παραπομπή στη Χάγη,  αναδιπλώθηκε χωρίς να την έχει αντικαταστήσει με μια άλλη προσέγγιση, παρά μόνο με επιθυμίες.  Τώρα, αναζητά μια διέξοδο, γιατί ο όγκος των ελληνοτουρκικών προβλημάτων όλο και μεγαλώνει, αλλά και γιατί οι συμμαχίες εντός και εκτός της ΕΕ,  οικοδομήθηκαν στην πολιτική του διαλόγου και της λύσης και όχι της αποφυγής της λύσης. Ενόψει λοιπόν της συνόδου κορυφής του Ιουνίου , όπου και πάλι θα τεθεί επί τάπητος όλη η ατζέντα ΕΕ –Τουρκίας –Ελλάδας, η Αθήνα είναι εγκλωβισμένη και στην διπλωματική καθήλωση και στο εσωκομματικό πρόβλημα. Πέραν αυτού, πάλι τον Ιούνιο έρχεται η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ την οποία οι ΗΠΑ θα μετατρέψουν σε παράσταση για τον Μπάϊντεν και εκεί τα περιθώρια θα είναι ακόμη λιγότερα.

Προς το παρόν, η κυβέρνηση επιχειρεί να διαχειριστεί την επόμενη ημέρα της επίσκεψης Δένδια , όπως για παράδειγμα οι συνομιλίες Αθήνας –Άγκυρας να επικεντρωθούν σε θετική διμερή οικονομική ατζέντα ή σε κινήσεις εξομάλυνσης, όχι όμως των διαφορών, αλλά του κλίματος. Είναι όμως μια ακόμη ψευδαίσθηση.
Ο πρωθυπουργός , ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας και οι πρώην πρωθυπουργοί Καραμανλής και Σαμαράς , κυρίως όμως ο Μητσοτάκης λόγω  θέσης,    επέλεξαν την καθήλωση ή και την οπισθοδρόμηση, προκειμένου να  μην αναλάβουν την ευθύνη και το κόστος ουσιαστικών συνομιλιών, με στόχο την επίλυση των προβλημάτων. Εννοείται πως τα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας δημιουργούν την προσδοκία ομαλοποίησης, αλλά ας κρατήσουμε μικρό καλάθι.
  

 Διπλωματία ή καιροσκοπισμός;

Και είναι ψευδαίσθηση γιατί απέναντί τους είναι μια Τουρκία που τρέχει με ταχύτητα φωτός σε σχέση με ελληνικό  πολιτικό σύστημα. Και έχει αποδειχθεί ότι κάθε φορά που η Ελλάδα στέλνει αμφίσημα μηνύματα, η Τουρκία επανέρχεται επιθετικότερη.  Άρα η στάση του Ν. Δένδια μπορεί να ικανοποίησε ένα ακροατήριο στην Αθήνα, αλλά επί της ουσίας οδηγεί σε ένα διπλωματικό εκκρεμές , μια διάλογος και λύση, μια ακινησία που οδηγεί  σε εσωστρέφεια και λάθος χειρισμούς.
Οι παρεμβάσεις Καραμανλή, Μολυβιάτη, Σαμαρά και στην συνέχεια του Δένδια στην Άγκυρα προκάλεσαν τα αντανακλαστικά του πρωθυπουργού. Ο οποίος κινδύνευε να μείνει εκτός παιχνιδιού  απομονωμένος και αναγκάστηκε να συρθεί πίσω από το κλίμα που δημιούργησε αρχικά ο Καραμανλής, μετά  ο ΥΠΕΞ. Αλλά ήταν λάθος κίνηση γιατί ο κ. Μητσοτάκης έχει μπροστά του πολλαπλάσια προβλήματα τώρα απ ότι πριν από λίγες ημέρες. Πρέπει να επισημανθεί ότι ως αρχηγός της ΝΔ ο κ. Μητσοτάκης παραιτήθηκε των θέσεών του για το μακεδονικό και σύρθηκε πίσω από εθνικιστές και πατριδοκάπηλους.

Τώρα παραιτείται από την διακηρυγμένη θέση του για διάλογο και παραπομπή στη Χάγη πάλι γιατί κυριάρχησε , επίσης σε μια νύχτα η θέση του Καραμανλή κατά του Ελσίνκι, δηλαδή κατά της Χάγης και κατά της διμερούς διαπραγμάτευσης, πέραν της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Θέση ψευδής του Καραμανλή γιατί η Ελλάδα από το 1976 συζητούσε και το εύρος των χωρικών υδάτων και του εναερίου χώρου. Αν οι τελευταίες εξελίξεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο καταγράφονται με το μυαλό στο ενδεχόμενο εκλογών, τότε είναι βέβαιο ότι ο καιροσκοπισμός θα αποδεχθεί δεύτερη φύση του κ. Μητσοτάκη
       

Τα τρία επίπεδα

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις λοιπόν θα επηρεαστούν το αμέσως επόμενο διάστημα σε τρία επίπεδα. Πρώτο, από ενδεχόμενες σκληρές ενέργειες της Άγκυρας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Καλά ενημερωμένες διπλωματικές πηγές κάνουν λόγο για μια μικρή περίοδο νηνεμίας και στην συνέχεια, άγνωστο πότε, ίσως σε λίγες εβδομάδες, η Άγκυρα θα επανέλθει εφ όλης ης ύλης .

Δεύτερο , στο πλαίσιο της ΕΕ. Η ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός ανέθεσαν το περασμένο καλοκαίρι στην Γερμανία να μεσολαβήσει ώστε να αποφευχθούν εντάσεις και να γίνει διάλογος με στόχο την επίλυση των προβλημάτων. Η Γερμανία απέτυχε, η Ελλάδα έκλεισε την συμφωνία με την Αίγυπτο , το Ουρούτς Ρέις αλώνιζε επί μήνες , όλα ναυάγησαν. Οι σύνοδοι κορυφής της ΕΕ του Δεκεμβρίου του 2020 και του Μαρτίου του 2021 , αποδυνάμωσαν  την πίεση κατά της Τουρκίας και οι ελπίδες  για ουσιαστική στήριξη ναυάγησαν . Η επίσκεψη Δένδια ενίσχυσε την εικόνα κλιμάκωσης και τώρα η Αθήνα θέλει αποκλιμάκωση .

Είναι επόμενο, ότι μέχρι την σύνοδο του Ιουνίου η κυβέρνηση είτε θα υπερασπιστεί την νέα γραμμή Δένδια , με ότι αυτό συνεπάγεται,  είτε θα χάσει και άλλο έδαφος , οπότε και πάλι θα επιστρέψει το εσωκομματικό πρόβλημα, η αντιπολίτευση θα αντεπιτεθεί και η Τουρκία θα κερδίζει , ενώ η ΕΕ θα αποκλίνει όλο και περισσότερο από τις ελληνικές θέσεις. Η άλλη εκδοχή είναι, να κάνει και άλλη μεταστροφή η κυβέρνηση και υπό την πίεση της ΕΕ να επανεξετάσει τη θέση της, οπότε θα γίνει γραφική.
Τρίτο επίπεδο επίδρασης είναι το ΝΑΤΟ. 15 Ιουνίου , παρουσία του Μπάϊντεν θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ . Οι ΗΠΑ θα έρθουν στις Βρυξέλλες με σκληρή γραμμή έναντι των συμμάχων για να σφυρηλατήσουν αρραγές μέτωπο κατά της Ρωσίας και άλλες περιοχές του κόσμου. Ο Ερντογάν θα επιχειρήσει το δικό του σόου, η Γαλλία και η Γερμανία είναι προνομιακοί συνομιλητές, οι άλλες χώρες απλά θα ακολουθήσουν. Επομένως, η όποια πρόθεση του πρωθυπουργού να διεκδικήσει κάτι στο πλαίσιο αυτό είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη σε αποτυχία.  Λόγια συμπάθειας θα πάρει, όπως επίσης και πιέσεις για διάλογο με την Τουρκία.  Το θέμα είναι ότι η Τουρκία έχοντας αποκτήσει μια τεράστια δυναμική με τις πρωτοβουλίες και τις διεθνείς παρεμβάσεις της,  φιλοδοξεί να πρωταγωνιστήσει στα νέα δόγματα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και δεν έχει καμία διάθεση να αφήσει πολλά περιθώρια στον Έλληνα πρωθυπουργό.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να στύψει το μυαλό της και να βρει τρόπους να εισακουστεί και όχι μόνο να ακούει. Οι αλλοπρόσαλλες επιλογές της όμως δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Αν δεν το κάνει , τόσο η σύνοδος κορυφής της ΕΕ, όσο και αυτή του ΝΑΤΟ θα δημιουργήσουν νέα και πιο αρνητικά δεδομένα για τα εθνικά συμφέροντα. Οπότε οι ενθουσιασμοί καλό είναι να καταλαγιάσουν και να δώσουν θέση στον διπλωματικό ρεαλισμό. Η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει μια καλύτερη θέση στον διεθνή διπλωματικό καταμερισμό, αρκεί κάποιοι να εργαστούν με αφοσίωση προς αυτή την κατεύθυνση. Έχοντας ως δεδομένο ότι καμία κυβέρνηση δεν θα διαπραγματευθεί θέματα εθνικής κυριαρχίας, η ενεργητική διπλωματία πρέπει να αναλάβει δράση…