Πολλές φορές η αλήθεια είναι επαναστατική. Κυρίως όταν προσεγγίζει ιστορικά ζητήματα, όταν αγγίζει τους καλά προβεβλημένους μύθους, τόσο καλά που φαντάζουν ως μέρος  της ιστορίας, ενώ είναι μέρος μιας  εθνικής μυθολογίας. Η στάση της Εκκλησίας στην επανάσταση του 1821, είναι τόσο αμφιλεγόμενη που έχει ακόμη και σήμερα  φανατικούς πολέμιους  και φανατικούς υποστηρικτές, αλλά οι στενοί δεσμοί Εκκλησίας-κράτους-εκπαιδευτικού συστήματος καθιστούν επίπονη την αναζήτηση της αλήθειας. Ένας διαγωνισμός που προκηρύχθηκε πριν 200 χρόνια και  που δεν ολοκληρώθηκε  ποτέ,  επανέρχεται σήμερα και προκαλεί πολίτες και ερευνητές να τοποθετηθούν.

Πέρασαν σχεδόν δύο αιώνες από την επανάσταση τυ 1821 για να καταρρεύσει ο μύθος του κρυφού σχολείου. Γενιές ολόκληρες το διδάσκονταν στα σχολεία ως μέρος της ιστορικής αλήθειας, χάρη στην καταλυτική επίδραση της Εκκλησίας στο εκπαιδευτικό σύστημα.  Τώρα λοιπόν, ενόψει των εκδηλώσεων για την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, η Εκκλησία έχει πάρει θέση για να μην αμφισβητηθεί φυσικά ο ρόλος της. Και όχι μόνο αυτό. Θα επιδιώξει και θα προβάλλει ότι ήταν η ηγέτιδα της επανάστασης, ενώ όλοι ξέρουν ότι το οικουμενικό πατριαρχείο την είχε αφορίσει. Ένα οικουμενικό πατριαρχείο που είχε ενσωματωθεί στην δομή της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Έρχεται όμως μια απλή, αλλά μοιάζει σχεδόν επαναστατική,   πρωτοβουλία του ΚΕΠΕΚ (Κίνηση Ελλήνων Πολιτών για την Εκκοσμίκευση του Κράτους) να μας πείσει ότι πρέπει να επανεξετάσουμε τα ιστορικά στοιχεία . Ουσιαστικά  το ΚΕΠΕΚ, αποτελεί ένα online παρατηρητήριο των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα, που ως στόχο έχει να διαδώσει ακόμα περισσότερο το μήνυμα για ένα περισσότερο Εκκοσμικευμένο ελληνικό κράτος.

Από το 1821 στο 2021

Το ΚΕΠΕΚ προκηρύσσει έναν διαγωνισμό , που είχε προκηρυχθεί πριν από 200 χρόνια, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ . Την άνοιξη του 1821, οι συντάκτες του διαφωτιστικού περιοδικού «Μέλισσα» στο Παρίσι προκηρύσσουν διαγωνισμό με θέμα: «Ποια και πόσα είναι τα κακά, όσα προξένησαν και έτι προξενούσιν εις το δυστυχές ημών γένος οι περισσότεροι των αρχιερέων, από Φωτίου του πατριάρχου μέχρι σήμερον; Ποιοι δεν υπάρχουσιν οι κύριοι τρόποι, δι’ ων είναι δυνατόν να καταργηθή ο πανωλέθριος και φρικτός δεσποτισμός των αναξίων διαδόχων του φιλανθρώπου Ιησού και σωτήρος;».
Ο  τίτλος του διαγωνισμού  εκσυγχρονισμένος  είναι:
«Ο διαχρονικά αμφιλεγόμενος ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον ελλαδικό χώρο, από τον 4ο μεταχριστιανικό αιώνα μέχρι σήμερα, οι αιτίες και οι τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος σήμερα». Όπως εξηγεί το ΚΕΠΕΚ  η όλη πρωτοβουλία  σε καμία περίπτωση δεν σχετίζεται με την όποια πίστη των Ελλήνων πολιτών, αλλά ότι πρόκειται για ένα αυστηρά πολιτειακό θέμα, όπως το παρουσιάζει στη συνέχεια .


Σύμφωνα λοιπόν με το ΚΕΠΕΠ :

Πρόκειται για μία αναπάντεχα πρωτότυπη αναβίωση ενός διαγωνισμού που προκηρύχτηκε 200 χρόνια πριν, ακριβώς τη στιγμή που η Επανάσταση ξεσπούσε στον Μοριά. Ο διαγωνισμός αυτός δεν ολοκληρώθηκε (η Μέλισσα σταμάτησε την κυκλοφορία της εξαιτίας της έναρξης του Αγώνα), όπως ακριβώς ανολοκλήρωτος έμεινε και ο νεοελληνικός Διαφωτισμός, ένα γεγονός που, σύμφωνα με ιστορικούς και κοινωνιολόγους, συνέβαλε στην οπισθοδρόμηση της χώρας μας, σε όλα τα επίπεδα, πάντα σε σχέση με άλλα κράτη της Δύσης.

Επιπρόσθετα οι Έλληνες θα κατανοήσουν ότι το 1821, παράλληλα με τις πολεμικές προετοιμασίες και τη δράση των Φιλικών, κορυφωνόταν και μία άλλου είδους διαμάχη. Αυτή αφορούσε το μέλλον της ελληνικής παιδείας, την ελευθερία των ιδεών και την αδογμάτιστη εισαγωγή των νέων μαθημάτων στο εκπαιδευτικό σύστημα. Και σε αυτή τη διαμάχη, όσο και αν μας προβληματίζει ή μας θλίβει, απέναντι στους Έλληνες δεν βρέθηκαν μόνο οι Οθωμανοί…

Τέλος, η συγκεκριμένη δράση σχετίζεται άμεσα με το ευαίσθητο ζήτημα της ελληνικής ταυτότητας, μιας και το αποτέλεσμά της (η συλλογή ποιοτικών εργασιών επάνω στο θέμα που έθεσαν οι Διαφωτιστές της Μέλισσας από το ’21), στέκεται απέναντι σε επιζήμιους –για την ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων πολιτών– εθνικούς μύθους που αναπτύχθηκαν αμέσως μετά τη διαμόρφωση του νέου ελληνικού κράτους, και εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να επηρεάζουν την κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου μας.

 Μέσα από τη σύγχρονη διατύπωση του διαγωνισμού, ένας επιπλέον στόχος είναι να αναδειχθεί το πρόβλημα των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα. Ένα ζήτημα το οποίο υπογραμμίζουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν σχετίζεται με την όποια πίστη των Ελλήνων πολιτών. Πρόκειται για ένα αυστηρά πολιτειακό θέμα. Η χώρα μας έχει δίχως αμφιβολία την ανάγκη για τον ερχομό ενός νέου Διαφωτισμού, χτισμένου πάνω στις βάσεις και τις αξίες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Ενός Διαφωτισμού που αυτή τη φορά θα επηρεάσει άμεσα τους Νεοέλληνες, εκσυγχρονίζοντας την παραγωγή ιδεών και τη στόχευση του ίδιου του κράτους μας, οδηγώντας μας με μεγαλύτερη ασφάλεια στο μέλλον.