Του Σωτήρη Σιδέρη

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα  για την αξιοπιστία της ΕΕ να υπερασπιστεί , όπως ρητορικά έχει δεσμευθεί το διεθνές δίκαιο και την Ελλάδα απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, κάνοντας πράξη τις κυρώσεις.   Ταυτόχρονα θα δοκιμαστεί τις επόμενες ημέρες και η αξιοπιστία της γερμανικής διαμεσολάβησης, καθώς το Βερολίνο είναι αυτό που ακολουθεί παρελκυστική τακτική ως προς τις κυρώσεις, αλλά ταυτόχρονα κάνει και ένα αθέατο παιχνίδι με το μείζον ζήτημα που απασχολεί την Άγκυρα, την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης.

 Ορόσημο είναι η σύνοδος κορυφής στις 25-26 Σεπτεμβρίου. Μέχρι τότε, είναι βέβαιο ότι το παρασκήνιο θα οργιάσει, οι απειλές και οι εκβιασμοί θα οξυνθούν, πολλές χώρες θα εμπλακούν για να προσφέρουν τις καλές ή ιδιοτελείς υπηρεσίες τους. Αλλά όσο θα περνούν οι ημέρες, τόσο θα πρέπει και η ΕΕ και η Γερμανία να αποσαφηνίσουν τις θέσεις τους, γιατί τουλάχιστον μέχρι τώρα, δεν είναι καθόλου εμφανές του παιχνίδι τους. Και η Ελλάδα αυτό το διάστημα πρέπει να αναβαθμίσει  την διπλωματία της συνδιαμορφώνοντας και όχι παρατηρώντας τις εξελίξεις με προτάσεις και πρωτοβουλίες . Είναι αξιοπερίεργο ότι ενώ κάποια στιγμή και το θέμα της Τελωνειακής Ένωσης θα γίνει κορυφαίο αντικείμενο διαπραγμάτευσης, η κυβέρνηση σιωπά . Η Τελωνειακή Ένωση μπορεί να προσφέρει σπουδαία διέξοδο στην τουρκική οικονομία, αλλά και μια σημαντική πολιτική πλατφόρμα καθώς ναι  μεν η Άγκυρα έχει συνομιλητές παντού, ωστόσο η θεσμική διάσταση των σχέσεών της με την Ρωσία, την Κίνα ή τις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και ευμετάβλητη.
Σε πολλούς διπλωματικούς και όχι μόνο παράγοντες, έχει προκαλέσει πολλά ερωτηματικά το γεγονός ότι ενώ το Βερολίνο μεσολαβεί εδώ και σχεδόν δύο μήνες και ενώ αλλεπάλληλα συμβούλια υπουργών προετοιμάζουν υποτίθεται την λίστα κυρώσεων, τίποτα από αυτά δεν είναι δεσμευτικό. Η Γερμανία έχει αποφύγει και έχει επιβάλλει στον ύπατο εκπρόσωπο για την εξωτερική πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ μια προφορική λίστα κυρώσεων , ακριβώς για να μένει ανοιχτή , είτε σε αφαίρεση είτε σε πρόσθεση. Κυρίως όμως η προφορική λίστα δεν είναι δεσμευτική , παρά το γεγονός ότι σε γενικές γραμμές είναι γνωστή μέσω των δηλώσεων του Μπορέλ.  Πολλές φορές η ΕΕ αναδιπλώνεται ή υποχωρεί ή αλλάζει στάση με την επίκληση νέων εξελίξεων, έτσι και στην υπόθεση των κυρώσεων, αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.

Μια δεύτερη εκτίμηση είναι ότι η Τουρκία έχει ζητήσει ισχυρά ανταλλάγματα από το Βερολίνο που επεκτείνονται μέχρι την αναθεωρημένη Τελωνειακή Ένωση, προκειμένου να μαζέψει το Ουρούτς Ρέις και τον στόλο της από την Ανατολική Μεσόγειο . Η Γερμανία αρνείται να συντάξει ένα έγγραφο όπως ζητά η Άγκυρα φοβούμενη ότι μόλις υπάρξει κείμενο, η Τουρκία πιστή στην παράδοση του παζαριού θα ζητά όλο και περισσότερα, όλο και πιο σύνθετα ανταλλάγματα που όχι μόνο η Γερμανία, αλλά καμία χώρα της ΕΕ δεν είναι διατεθειμένη να της προσφέρει. Αυτό όμως είναι πρόβλημα για την Ελλάδα. Γιατί αν υποτεθεί ότι φθάνουν σε μια προφορική συμφωνία για την έναρξη ελληνοτουρκικών συνομιλιών, τίποτα δεν θα μπορεί να διασφαλίσει ότι η τουρκική πολιτική θα μείνει σταθερή σε αποφάσεις της ΕΕ, καθώς κυρίως η οικονομική πολιτική προς την Τουρκία υπαγορεύεται από τα συμφέροντα της γερμανικής βιομηχανίας και  όχι από την γεωπολιτική της διάσταση που έτσι κι αλλιώς είναι πολύ αδύναμη η Γερμανία.  Αυτή είναι μια πρώτη εκτίμηση της αθέατης γερμανικής τακτικής. Αν η ΕΕ υποχωρήσει από τις κυρώσεις με αντάλλαγμα την απόσυρση του τουρκικού στόχου, η Ελλάδα θα έχει δεχθεί πλήγμα.
       

Το μέτωπο του Μακρόν

Μια ακόμη παράμετρος αυτής της τριγωνικής διαπραγμάτευσης, στην οποία ανάλογα με τις εξελίξεις προστίθεται η Αυστρία και η Γαλλία είναι ότι η Άγκυρα επιδιώκει να ισοπεδώσει πλήρως τις θέσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας σχετικά με τις ρήτρες ασφαλείας  που πρέπει να έχει η Τελωνειακή Ένωση. Δηλαδή η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία να μην  διατυπώσουν καμία αντίρρηση και η Γερμανία να αναλάβει να προωθήσει εν μέρει φυσικά τα αιτήματα της Τουρκίας . Είναι όμως γρίφος αυτή η υπόθεση γιατί στην περίπτωση αυτή δεν θα έχει λόγο μόνο το Βερολίνο, αλλά και το Παρίσι και η Βιέννη που θα επικεντρωθούν πολύ σκληρά απέναντι στην Τουρκία. Ο Μακρόν θα χρησιμοποιήσει ως αιχμή του δόρατος την επιθετικότητα της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας με στόχο να εντάξει στην εσωτερική πολιτική ατζέντα την Τουρκία και να απονευρώσει πλήρως την απειλή Λεπέν στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Επιπρόσθετα , το Παρίσι θα στηρίξει την Ελλάδα καθώς δρομολογείται η αγορά γαλλικών οπλικών συστημάτων, αλλά και γιατί η Γαλλία έχει την μεγάλη εικόνα , δηλαδή ότι η Μεσόγειος είναι ο χώρος επιρροής της και αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία δεν πρέπει να είναι παρούσα. Ακόμη και αυτό συνεπάγεται διμερή όξυνση Γαλλίας –Τουρκίας και επί του πεδίου.
Συμπερασματικά , η Γερμανία κάνει μια σύνθετη παρέμβαση στο παρασκήνιο, αμβλύνει ή σκληραίνει τις θέσεις της ανάλογα με τις εξελίξεις. Θέλει μια ελεγχόμενη πολιτικά Τουρκία και μια Τελωνειακή Ένωση που  να συμφέρει και την ίδια. Θέλει κατευνασμό στην Ανατολική Μεσόγειο ακόμη και αν χρειαστεί να υποχωρήσει η Ελλάδα για να γίνουν συνομιλίες με ανοιχτή ατζέντα , ενώ η υποχώρηση της Άγκυρας με την απομάκρυνση του στόλου θα είναι θεατρική. Και επίσης θέλουν, κυρίως  η Τουρκία, να μην υπάρξει αντίδραση από την Αθήνα και την Λευκωσία σε μια αναβαθμισμένη Τελωνειακή Ένωση, άρα θέλει ένα μεγάλο πακέτο υπό την απειλή πολέμου. Ακόμη και για την Τουρκία είναι υπερβολικά φιλόδοξο το σχέδιο και η Γερμανία δεν είναι η υπερδύναμη που μπορεί να ενορχηστρώσει με επιτυχία ένα τόσο μεγάλο πακέτο, ερήμην των υπολοίπων της ΕΕ.
Υπό αυτή την οπτική  οι επόμενες τρειίς εβδομάδες θα είναι συγκονιστικές.