του Σωτήρη Σιδέρη

Αναβλήθηκε η προγραμματισμένη για το Μεγάλο Σάββατο επίσκεψη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Αλβανία καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες,  οι δύο πλευρές, κυρίως η αλβανική,  δεν ήταν έτοιμες να ξεκινήσουν την τελική φάση των διαπραγματεύσεων για την επίλυση διμερών προβλημάτων. Την περασμένη εβδομάδα και μετά από μια περίοδο έντασης στο εσωτερικό της Αλβανίας, ο πρόεδρος Ιλίρ Μέτα έδωσε την εξουσιοδότηση στην κυβέρνηση για να διαπραγματευθεί και να υπογράψει συμφωνία με την Ελλάδα. Οι πρωθυπουργοί Αλέξης Τσίπρας και Έντι Ράμα είχαν συμφωνήσει κατά την συνάντησή τους στο Νταβός να δώσουν πανηγυρικό τόνο στη συμφωνία  και να συναντηθούν στην Αλβανία το Πάσχα.

Στο υπουργείο Εξωτερικών είχε αναπτυχθεί έντονος σκεπτικισμός για την σκοπιμότητα και κυρίως την χρησιμότητα αυτής της επίσκεψης καθώς ο Ράμα θα ήθελε να την χρησιμοποιήσει για εσωτερικούς λόγους και η αναβολή της επίσκεψης προκάλεσε κάποια ανακούφιση σε έμπειρους διπλωμάτες. Οι διαπραγματεύσεις, πιθανότατα θα συνεχιστούν μετά το Πάσχα και περιλαμβάνουν μειονοτικά θέματα, την εκ νέου οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών σε αντικατάσταση της συμφωνίας του 2009, την άρση της εμπολέμου καταστάσεως κλπ .
Ως προς τις διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες ζώνες , η Αθήνα υποχώρησε έναντι της πιεστικής τακτικής των Τιράνων ότι η Αλβανία αδικήθηκε με την συμφωνία του 2009  και με το πρόσχημα ότι υπάρχουν τεχνικά προβλήματα  επαναδιαπραγματεύεται την συμφωνία. Νέες ρυθμίσεις ως προς το εύρος της ελληνικής ΑΟΖ φαίνεται ότι θα υπάρξουν μεταξύ Κέρκυρας και Αγίων Σαράντα. Ο τελικός χάρτης, είναι ευνόητο ότι θα συγκριθεί με τον χάρτη του 2009 προκειμένου να διαπιστωθεί , αν και σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει η μέθοδος οριοθέτησης . Ως προς τα  μειονοτικά θέματα,  προβλέπεται η κατάργηση των μειονοτικών ζωνών  που υπήρχαν από την εποχή Χότζα, περιορίζοντας τα δικαιώματα των Ελλήνων της Χειμάρρας κατά κύριο λόγο . Με την συμφωνία οι Έλληνες της Αλβανίας , ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας θα έχουν τα ίδια δικαιώματα.
 Στην περίπτωση αυτή όμως επί της ουσίας πρόκειται για εφαρμογή προβλέψεων του διεθνούς δικαίου και όχι χειρονομία καλής θελήσεως της Αλβανίας, εν πάση περιπτώσει θα είναι μια θετική εξέλιξη.
Η συμφωνία, αν τελικά οι διαπραγματεύσεις ευοδωθούν, θα πρέπει να εγκριθεί από το κοινοβούλιο και τον Ιούνιο η κυβέρνηση να συναινέσει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων Αλβανίας –ΕΕ.  Το αρνητικό είναι ότι τόσο με την ΠΓΔΜ , όσο και με την Αλβανία οι συνομιλίες θα καταλήξουν, αν καταλήξουν λίγο πριν την λήψη αποφάσεων από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και η Αθήνα θα βρεθεί υπό πρόσθετη πίεση.
Ήδη έχουν διατυπωθεί σοβαρές ενστάσεις και για την απουσία ανταλλαγμάτων για την άρση της εμπολέμου και για την συμφωνία για την ΑΟΖ. Ρητές αναφορές αποκήρυξης του λεγόμενου τσάμικου θα ήταν θετική εξέλιξη για τις διμερείς σχέσεις, ωστόσο η ελληνική κυβέρνηση δεν σχεδίασε ποτέ μια καλώς νοούμενη διεκδικητική διαπραγμάτευση.
Νωρίτερα, τον Μάιο, στην σύνοδο ΕΕ –Δυτικών Βαλκανίων, αναμένεται να εξεταστεί ένας οδικός χάρτης για τις χώρες της περιοχής . Η ΕΕ έχει διαμηνύσει ότι πριν την ένταξη των χωρών της περιοχής στην ΕΕ , τα κράτη , θα πρέπει να έχουν επιλύσει τα μεταξύ τους προβλήματα.  Η Ελλάδα έχει μια ευκαιρία, αξιοποιώντας τη θέση αυτή να απαιτήσει την εναρμόνιση των συνταγμάτων όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και την απάλειψη κάθε αλυτρωτικής αναφοράς, υπερβαίνοντας έτσι την διμερή διαφορά με την ΠΓΔΜ και γενικεύοντας το πρόβλημα. Το ίδιο αφορά και τα σχολικά βιβλία, κυρίως της Αλβανίας μέσω των οποίων καλλιεργείται η ιδέα της μεγάλης Αλβανίας στις επόμενες γενιές.  Η εναρμόνιση των συνταγμάτων , όπως και η διόρθωση των βιβλίων, θα είναι ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα προς τον εκδημοκρατισμό των βαλκανίων και την ανάπτυξη της κουλτούρας του σεβασμού των συνόρων και του διαλόγου.
Υπό αυτό το πρίσμα έκπληξη συνεχίζει να προκαλεί η στάση των Τιράνων που συνεχίζουν να κωλυσιεργούν ως προς την διόρθωση των βιβλίων που εμφανίζουν την Ήπειρο ως τμήμα της Αλβανίας. Προφανώς αν δεν διορθωθούν η συμφωνία είναι δύσκολο να επιτευχθεί.