Του Σωτήρη Σιδέρη

Με  συνεχή άμβλυνση θέσεων,  με μηδενικούς στόχους , χωρίς το παραμικρό σχέδιο , η ελληνική κυβέρνηση οδεύει με μαθηματική ακρίβεια προς βατερλό πολλών επιπέδων και συνεπειών στις σχέσεις με την Τουρκία και το μέλλον των σχέσεων ΕΕ -Τουρκίας.

Πρώτον,  στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ όπου η Γερμανία έχει ενορχηστρώσει ένα πλήρες σχέδιο αναβάθμισης των ευρωτουρκικών σχέσεων και ταυτόχρονης εξιλέωσης της Άγκυρας από πλήθος προβλημάτων που προκαλεί στην περιοχή. Δεύτερον την συνέχιση των βαρών που θα επωμιστεί η Ελλάδα στο μεταναστευτικό καθώς η ανανέωση της συμφωνίας ΕΕ –Τουρκίας του 2016, διατηρεί πλήρως το καθεστώς ευθύνης της χώρας μας ως φύλακα και δεν επιτρέπει την αναλογική διανομή προσφύγων και μεταναστών σε άλλες χώρες. Τρίτον στην διαφαινόμενη αλλαγή της ατζέντας των ελληνοτουρκικών συνομιλιών καθώς στον 62ο γύρο των διερευνητικών της Αθήνας , η Άγκυρα έθεσε και πάλι ζήτημα νησιών, υπήρξε πλήθος σχετικών δημοσιευμάτων που το ΥΠΕΞ δεν διέψευσε. Σταδιακά και επιδεικνύοντας υπομονή και επιμονή η Τουρκία διαφοροποιεί την ατζέντα, άσχετα αν η Αθήνα την αποδέχεται ή όχι. Από το 2016 και μετά , δηλαδή μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής τον έχουν οι στρατιωτικοί με τους ακροδεξιούς  συμμάχους του Ερντογάν.  Αυτό έχει συμβάλει στην αλλαγή ρητορικής και στις διερευνητικές συνομιλίες όπου επιτακτικά τίθενται ζητήματα όπως γκρίζες ζώνες και αποστρατιωτικοποίηση νησιών, ίσως και άλλα . Και παλαιότερα οι Τούρκοι τα έθεταν εν ολίγοις, αλλά η άμεση απόρριψη επανέφερε την συζήτηση στην σωστή διαδικασία. Τώρα αυτό έχει αλλάξει καθώς η Τουρκία θεωρεί κεκτημένο να βάζει όλη την ύλη των διεκδικήσεων , ώστε στον σωστό χρόνο να τα επισημοποιήσει.

Και σε επίπεδο εντυπώσεων για μια ακόμη φορά η Άγκυρα πήρε άριστα, έναντι ενός ανύπαρκτου Δένδια. Ο Τσαβούσογλου καλεί επίσημα στον Έλληνα ομόλογό του στην Τουρκία, ο Δένδιας κάνει τον δύσκολο και υποτίθεται θέτει ως προυπόθεση η επίσκεψη να γίνει σε καλό κλίμα, η Άγκυρα θέτει θέμα νησιών , αλλά η Αθήνα γνωστοποιεί  ότι ο Έλληνας υπουργός θα μεταβεί στην Άγκυρα στις 14 Απριλίου. Και ο Τσαβούσογλου που συνήθως  έχει  τον τελευταίο λόγο, δηλώνει ότι κατά την επίσκεψη Δένδια θα συζητηθεί ίσως και να οργανωθεί,  συνάντηση Ερντογάν –Μητσοτάκη για την οποία η κυβέρνηση σιωπά. Πλήρης διάλυση…

 Υπό την διεύθυνση του Βερολίνου

Η σύνοδος κορυφής της ΕΕ στις 25-26 Μαρτίου είναι κυριολεκτικά μια ολοκληρωτική παράσταση του Βερολίνου. Με πλήθος  κινήσεων και λεπτομερείς παρασκηνιακές παρεμβάσεις, η γερμανική κυβέρνηση άλλαξε πλήρως όλη την φιλοσοφία της εντολής που είχε πάρει ο Ζοζέ Μπορέλ από την σύνοδο κορυφής του περασμένου Δεκεμβρίου. Τότε με έναν ελιγμό και με την υποχωρητική  στάση της κυβέρνησης, η Γερμανία ακύρωσε την   θέση για  «κυρώσεις που θα δαγκώνουν» και ανέθεσε στον  Ύπατο Εκπρόσωπο για  την Εξωτερική Πολιτική να συντάξει μια πλήρη έκθεση για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις απειλές για πόλεμο, τις παράνομες έρευνες, τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, την τελωνειακή ένωση κλπ.

 Με την πάροδο του χρόνου, η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο δεν υπερασπίστηκε τα κεκτημένα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να επιβληθούν κυρώσεις, αλλά άλλαξε εντελώς θέση εις βάρος των εθνικών συμφερόντων όπως αποδείχθηκε. Και τώρα ενόψει της συνόδου κορυφής, η Γερμανία έχει ετοιμάσει ένα πλαίσιο ιδιαίτερα θετικό για την Άγκυρα, καθώς πληροφορίες αναφέρουν ότι θα υπάρξει ένα χωριστό πακέτο οικονομικής συνεργασίας, ενώ νέοι πόροι θα κατευθυνθούν προς την Τουρκία για το μεταναστευτικό. Οι κυρώσεις δεν υπήρξαν ποτέ  σημείο ενδιαφέροντος για τον Μπορέλ και την ομάδα του. Κανένας οδικός χάρτης δεν προτάθηκε από την ελληνική διπλωματία. Σε όλες αυτές τις διεργασίες η ελληνική Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Βρυξέλλες δεν πήρε καμία σαφή οδηγία για πίεση ή απαίτηση. Η Τουρκία αποδεσμεύεται πλήρως από κάθε  πίεση, ενοχοποίηση, προειδοποίηση και μέσα από γενικότητες και αοριστολογίες , συντίθεται ένα νέο σκηνικό .  

Η επανάληψη των διερευνητικών συνομιλιών, αν και εξαρχής ναυαγισμένες θα αναφερθούν στο έγγραφο της ΕΕ, ως μείζον πολιτικό γεγονός, όπως ακριβώς θέλει η Τουρκία και η Γερμανία. Και μόλις τα φώτα της συνόδου κορυφής θα σβήσουν, η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται με πάθος την Γαλάζια Πατρίδα και θα απαιτεί να εφαρμοστούν όσα συμφωνηθούν στην σύνοδο κορυφής.

       

Μεταναστευτικός πονοκέφαλος

Στο ίδιο «πακέτο» , καθόλου τυχαία θα υπάρχει και η νέα Κοινή Δήλωση για το μεταναστευτικό το οποίο επεξεργάστηκαν διμερώς η Γερμανία και η Τουρκία. Γερμανικές εφημερίδες εκατομμυρίων φύλων κυκλοφορίας αποκάλυψαν ότι διεξάγονται μυστικές συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών με την χλευαστική σχεδόν αναφορά, ότι ενώ οι συνομιλίες αφορούν τα σύνορα της Ελλάδας, η Ελλάδα δεν συμμετέχει σε αυτές.

Και προφανώς στόχος της Γερμανίας και άλλων χωρών της κεντρικής Ευρώπης είναι να συνεχίσει η Ελλάδα να δέχεται και να επεξεργάζεται αιτήματα ασύλου, χωρίς καμία δέσμευση για αναδιανομή πριν την επεξεργασία της αίτησης. Επιπλέον, η Τουρκία ενώ παραβιάζει την υφιστάμενη συμφωνία καθώς δεν δέχεται επιστροφές από την Ελλάδα θα πάρει αρκετά δις  ευρώ ακόμη για την συνεισφορά της στην φιλοξενία Σύρων προσφύγων στο έδαφός της. Ακόμη και όταν το Ουρούτς Ρέις βρίσκονταν έξω  από τι Καστελλόριζο, το Βερολίνο προσπαθούσε να κατευνάσει την Τουρκία για το μεταναστευτικό . Το τοπίο είναι πολύ θολό και αναμένεται η δημοσιοποίηση της ακριβούς δήλωσης για να διαπιστωθεί τι ακριβώς προβλέπει….
 

Ανυπαρξία στόχων

 Η επανάληψη των διερευνητικών τον περασμένο Ιανουάριο και στις 16 Μαρτίου  στην Αθήνα, έγιναν στο κλίμα που έχει διαμορφώσει η Τουρκία. Πρόοδος , κατά κοινή ομολογία δεν υπάρχει. Η ατμόσφαιρα είναι σχεδόν αποκαρδιωτική και στην Αθήνα η κυβέρνηση πανηγυρίζει που «οι δίαυλοι μένουν ανοιχτοί…».

Έχουν περάσει σχεδόν 17 μήνες από την υπογραφή του τουρκολιβυκού συμφώνου  και εννιά μήνες από  την επιθετική έξοδο του «Oruc Reis» και σχεδόν δύο χρόνια που η Τουρκία έκανε έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ, άνοιξε την Αμμόχωστο και απειλεί την Ελλάδα. . Η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερε το παραμικρό όλο αυτό το διάστημα, ούτε σε διμερές επίπεδο,   ούτε στο πλαίσιο της ΕΕ. Οι ΗΠΑ έχουν ως κανόνα την αποφυγή σύγκρουσης Τουρκίας –Ελλάδας και όχι στην στήριξη της Ελλάδας, όπως νομίζουν κάποιοι. Και κυρίως θέλουν την επιστροφή της Άγκυρας στην αυλή τους, άγνωστο όμως πως, πότε και υπό ποιες συνθήκες θα γίνει αυτό.
 

         

Επίσκεψη με ρίσκο

Η πιθανή πλέον επίσκεψη Δένδια στην Τουρκία, αν δεν υπάρξει κρίση, θα γίνει στις 14 Απριλίου και όπως είπε ο Τσαβούσογλου  μεταξύ άλλων θα συζητηθεί και το ενδεχόμενο συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν. Η επίσκεψη Δένδια είναι ρίσκο, όχι μόνο για το ενδεχόμενο να υπάρξει ένταση και να ακυρωθεί, αλλά αν η σύνοδος κορυφής αποβεί, όπως διαφαίνεται αρνητική για την Ελλάδα, ο κ. Δένδιας θα έχει πρόβλημα. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι η επίσκεψη θα γίνει δέκα ημέρες πριν από την πενταμερή για το Κυπριακό, άρα η Άγκυρα επιδιώκει να συζητήσει διμερώς με την Αθήνα. Το εθνικό πρόβλημα είναι η έλλειψη στόχων από την ελληνική κυβέρνηση. Η Αθήνα περιγράφει τα προβλήματα, επικρίνει συνήθως την Τουρκία, αλλά εξακολουθεί να μην έχει σχέδιο. Έτσι λοιπόν η Τουρκία στήνει την τέλεια παγίδα, με την ελληνική κυβέρνηση ναι μεν να την βλέπει, αλλά ταυτόχρονα να πηγαίνει προς την παγίδα σαν υπνωτισμένη.

Η Τουρκία με τους στρατιωτικούς να έχουν το πάνω χέρι και στις διερευνητικές, προσεγγίζουν πλέον με άλλο πνεύμα τις συνομιλίες. Κατάφερε, με την βοήθεια της Γερμανίας να αλλάξει πλήρως το κλίμα στην ΕΕ και τώρα μεθοδεύει την πλήρη διπλωματική επικράτησή της και στα διμερή προβλήματα και στο Κυπριακό.
Αν είχε καταγραφεί και η παραμικρή αλλαγή στην τουρκική πολιτική, όλες αυτές οι διεργασίες και διαδικασίες, όπως και μια θετική για την Τουρκία απόφαση της ΕΕ θα ήταν επιβεβλημένη. Όμως  το γεγονός ότι η Άγκυρα παραμένει άκαμπτη στο σχέδιό της, αντίθετα η ελληνική κυβέρνηση διολισθαίνει σε υποχωρήσεις , οι ανησυχίες  για δυσμενείς εξελίξεις αυξάνονται…