του Σωτήρη Σιδέρη

Εντός των επόμενων εβδομάδων, η Τουρκία αναμένεται να κάνει τις κινήσεις της εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και να δοκιμάσει τις αντοχές της Ελλάδας. Διάφορα σενάρια εκπονούνται στην Αθήνα που περιλαμβάνουν κάθε ενδεχόμενο , ανάλογα με το πώς θα κινούνται τα τουρκικά σκάφη. Ταυτόχρονα, όμως αοριστία επικρατεί σχετικά με το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να αναλάβουν πρωτοβουλία για εκτόνωση της έντασης, γεγονός που περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση σε διπλωματικό επίπεδο.
Είναι πιθανό οι Αμερικανοί να επιδιώξουν  να οδηγηθούν οι δύο χώρες στο τραπέζι των συνομιλιών. Με βάση την ιστορική εμπειρία, το Κυπριακό και την κρίση των Ιμίων προκύπτει ότι οι ΗΠΑ δεν δίνουν ιδιαίτερα σημασία σε ζητήματα δικαίου, γι αυτό και υπάρχουν αρκετές επιφυλάξεις ως το τι είδους πρωτοβουλία θα αναλάβουν οι Αμερικανοί.

Ωστόσο αίσθηση προκάλεσε η  τοποθέτηση του ΥΠΕΞ Νίκου Δένδια σε τηλεοπτική συνέντευξη το Σάββατο 12 Ιανουαρίου ότι  «δεν υπάρχει ανακοινωμένη πρωτοβουλία – και δεν έχει κοινοποιηθεί σαν τέτοια – των Ηνωμένων Πολιτειών». Αποστάσεις κράτησε και το  Στέητ Ντηπάρτμεντ,  αλλά   διευκρίνισε ότι η αμερικανική  διπλωματία προσπαθεί να αντιμετωπιστεί η κρίση. Όλο αυτό το σκηνικό γκριζάρει και τα ψήγματα σοβαρότητας σχετικά με την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον. Είναι βέβαιο ωστόσο ότι οι ΗΠΑ θα παρέμβουν κάποια στιγμή γιατί απειλείται και η δική τους πολιτική και η συνοχή του ΝΑΤΟ.
           

Η πρώτη αποτυχία

Το κλίμα για  ενδεχόμενη  μεσολάβηση των ΗΠΑ δεν είναι θετικό, σε διπλωμάτες που γνωρίζουν τα μυστικά των διαδρόμων των υπουργείων Εξωτερικών αν δεν τηρηθούν κάποιες προϋποθέσεις. Αποκαλύπτουν μάλιστα ότι μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο οι ΗΠΑ μέσω του Μάϊκ Πομπέο είχαν αναλάβει πρωτοβουλία για να πείσουν την Τουρκία να μην κάνει έρευνα ή γεώτρηση ενός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και να αρχίσει ένας κλιμακούμενος διάλογος, ΜΟΕ και διερευνητικές συνομιλίες  στη συνέχεια. Η προσπάθεια, μάλλον επιδερμική εξελίχθηκε σε βατερλό γιατί ο Ερντογάν, όχι μόνο την απέρριψε αλλά έθεσε δικούς του όρους που δεν έχουν γίνει γνωστοί σε όλη τους την έκταση, αλλά σε κάθε περίπτωση απαιτούσε αποδοχή των τετελεσμένων και οι συνομιλίες να γίνουν σε αυτή τη βάση.
Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι όλες οι κρούσεις που έκανε η Αθήνα προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατέληξαν σε αποτυχία . Καμία χώρα ουσιαστικά, δεν είναι διατεθειμένη να πάρει ανοιχτά το μέρος της  Ελλάδας και κατά συνέπεια η προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν θα γίνει,  τουλάχιστον σε αυτή την φάση. Ακόμη και η Ρωσία και η Γαλλία τηρούν επιφυλακτική στάση, ενώ εντύπωση προκαλεί και η αποστασιοποίηση της Κίνας . Κατά συνέπεια, η Ελλάδα θα πρέπει να αυξήσει την ενεργητικότητά της αν δεν θέλει να εγκλωβιστεί σε μια διπλωματική δίνη που θα απορυθμίσει την ελληνική εξωτερική πολιτική.
Η δεύτερη προσπάθεια θα είναι πλέον υψηλού ρίσκου. Ήδη η Τουρκία από τον Δεκέμβριο έχει ενισχύσει και την πολιτική των τετελεσμένων και την διπλωματική της θέση καθώς έχει  γίνει αποδεκτή δύναμη στις συνομιλίες για το μέλλον της Λιβύης και συνομιλεί σε υψηλό επίπεδο με την Ρωσία, τις ΗΠΑ,  την Γερμανία  και την Ιταλία. Ειδικότερα για τη Ρώμη, αξιόλογοι διπλωμάτες πνέουν μένεα καθώς θεωρούν ότι διαδραματίζει βρόμικο ρόλο προς κάθε κατεύθυνση επενδύοντας στην ισχυρή οικονομική σχέση με την Τουρκία με μεσολαβητή την ΕΝΙ.
      

Κίνδυνος εγκλωβισμού

Υπάρχει ο κίνδυνος λοιπόν,  ενδεχόμενη  μεσολαβητική προσπάθεια των ΗΠΑ να εγκλωβίσει την Ελλάδα σε μια συζήτηση που δεν επιθυμεί γιατί θα κινδυνεύσει να αποδεχθεί ένα πλαίσιο που δεν θα είναι συμβιβαστικό αλλά ετεροβαρές. Υπό αυτή την οπτική, η διμερής συζήτηση με την Άγκυρα είναι η καλύτερη δυνατή κίνηση .
Η Τουρκία θέλει να παγώσει κάθε προσπάθεια της Ελλάδας για έρευνα –εξόρυξη όπως και της Κυπριακής Δημοκρατίας, θέλει να υπερκεράσει τη χώρα μας και να προσεγγίσει Αίγυπτο , ενώ παρασκηνιακά φαίνεται ότι προσεγγίζει και το Ισραήλ με πρωταγωνιστή τον πρωθυπουργό Γιλντιρίμ.
Το μείζον για την Ελλάδα είναι αν μια διαπραγμάτευση θα κινηθεί εντός του πλαισίου ή  έστω στο όριο του διεθνούς δικαίου ή θα γίνει πολιτική όπως επιδιώκει ο Ερντογάν. Η πρόσφατη δήλωσή του ότι η Τουρκία έχει την πολιτική της και η προτροπή προς την Ελλάδα «να πάει σε όποιο δικαστήριο θέλει», δείχνει την λογική που διακατέχει τις ενέργειές του.
Αν λοιπόν υπό την πίεση των ΗΠΑ και άλλων χωρών,  η Ελλάδα συρθεί σε μια διαπραγμάτευση  χωρίς  προαπαιτούμενα θα εγκλωβιστεί σε λάθος κατεύθυνση, θα αποδυναμώσει ακόμη και τα πλεονεκτήματα που διαθέτει και θα αναγκαστεί , είτε  να  αρνηθεί  και να αναλάβει την ευθύνη την αποτυχίας, είτε να απορρίψει τους τουρκικούς όρους που ήδη έχουν τεθεί στο παρασκήνιο και να διαχειριστεί στη συνέχεια την κρίση.

Ο ειδικός απεσταλμένος

Στο παρασκήνιο μάλιστα ήδη συζητούνται και οι τρόποι με τους οποίους το επόμενο διάστημα μπορεί να γίνει μια επαναπροσέγγιση Ελλάδας –Τουρκίας. Στην κυβέρνηση προκρίνουν ένα αυστηρό πλαίσιο μυστικής διπλωματίας με τον διορισμό  ενός ειδικού απεσταλμένου από κάθε χώρα που θα προετοιμάσει  ένα πλαίσιο διαλόγου και να φθάσουν τις συνομιλίες μέχρι το επιθυμητό σημείο, δηλαδή στο σημείο που θα πρέπει να αναλάβουν ρόλο οι πολιτικές ηγεσίες.
Η ένσταση όμως  είναι  ότι η Τουρκία ασκεί δημόσια διεθνή διπλωματία και μάλιστα καταιγιστική. Ανακοινώνει τα πάντα, ενημερώνει και συνομιλεί με τις μεγάλες χώρες, διαπραγματεύεται μέσω δημόσιων ομιλιών  του Ερντογάν, οι υπουργοί μετέχουν στο διεθνές επικοινωνιακό σχέδιο με τις λέξεις και θέσεις, είναι σχεδόν σε όλα τα κέντρα λήψεως των αποφάσεων και διεθνούς διπλωματίας. Σε  κάθε περίπτωση η μυστική διπλωματία ευνοεί τον ισχυρό και όχι τον αδύναμο. Υποχωρήσεις γίνονται σε συνθήκες μυστικής διπλωματίας και όχι όταν υπάρχουν δημόσιες δεσμεύσεις. Γι αυτό και ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποφεύγει την σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Για να μην αναλάβει δεσμεύσεις και για να έχει την ευχέρεια κινήσεων.

       

Η εκδοχή  του ενός επεισοδίου

Κυβερνητικοί παράγοντες , διπλωμάτες και στρατιωτικοί που έχουν ενεργό εμπλοκή στην διαμόρφωση της πολιτικής της χώρας έναντι της Τουρκίας σημειώνουν με βεβαιότητα ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου και ανάλογα με την έκβασή του, τα πράγματα θα ξεφύγουν και η στρατιωτική εμπλοκή θα γενικευθεί. Θεωρούν μάλιστα δεδομένο ότι η Ελλάδα καλείται να ετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο, διαπραγματεύσεις, θερμό επεισόδιο γενικευμένη κρίση σε σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα εκτιμούν ως ιδιαίτερα αρνητική την συζήτηση για εξοπλισμούς. Μια συζήτηση που φυσικά πρέπει να γίνει όχι όμως με τρόπο που θα υποδηλώνει ότι η χώρα είναι ανυπεράσπιστη και ότι επείγει η αγορά οπλικών συστημάτων.
Ως προς το  πως θα διαμορφωθεί η αντίδραση της Ελλάδας  σε περίπτωση που τουρκικά σκάφη θα κινηθούν εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, οι ίδιες πηγές σημειώνουν, ότι η αντίδραση θα είναι κλιμακωτή από προειδοποίηση , αχρήστευση του ερευνητικού σκάφους  και κινήσεις μέχρι την βύθιση που θα είναι το τελευταίο στάδιο και αφού προηγηθεί η εφαρμογή κάποιων πολιτικών και διπλωματικών σεναρίων.
       

Υστερόγραφο

 Συχνά  ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας εμφανίζει  σοβαρές αδυναμίες ανάλυσης και παρουσίασης συγκροτημένων σκέψεων γύρω από κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Σε συνέντευξή του στο OPEN, αφού είπε διάφορα ακατάληπτα για τα περί πρωτοβουλίας των ΗΠΑ, είπε στην συνέχεια ότι οι Αμερικανοί «έχουν πολεμικά πλοία στην περιοχή, υπάρχει μεγάλο υποβρύχιο στη Σούδα. Εγώ είπα ότι υπάρχει κι άλλο αμερικανικό σκάφος χτες τουλάχιστον, σήμερα, είναι στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Κατά συνέπεια, οι Αμερικανοί έχουν ένα ρόλο να παίξουν,,,.»
Ακόμη  πιο φαιδρή ήταν η επόμενη δήλωσή του , όταν απαντώντας στις επικρίσεις του ΣΥΡΙΖΑ περί φιάσκου για την συνάντηση Μητσοτάκη –Τραμπ  , αφού είπε ότι δεν ήταν φιάσκο πρόσθεσε:
«Και να σας πω τώρα την αλήθεια; Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν απέναντί μας, δεν θα γίνονταν ποτέ ούτε οι δηλώσεις για την οικονομία. Έχετε δει τον Πρόεδρο Trump να βγαίνει να κάνει τέτοιες δηλώσεις ή τον Mike Pompeo για την οικονομία του Ιράν παραδείγματος χάριν, για να ξέρουμε και τι λέμε..»
Χωρίς περαιτέρω σχολιασμό….