του Σπύρου Σουρμελίδη

Είναι μια ακόμα όμορφη πρόκληση, να συζητήσουμε περί δημοσιογραφίας και ελευθεροτυπίας, με αφορμή την διαμαρτυρία ορισμένων πολιτών προς την ΕΡΤ, επειδή μεταδίδει ομιλίες του Ν. Μιχαλολιάκου, του αρχηγού της «Χρυσής Αυγής». Έχουμε πυροβολήσει την δημοσιογραφία πολλά χρόνια τώρα (και πολύ καλά κάνουμε) γιατί δεν στάθηκε στο ύψος του αληθινού της ρόλου. Στις δύσκολες όμως εποχές, υπάρχει πάντα ευκαιρία και υποχρέωση, να δούμε τι κάνουμε και τι θα κάνουμε από δω και μπρος. Γιατί η δημοσιογραφία θα είναι πάντα  παρούσα, ακόμα και όταν εκδότες και δημοσιογράφοι την ποδοπατούν. Η δημοσιογραφία δεν μπορεί να κλείνει τα «αυτιά» της και τα «μάτια» της. Είναι στη μοίρα της να ασχολείται με τις λαμπρές, αλλά και με τις σκοτεινές στιγμές της Ιστορίας και της κοινωνίας.

Υπόδικη για κακουργήματα η ηγεσία της «Χρυσής Αυγής», έχει όμως εκλεγεί με τις ψήφους κάποιων Ελλήνων. Δημιουργείται αυτομάτως ένα δίλημμα: Υπάρχει δεοντολογική υποχρέωση να μην μεταδίδεται ο λόγος του μίσους. Κι αυτό παραλληλα με την υποχρέωση να μεταδίδεται ο λόγος των κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Η διοίκηση και οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ αντιμετωπίζουν το δίλημμα, εμπλεκόμενοι αναγκαστικά σε μια συζήτηση στην οποία συνυπάρχουν, πολιτικά, νομικά και ιδεολογικά επιχειρήματα. Η διοίκηση της ΕΡΤ ζητά μάλιστα από το ΕΣΡ, να δώσει  μια λύση στον γρίφο. Το ΕΣΡ που στο παρελθόν τιμώρησε την δημόσια τηλεόραση για την προβολή ομιλιών της «Χρυσής Αυγής».

Το δημοσιογραφικό προϊόν.

Ο λόγος του Ν. Μιχαλολιάκου  και ο λόγος του καθενός μας, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ. Είναι η αντικειμενική πραγματικότητα. Είναι το δικαίωμα το οποίο δεν αφαιρείται. Ακόμα και αν βγάλεις αυτόν τον λόγο από τις τηλεοράσεις  του  πλανήτη, αυτός (δηλαδή η πραγματικότητα), θα έρθει να σε συναντήσει. Απόδειξη τα εκλογικά αποτελέσματα, στην Ελλάδα (η Χρυσή Αυγή είναι τρίτο κόμμα) και στον κόσμο γύρω μας.
Και αν ακόμα περιοριστούμε στο στενό πλαίσιο των νόμων, υπάρχει απάντηση και υπάρχει και λύση. Η μετάδοση των ομιλιών του τρίτου κοινοβουλευτικού Κόμματος, δεν συνιστά προπαγάνδα ή προβολή των φασιστικών απόψεων , του ρατσιστικού λόγου ή ενεργειών μίσους. Η προβολή όλων των παραπάνω γίνεται μέσα από ρεπορτάζ, μέσα από συζητήσεις, μέσω της δομής του δημοσιογραφικού λόγου.
Γίνεται με  τον τρόπο που προπαγανδίστηκαν τα ψέματα πριν και μετά το Δημοψήφισμα, μέσω της στρέβλωσης της πραγματικότητας.  
Θα πείτε, μα ο λόγος του Μιχολαλιάκου ή του κάθε βουλευτή της «Χρυσής Αυγής» δεν είναι διχαστικός, ρατσιστικός, δεν πυροδοτεί εντάσεις; Πόσο μάλλον  που κατηγορείται για εγκλήματα;
Ο λόγος του Μιχαλολιάκου μπορεί να είναι όλα τα  παραπάνω και ακόμα χειρότερα. Δεν είναι όμως αυτός, το δημοσιογραφικό προϊόν. Ο λόγος των πολιτικών αρχηγών δεν είναι δημοσιογραφία. Είναι η αντικειμενική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που η δημοσιογραφία δεν επιτρέπεται να την κρύβει.
Δημοσιογραφικό προϊόν, είναι η επεξεργασία της πραγματικότητας, άρα του λόγου και του Μιλολολιάκου, η τοποθέτηση της στον χώρο και τον χρόνο, η αξιολόγηση της, ο πολλαπλασιασμός της. Το δημοσιογραφικό προϊόν είναι η «υπεραξία» της πραγματικότητας, είναι η ανθρώπινη εργασία που πέφτει στην συνέχεια των γεγονότων.
Αν η ΕΡΤ είχε «επενδύσει» πάνω σ αυτόν τον λόγο, τότε θα είχε παραβεί τον ρόλο της και ως δημόσια λειτουργία και ως δημοσιογραφικό προϊόν. Δεν το έκανε όμως!
Δεν έχει όμως κανένα λόγο να κλείνει τα μάτια της (κάμερες) στην πραγματικότητα. Όχι μόνο σε ότι αφορά τον Μιχαλολιάκο, αλλά γενικώς.
Μπορεί σήμερα, το δίλημμα ή το πρόβλημα , να εστιάζεται στην "Χρυσή Αυγή". Χθες ήταν το δημοψήφισμα και η δημοσιογραφία έκλεισε τα μάτια στην απόφαση της συντριπτικής πλειοψηφίας, που έλεγε "οχι". Και όμως εκδότες και δημοσιογράφοι έλεγαν "εμείς ξέρουμε ποιό είναι το καλό της χώρας και το δικό σας καλό, γι αυτό και λέμε "ναί". Ηταν η χειρότερη ώρα της δημοσιογραφίας  ήταν η στιγμή που η δημοσιογραφία ακύρωσε τον εαυτό της. 
Αύριο, θα έχουμε συγκλονιστικά διλήμματα σε σχέση με την πορεία της χώρας, με την πορεία της ΕΕ, με την συμμετοχή μας σ αυτήν. Τι ακριβώς θα κάνει η δημοσιογραφία; Θα αναζητά τους "αληθινά ευρωπαίους", τους "πραγματικούς δημοκράτες"; Ποιό είναι το κριτήριο;
Το ένα και μοναδικό κριτήριο είναι οτι η δημοσιογραφία δεν κλείνει τα μάτια και τ αυτιά στην πραγματικότητα. Οσο θλιβερή, οσο μίζερη, όσο φασιστική και αν αυτή είναι.  Η αλλαγή της πραγματικότητας γίνεται με την αποκάλυψη, όχι με "τα σκουπίδια κάτω απο το χαλί". Ετσι κι αλλιώς βρωμάνε.

 
Πέρα από την δημοσιογραφία

Η μη μετάδοση των λόγων του αρχηγού της «Χρυσής Αυγής», ενδυναμώνει την «Χρυσή Αυγή»,  μυθοποιεί τον αρχηγό της, τον κάνει ακόμα πιο θελκτικό. Οι μονόλογοι του Ν. Μιχαλολιάκου, του Η. Κασιδιάρη και άλλων βουλευτών, τους απαλλάσσουν από την βάσανο να εξηγήσουν, τα όσα λένε. Είναι λυτρωτικό γι αυτούς, τους δίνει το δικαίωμα να αυτοπαρουσιάζονται σαν θύματα του συστήματος. Κανείς απ αυτούς δεν υποχρεώθηκε ποτέ να εξηγήσει αν έχουν θέση (και ποια ακριβώς) για την οικονομία, για το μνημόνιο, για τα εθνικά θέματα, για τον πόλεμο και την ειρήνη, για το αν πρέπει να διώχνουμε ή να πνίγουμε, μετανάστες. Για το τι σημαίνει γι αυτούς ανάπτυξη ή αγροτική παραγωγή ή τουρισμός κλπ. Λένε μόνοι τους συνεχώς ένα «τραγούδι», το οποίο δεν έχει αρχή μέση και τέλος. Κι αυτό γιατί οι υπόλοιποι δεν θέλουν να συζητούν δημοσίως μαζί τους. Η δολοφονία του Φύσσα τους αποκάλυψε.
Μένει όμως να δούμε την συνέχεια. Κυρίως αν θα παραμείνουν ένα κοινοβουλευτικό κόμμα.
ΥΓ: Είναι χιλιάδες τα βιβλία που μιλούν , αναλύουν, περιγράφουν, τον ναζισμό , τον φασισμό, τα εγκλήματα τους και τη σημασία τους. Συγκλονιστικά είναι αυτά στα οποία μιλούν οι ίδιοι οι  εγκληματίες ή οι απόγονοι τους για όλα όσα έγιναν.  Η δημοσιογραφία στις καλύτερες ώρες της.

Επιστολή σε Τσακνή - Ταγματάρχη για την Χρυσή Αυγή

Οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες (καθηγητές πανεπιστημίων κα) υποστηρίζουν ότι η δημοσιογραφική δεοντολογία αλλά και ο ποινικός νόμος δεν επιτρέπουν στην ΕΡΤ να μεταδίδει τον λόγο των υποδίκων για κακουργήματα της «Χρυσής Αυγής». Λένε και κάτι ακόμα γενικότερο, ότι η ΕΡΤ (και η δημοσιογραφία) δεν πρέπει να αισθάνονται υποχρεωμένες να μεταδίδουν τον φασιστικό λόγο, που καλλιεργεί το μίσος και τις κοινωνικές εντάσεις.
Την επιστολή υπογράφουν η Βασιλική Γεωργιάδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, αντιδήμαρχος Αθηναίων, ο Κωστής Παπαϊωάννου, τ. Γενικός Γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ο Δημήτρης Χριστόπουλος, Πρόεδρος Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι υπογράφοντες καλούν την ηγεσία της ΕΡΤ να επανεξετάσει την πρακτική της ΕΡΤ απέναντι στην Χρυσή Αυγή, να αναλάβει το αυξημένο μερίδιο ευθύνης που της αναλογεί και να πρωτοστατήσει στην απομόνωση των φορέων τέτοιων απόψεων. «Αυτό θα αποτελεί δικαίωση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης» τονίζουν στην επιστολή.

H επιστολή

«Μας προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη η πρόσφατη μετάδοση ομιλίας του Ν. Μιχαλολιάκου, Προέδρου του "Λαϊκού Συνδέσμου Χρυσή Αυγή", στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του. Η έκπληξη επιτείνεται από το γεγονός ότι έχουν προηγηθεί και άλλες αντίστοιχες μεταδόσεις εκδηλώσεων του εν λόγω κόμματος, παρά τις διαμαρτυρίες που ακολούθησαν.
»Η ηγεσία και μέλη της Χρυσής Αυγής, όπως γνωρίζετε, αντιμετωπίζουν κατηγορίες για σοβαρά κακουργήματα, μεταξύ των οποίων σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Είναι ακριβώς η τελευταία κατηγορία που οδήγησε το Κοινοβούλιο να αναστείλει την κρατική χρηματοδότηση στο εν λόγω κόμμα.
»Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε συνταγματική, νόμιμη και σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης της Χρυσής Αυγής. Επισήμανε μάλιστα το ενδεχόμενο άμεσης ή έμμεσης καταχρηστικής χρήσης των κρατικών αυτών παροχών για τη στήριξη εγκληματικών δραστηριοτήτων.
»Θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ακόμα πως διώκεται όποιος με πρόθεση, δημόσια υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων.
»Ακριβώς όμως τις μέρες αυτές, η ηγεσία της Χρυσής Αυγής με τον δημόσιο λόγο της και τη φυσική της παρουσία πυροδοτεί εκδηλώσεις φυλετικού μίσους και επαίρεται, ουσιαστικά δηλαδή αναλαμβάνει την ευθύνη, για τη μετατροπή της ρητορικής του μίσους σε πράξεις βίας στη Χίο. Ευθέως δηλώνει την εμπλοκή της οργάνωσης σε πράξεις που απειλούν την κοινωνική τάξη και δημόσια ασφάλεια. Αξίζει κυρίως να σημειωθεί ότι αυτά συνέβησαν σε αυτήν ακριβώς την ομιλία που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ!
»Με βάση τα παραπάνω, σας καλούμε κ. Πρόεδρε να επανεξετάσετε άμεσα την πρακτική της ΕΡΤ στο συγκεκριμένο θέμα. Η παροχή της δυνατότητας εκφοράς εμπρηστικού ρατσιστικού λόγου, και μάλιστα από δημόσιο μέσο ενημέρωσης σε υπόδικους για τα άρθρα 187 και 187Α του ΠΚ, δεν είναι συμβατή με τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Δε συνιστά δημοσιογραφική υποχρέωση. Δεν αποτελεί εκπλήρωση κάποιας υποχρέωσης της ΕΡΤ με βάση την ισότιμη μεταχείριση των κομμάτων.
»Η δημόσια τηλεόραση είναι φορέας αυξημένης ευθύνης και δεν δικαιούται να συντελεί στην πυροδότηση κοινωνικών εντάσεων, στην μετάδοση λόγου μίσους, στην καλλιέργεια αντικοινοβουλευτικού πνεύματος, στην αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου. Η δημόσια τηλεόραση εκπαιδεύει τους σημερινούς και αυριανούς πολίτες.
»Με βάση τα παραπάνω, σας καλούμε να αναλάβετε το αυξημένο αυτό μερίδιο ευθύνης που σας αναλογεί και να πρωτοστατήσετε στην απομόνωση των φορέων τέτοιων απόψεων. Αυτό θα αποτελεί δικαίωση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.
Με εκτίμηση
Βασιλική Γεωργιάδου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιδήμαρχος Αθηναίων
Κωστής Παπαϊωάννου, τ. Γενικός Γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Δημήτρης Χριστόπουλος, Πρόεδρος Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου»