Του Σωτήρη Σιδέρη

Αρνήθηκαν οι Τούρκοι στρατηγοί να εκτελέσουν διαταγή του Ερντογάν μας πληροφόρησε η γερμανική εφημερίδα De Welt. Δηλαδή αν ισχύει στο ελάχιστο αυτή η πληροφορία , αυτό σημαίνει ότι ο πόλεμος για τον έλεγχο της εξουσίας στο  προεδρικό μέγαρο έχει ήδη αρχίσει και μάλιστα χωρίς πραξικόπημα. Σύμφωνα λοιπόν με την γερμανική εφημερίδα ο Τούρκος πρόεδρος  φέρεται να ζήτησε την βύθιση ελληνικού πλοίου ή την κατάρριψη αεροσκάφους, αλλά οι Τούρκοι στρατηγοί αρνήθηκαν να υπακούσουν.  Φοβήθηκαν τις συνέπειες ή απλώς θέλουν οι ίδιοι οι στρατηγοί να  αποφασίζουν . Ότι και να συμβαίνει από τα δύο οι επόμενες ημέρες θα είναι ιστορικές και για την Ελλάδα και για την Τουρκία.

Αν το δημοσίευμα ισχύει στο ελάχιστο, αυτό σημαίνει ότι ήδη έχει εκδηλωθεί κρίση στις σχέσεις του Ερντογάν με τις Ένοπλες Δυνάμεις τις οποίες ελέγχει ο Ακάρ, τον οποίο επηρεάζουν οι ΗΠΑ. Για να διαπιστωθεί όμως τι συνέβη ακριβώς θα πρέπει να απαντήσει πρώτα ο ίδιος ο Ακάρ ή ο Τούρκος πρόεδρος, αν πράγματι υπήρχε σχεδιασμός για θερμό επεισόδιο ή απλά το σκηνικό αφορούσε τους κανόνες εμπλοκής των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων , κανόνες  που έχουν και οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.
Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό που διαφαίνεται στον ορίζοντα είναι ότι ενώ ο Ερντογάν είναι αυτός που ενσαρκώνει το όραμα της επέκτασης της Τουρκίας πέραν των ορίων της Συνθήκης της Λωζάννης, άλλα κέντρα εξουσίας όπως η οικονομική ελίτ ή οι Ένοπλες Δυνάμεις και το υπουργείο Εξωτερικών, έχουν διαφορετικές τακτικές και αναλύσεις για το πώς πρέπει να κινηθεί η Τουρκία. Αυτή η πιθανή διαμάχη σίγουρα εξασθενεί τον Τούρκο πρόεδρο που οδεύει προς τη δύση της πολιτικής του πορείας και η υπόθεση της διαδοχής φέρνει στο προσκήνιο νέου είδους διαμάχη. Που δεν αφορά μόνο την ιστορική αντιπαλότητα κοσμικών –ισλαμιστών ή του Ερντογάν με τους οπαδούς του Γκιουλέν, αλλά και τον ρόλο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή και τις σχέσεις της με τις γειτονικές της χώρες, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.  Υπό αυτή την οπτική οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι μείζονος σημασίας , σίγουρα είναι το κλειδί που θα ανοίξει ή θα κλείσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη και , αν εκλεγεί ο Μπάιντεν και με τις ΗΠΑ, ενώ η επίδραση της Ρωσίας είναι περιορισμένη πέραν της Συρίας και της Λιβύης.

Ένα σοβαρό ερώτημα το οποίο ήδη έχουμε ξαναθέσει στο omegapress.gr είναι τι ακριβώς μεταφέρουν οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις στον Ερντογάν για όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο ή και αλλού και αν ο Τούρκος πρόεδρος έχει την σωστή εικόνα. Δεύτερο ερώτημα είναι ότι οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις πέραν του ότι έχουν απέναντί τους οργανωμένες και ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας, κάτι που δεν είχαν ούτε στην Συρία, ούτε στην Λιβύη , ούτε στο Β. Ιράκ, θα θελήσουν να μπουν σε μια πολεμική περιπέτεια, που δεν είναι διασφαλισμένη όπως στα  άλλα μέτωπα, άρα η θέση τους θα είναι τρομερά δύσκολη αν αποτύχουν. Και πέραν όλων αυτών, και οι Τούρκοι στρατηγοί αντιλαμβάνονται ότι όλα αυτά τα μέτωπα είναι αδύνατον να διατηρηθούν ανοιχτά και με επιτυχία για μεγάλο διάστημα ακόμη. Όταν μάλιστα ξέρουν πως ούτε η υπερδύναμη των ΗΠΑ δεν κατάφερε να διατηρήσει τα δικά της μέτωπα στο Αφγανιστάν, το Β. Ιράκ,, την Συρία ή την Λιβύη .  Αν υπάρχει όντως ρήγμα στο σχέδιο επέκτασης της Τουρκίας, τότε η κρίση στην Άγκυρα θα είναι τρομερή. Αυτή την στιγμή μόνο ο Ερντογάν δείχνει να παραμένει φανατικός με το όραμά του, θέλει να πεθάνει βλέποντας να υλοποιείται, ενώ φαίνεται ότι άλλα κέντρα εξουσίας αρχίζουν να παίρνουν αποστάσεις. Δύσκολο να επιβεβαιωθεί δημόσια , αλλά σε αυτή τη φάση, δύσκολο να εμφανιστεί Τούρκος αξιωματούχος να διαφωνεί γιατί θα χάσει το κεφάλι του. Η σιωπή του Ιμάμογλου πάντως είναι μια ένδειξη…
           

Τα κέντρα εξουσίας

Από την άλλη πλευρά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είναι πλήρως υποβαθμισμένο σε σχέση με το υπουργείο Άμυνας και ο Τσαβούσογλου τρέχει ασθμαίνων να στοιχίζεται πίσω από αποφάσεις και επιλογές που η τουρκική διπλωματία δεν πιστεύει, αλλά δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Είναι όμως προφανές τα κέντρα εξουσίας στην Άγκυρα παίρνουν θέση , στο παρασκήνιο προς το παρόν, στο προσκήνιο όμως σύντομα, καθώς το τουρκικό επεκτατικό δόγμα φθάνει στα όριά του. Αυτό σημαίνει πως είτε θα προκαλέσουν πολεμική κρίση με την Ελλάδα , είτε θα υπάρξει μια αλλαγή αν επικρατήσουν οι απόψεις για μη πόλεμο με τη χώρα μας. Δεν είναι όμως καθόλου απίθανο, είτε επικρατήσει η πρώτη άποψη , είτε η δεύτερη η Τουρκία να οδηγηθεί στην συνέχεια σε εσωστρέφεια καθώς η μάχη για το ποιες δυνάμεις θα επικρατήσουν στα κέντρα εξουσίας θα ενταθεί.
 Υπό αυτή την οπτική η κατάσταση είναι ίσως οριακή και έχει δύο όψεις. Η μια, να πιάσουν τόπο οι πιέσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ και να γίνουν διαπραγματεύσεις που λογικά συμφέρουν την Τουρκία, καθώς ήδη ο Μητσοτάκης είναι έτοιμος για υποχωρήσεις. Ή να υπάρξει πολεμική ένταση με ευθύνη κάποιων φανατικών στην Άγκυρα , πράγμα που θα επιφέρει κρίση διαρκείας στην περιοχή , αποσταθεροποιήσεις και μόνιμες εντάσεις σε βάθος χρόνου.  Αυτό θέλουν να αποτρέψουν ΕΕ και ΗΠΑ.

Και πέρα από το παιχνίδι εξουσίας στο εσωτερικό της Τουρκίας και  τις προσπάθειες βίαιης επέκτασης εκτός των συνόρων της, κρίσιμης σημασίας ζήτημα είναι πόσο θα αντέξει ο Ερντογάν, αν έχει πλέον τον έλεγχο της Τουρκίας και ποια κέντρα εξουσίας θα επικρατήσουν . Και η Ελλάδα είναι ακριβώς στη μέση που ετεροκαθορίζεται χωρίς να έχει δική της πολιτική ταυτότητα και διπλωματικό σχέδιο, αλλά τη σώζει το γεγονός ότι η αποσταθεροποίηση της Ελλάδας μετά από πόλεμο θα πλήξει όλο το σύστημα ασφάλειας της Δύσης, άρα δεν είναι προς το συμφέρον τους. . Η θέση της  ελληνικής κυβέρνησης, προκύπτει από τις ημερήσιες εξελίξεις ,  έχει επενδύσει τα πάντα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Σύντομα θα ξέρουμε και τα δικά μας όρια….