Του Σωτήρη Σιδέρη

Η αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής στις ΗΠΑ, η μόνιμη αναζήτηση και κατασκευή εχθρών, το έλλειμμα ηγεσίας,  οι ενδείξεις παρακμής και γεωπολιτικής αναδίπλωσης,  έχουν εμφανή αντίκτυπο στην παγκόσμια πολιτική της και φυσικά στην σταθερότητα.  Από τις  ακραίες ανισότητες, τον ρατσισμό και την κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς, μέχρι την αποχώρηση από τον ΠΟΥ, την  εξασθένηση της διπλωματικής της επιρροής  στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ και  σε διάφορες εστίες κινδύνου στον πλανήτη,  η κρίση κυριαρχίας των ΗΠΑ, προκαλεί κλυδωνισμούς.

Τις τελευταίες ημέρες η αντίδραση των μαύρων Αμερικανών ξεχειλίζει από οργή.  Ο δεύτερος θάνατος, διαδηλωτή αυτή τη φορά, επιδεινώνει το κλίμα.   Είναι μια αντιρατσιστική εξέγερση. Πριν από αυτό το γεγονός οι ΗΠΑ λοιδορήθηκαν από τα ΜΜΕ σχεδόν όλου του κόσμου για την αδυναμία τους να αντιδράσουν έγκαιρα και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την πανδημία. Οι ΗΠΑ έχουν πυραύλους που μπορούν να πλήξουν στόχους σε όλο τον πλανήτη, εξερευνούν το σύμπαν, αλλά δεν είχαν μάσκες και αναπνευστήρες. Πριν από την πανδημία είχαν αμφιλεγόμενη στρατηγική έναντι της Ρωσίας και της Κίνας , αλλά  σταδιακά χάνουν την εμπιστοσύνη των συμμάχων τους. Το έλλειμμα ηγεσίας είναι κάτι παραπάνω από αισθητό. Για την ακρίβεια, η σημερινή ηγεσία των ΗΠΑ είναι άλλη μια ισχυρή ένδειξη της πορείας τους προς την παρακμή.  Όλα  αυτά δεν σημαίνουν ότι οι ΗΠΑ ήταν ένας καλός σύμμαχος πάντα και αγαθές προσθέσεις. Μια σκληρή ιμπεριαλιστική δύναμη  ήταν και είναι, αλλά ο κλονισμός της, χωρίς να έχουν δημιουργηθεί φερέγγυες ισορροπίες στον κόσμο, κρύβει νέες απειλές .

Ο ρατσισμός στις ΗΠΑ είναι η σκοτεινή όψη της μεγάλης αυτής χώρας. Δεν είναι νέο φαινόμενο, είναι μάλλον ιστορικό με βαθιές ρίζες. Όπως επίσης βαθιές ρίζες έχουν και τα κοινωνικά κινήματα .  Ο Τραμπ θα μείνει στην ιστορία για τα ρατσιστικά του σχόλια, την ασυνάρτητη και ενίοτε εντελώς ακατάληπτη δράση του, την έλλειψη βασικών γνώσεων και για το γεγονός ότι σχεδόν κάθε παρέμβασή του προκαλεί ταραχή σε φίλους  και εχθρούς. Η άρνηση της Μέρκελ να μεταβεί στην Ουάσιγκτον για την σύνοδο G-7 είναι ενδεικτική όχι μόνο της προσωπικής αμφισβήτησης του Αμερικανού προέδρου, αλλά του ρόλου των ΗΠΑ γενικότερα. Πρόκειται για μια γενικευμένη αμφισβήτηση που θα προκαλέσει μεγάλους κλυδωνισμούς στον ήδη ταραγμένο κόσμο μας. Φυσικά οι ΗΠΑ είναι ακόμη πανίσχυρες, αλλά η πολιτική διαχείριση της ισχύος επιβεβαιώνει το πρόβλημα. Μια ισχύς άναρχη, χωρίς σχέδιο, με ρήγματα με τους συμμάχους, με νέους εχθρούς και πρόβλημα κοινωνικής συνοχής, είναι πρόβλημα .
Προφανώς στην αμερικανική κοινωνία συντελούνται έντονες διεργασίες.  Ωστόσο προς  το παρόν, αν κρίνουμε από την υποψηφιότητα  του ανεπαρκούς Μπάϊντεν των Δημοκρατικών , είναι βέβαιο ότι αυτές οι διεργασίες θα ενταθούν. Είναι πιθανό σύντομα ίσως, στις ΗΠΑ να προκύψει μια πιο ιδεολογική ακροδεξιά που κυριολεκτικά θα πάρει τα ηνία  και αυτό είναι πολύ δύσκολο προς το παρόν να εκτιμηθεί  πως θα πορευθεί στην συνέχεια ο κόσμος.
 Το αμερικανικό κατεστημένο, δηλαδή Δημοκρατικοί,  Ρεμπουμπλικάνοι και μεγάλες επιχειρήσεις  έχουν τεράστιες ευθύνες για την καθίζηση των ΗΠΑ και του ρόλου τους παγκοσμίως.  Αυτοί τους έκαναν υπερδύναμη, αυτοί τους οδηγούν και στην παρακμή. Ωστόσο οι απαντήσεις που προωθούν, δηλαδή, Τραμπ, Μπάϊντεν , ευνοιοκρατία υπέρ του κεφαλαίου, ανισότητες κλπ κλονίζουν ακόμη περισσότερο την επίδραση που ασκεί η χώρα τους στον κόσμο, ενώ εκφυλίζονται και οι εσωτερικές ισορροπίες. 
  Οι ανισότητες και στην οικονομία και έναντι του νόμου , είναι κραυγαλέες. Στις ΗΠΑ ξεχειλίζει η οργή  για τον θεσμικό ρατσισμό και οι ταραχές δείχνουν  αυτό ακριβώς το πρόβλημα.

       

Νόμος και τάξη και γεωπολιτική

Στις ΗΠΑ η αστυνομία είναι ένα ιδιαίτερο κράτος που στηρίζει το κατεστημένο.  Είναι σκόπιμα βίαιη , λειτουργεί ως ιδεολογικός βραχίονας ισχύος  του συστήματος. Είναι ένα δόγμα Νόμος και Τάξη σε μια ακραία έκφραση. Και αυτή την δύσκολη περίοδο, ο πιο ακατάλληλος για να κυβερνήσει την Αμερική είναι ο ίδιος ο Τραμπ που καλούσε τις αρχές να αρχίσουν να πυροβολούν κατά χιλιάδων διαδηλωτών. Ο Τραμπ είπε αυτό που ένοιωθε και όχι αυτό που έπρεπε να πει. Με τον τρόπο του έχει πει πολλές φορές ότι είναι πρόεδρος των λευκών και των πλούσιων  και όχι όλων  των Αμερικανών.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομική κρίση θα επιφέρει κοινωνική κρίση και έντονες αντιδράσεις, διαδηλώσεις και νέα κινήματα , είναι προφανές ότι η δεξιά κανονικότητα θα στραφεί στην καταστολή . Αυτή θα είναι η απάντησή της. Όλα τα πειράματα ελέγχου και παρακολούθησης που έγιναν κατά την διάρκεια της καραντίνας διεθνώς,  θα χρησιμοποιηθούν τώρα για την καταστολή. Και ο άδικος και άνισος κόσμος θα γίνει ακόμη πιο δυσλειτουργικός, όσο τα πολιτικά συστήματα είναι αφοσιωμένα στην υπεράσπιση των λίγων και ισχυρών.

Αυτό που προς  το παρόν ενδιαφέρει την Ελλάδα είναι η επιρροή που μπορούν να ασκήσουν οι ΗΠΑ στην περιοχή μας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η προεκλογική περίοδος θα είναι άνευ προηγουμένου και το γεγονός ότι η ύφεση και η οικονομική κρίση θα έχουν την δική τους επίδραση, θα πρέπει να ανησυχούμε. Η δεδομένη στενή σχέση Τραμπ-Ερντογάν , αλλά και το γεγονός ότι η Τουρκία πρώτα δρα και μετά διαπραγματεύεται καθιστά δύσκολη την επόμενη περίοδο. Η Άγκυρα ανακοίνωσε γεωτρήσεις εντός των ορίων του τουρκολιβυκού συμφώνου  το επόμενο τετράμηνο, όταν δηλαδή η προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ θα είναι στο ζενίθ. Επίσης, στην Αθήνα δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής ότι ο Ερντογάν και το τουρκικό σύστημα συχνά αυτονομούνται όταν θέλουν να διεκδικήσουν οτιδήποτε και δημιουργούν τετελεσμένα. Δηλαδή αν συμβεί κάτι μεταξύ Ελλάδας –Τουρκίας τους επόμενους μήνες θα έχει ακριβώς αυτή την λογική. Πρώτα δηλαδή η Άγκυρα θα δημιουργήσει τετελεσμένα και μετά θα διαπραγματευθεί, όπως έκανε στην Συρία, την Λιβύη, τα Ίμια.
Στην Αθήνα η εικόνα είναι απογοητευτική. Η κυβέρνηση είναι παρατηρητής τωνδιεθνών διεργασιών,  ουσιαστικά είναι μια πιο ήπια εκδοχή του Τραμπ, όπως και άλλες ευρωπαικές κυβερνήσεις και η εμμονή στην αντιλαική πολιτική θα  έχει και εδώ αρνητικές συνέπειες. Ας ετοιμαστούμε για τα δύσκολα λοιπόν.