Eίναι προφανές, ίσως και πρωτοφανές το σκηνικό που έχει δημιουργηθεί στην ΕΕ και κυρίως στους σκληρούς μηχανισμούς που ελέγχει ο Σόιμπλε έναντι της Ελλάδας, καθώς οι τόνοι έχουν πέσει, οι συζητήσεις έχουν μια φυσιολογική χροιά, οι απειλές έχουν εξαφανιστεί και οι διαπραγματεύσεις εξελίσσονται σε ένα ευπρεπές πλαίσιο. H αιτία αυτής της αλλαγής είναι η προσφυγική κρίση και ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει η Ελλάδα. Η θετική σχέση Τσίπρα –Μέρκελ, η βελτίωση της ελληνικής πολιτικής στο προσφυγικό και οι προσδοκίες ότι η Ελλάδα μπορεί να ελέγξει τις ροές και να φιλοξενήσει έστω πρόσκαιρα ικανό αριθμό προσφύγων και μεταναστών έχει αλλάξει το κλίμα στην ΕΕ.
Παρά το γεγονός ότι κανείς δεν το παραδέχεται δημόσια, είναι βέβαιο ότι διαμορφώνεται ένα μεγάλο διαπραγματευτικό πακέτο. Η αξιολόγηση, το χρέος, το ασφαλιστικό, το δημοσιονομικό και το προσφυγικό μπαίνουν στο ίδιο τραπέζι. Η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να διαχωρίσει το ένα πρόβλημα από το άλλο , γι αυτό και οι θετικοί τόνοι από τον Ντάισεμπλουμ. Η εγχώρια διαπλοκή έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό τα ξένα στηρίγματά της και είναι σαφής η προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη να μην διαταράξει το κλίμα αυτό κατά την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες. Όταν ο Ντάισεμπλουμ μιλάει θετικά για τις προσπάθειες της κυβέρνησης, ο Μητσοτάκης θα την καταγγείλει;. Ο πρόεδρος της ΝΔ είναι εκτεθειμένος έναντι της ελληνικής κοινής γνώμης, γιατί η επίσκεψή του στις Βρυξέλλες, είχε εντελώς άλλο περιεχόμενο από τις δηλώσεις που κάνει στην Ελλάδα. Προφανώς δέχθηκε και τις ανάλογες συμβουλές. Ωστόσο τίποτα δεν έχει κριθεί. Είναι επίσης πολύ σημαντικό πρόβλημα η κρίση στο Αιγαίο και η συμπεριφορά της Τουρκίας. Το ΝΑΤΟ θα είναι διαιτητής του προσφυγικού, δεν θα το λύσει. Υπό αυτό το πρίσμα η Ελλάδα έχει αλλάξει το κλίμα στις μεγάλες πρωτεύουσες, αλλά βρίσκεται ακόμη μακριά από οριστικές λύσεις και ιδιαίτερα από την ανάσα που θέλει να πάρει στα οικονομικά της. Είναι όμως θέμα διαπραγμάτευσης το πώς θα διαχειριστεί αυτή την ατζέντα μέχρι τις αρχές καλοκαιριού , γιατί μέχρι τότε ίσως να έχουν κριθεί σε σημαντικό βαθμό οι πολιτικές στα μείζονα αυτά θέματα.
Ο «καλός» Ντάισεμπλουμ
Κατά την προγραμματισμένη ακρόασή του ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Πρόεδρος του Eurogroup Jeroen Dijsselbloem υπογράμμισε κατά τις εισαγωγικές του παρατηρήσεις ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στην εφαρμογή του προγράμματος εξυγίανσης της οικονομίας της. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι οι προκλήσεις παραμένουν. Τόνισε ότι οι συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση είναι αρκετά εποικοδομητικές και ότι το κύριο μέλημα των θεσμών είναι η διασφάλιση της «ποιότητας των μεταρρυθμίσεων» ενώ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η πρώτη αξιολόγηση περιλαμβάνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις: ασφαλιστικό, δημοσιονομικά ζητήματα, λειτουργία Ταμείου ιδιωτικοποιήσεων, εκσυγχρονισμός δημόσιας διοίκησης, πάταξη φοροδιαφυγής. Παραδέχτηκε τέλος ότι κάποιες μεταρρυθμίσεις είναι πολιτικά και κοινωνικά δύσκολες, αλλά, τόνισε, είναι σημαντικό η Ελλάδα να υλοποιήσει αυτά που συμφώνησε το καλοκαίρι του 2015.
Στη συνέχεια απαντώντας σε σχόλια Ελλήνων ευρωβουλευτών, είπε τα εξής:
Α) Σχόλιο σχετικά με το δανεισμό της Ελλάδας για την πληρωμή υφιστάμενων δανείων και σχετικά με τα κόκκινα δάνεια και την πώληση τους σε funds (Νότης Μαριάς). «Έχετε δίκιο για το ότι η κατάσταση στην Ελλάδα, και αυτό δεν είναι νέο, σε ένα μεγάλο βαθμό έχει να κάνει με την κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Και αυτό ισχύει σε πολλές χώρες. Αν θέλετε να μελετήσουμε τα αίτια, νομίζω ότι ζητήσαμε υπερβολικά δάνεια, πήραμε πολύ φτηνό χρήμα που στη συνέχεια το διοχετεύσαμε στις οικονομίες μας, χρήμα το οποίο δεν επενδύθηκε παραγωγικά. Και έτσι όλοι μείναμε πολύ πίσω. Θα έλεγα ότι υπήρξε υπομόχλευση. Τα χρήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο για τις τράπεζες. Ως ένα βαθμό ναι. Αλλά αντικαταστάθηκαν άλλα δάνεια τα οποία είχε αναλάβει η ελληνική κοινωνία. Και ακριβά δάνεια τα οποία επαναχρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκά δάνεια. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και έτσι μειώθηκε το κόστος των δανείων αυτών για την Ελλάδα. Δεν υπάρχει εύκολη λύση. Η Ελλάδα έχει πολλά διαρθρωτικά ζητήματα όσον αφορά τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, της διοίκησης, του πώς είναι οργανωμένη η αγορά. Για το λόγο αυτό έχουμε ένα τόσο εκτενές και λεπτομερές πρόγραμμα. Οι τράπεζες πρέπει να ανοιχτές και να βοηθούν τις επιχειρήσεις. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Και γι’ αυτό ήταν πολύ σημαντικό στην αρχή αυτού του νέου προγράμματος να αρχίσουμε με τις τράπεζες. Και αυτό έγινε. Υπάρχει και το θέμα της αφερεγγυότητας. Αν θέλετε να έχετε ένα υγιές τραπεζικό σύστημα, πρέπει να έχετε και ένα πλαίσιο που να λειτουργεί καλά για την εξυγίανση των τραπεζών. Και αυτό ακριβώς κάνουμε. Δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στο θέμα του χρηματοπιστωτικού τομέα και το να είναι ανοιχτές οι τράπεζες βοηθάει στην ανάκαμψη. Αλλά η εμπιστοσύνη αποτελεί μέρος του όλου σχεδίου. Για το λόγο αυτό χαίρομαι που η σημερινή ελληνική κυβέρνηση εργάζεται εποικοδομητικά με την τρόικα και με τους θεσμούς προκειμένου να περάσουμε στα επόμενα βήματα και να συνεχιστεί το πρόγραμμα. Δεν πρέπει να κολλήσει πουθενά. Είμαι πολύ θετικός λοιπόν για το τι έχει επιτευχθεί πρόοδος. Φυσικά μας περιμένουν πολλά δύσκολα πράγματα ακόμα».
Β) Σχόλιο σχετικά με την κακοδιαχείριση ετών και το τιτάνιο έργο της τωρινής κυβέρνησης και ερώτηση σχετικά με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης (Δημήτρης Παπαδημούλης).
«Νομίζω ότι έχετε δίκιο που είπατε ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα οφείλονται στην κακή διακυβέρνηση δεκαετιών. Είναι σωστό. Είπατε στη συνέχεια ότι επικρίνετε το πρόγραμμα. Λέτε ότι υπήρξε υπερβολική λιτότητα και ότι αυτό επιδείνωσε την κατάσταση. Πρέπει όμως να αντιληφθούμε ότι όταν εμφανίστηκαν τα πραγματικά στοιχεία για τον ελληνικό προϋπολογισμό –και τονίζω τα πραγματικά- μιλάμε για ένα έλλειμα της τάξης του -15%, τότε άρχισε το πρόγραμμα. Εκεί βρισκόμασταν. Και το ξεχνούν αυτό πολλοί. Εκεί βρισκόταν η Ελλάδα όταν είχαμε τα πραγματικά στοιχεία. Συνεπώς η λιτότητα αποτελεί μέρος ενός μακροχρόνιου προγράμματος προκειμένου να επιστρέψουμε σε υγιή δημοσιονομικά. Είναι αναγκαίο για όλους μας να νοικοκυρεύουμε τα πράγματα στις χώρες μας. Όμως τώρα το στοιχείο κλειδί είναι να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων και φυσικά και στην Ελλάδα. Και κυρίως στην Ελλάδα χρειάζεται περισσότερη εμπιστοσύνη, στην κυβέρνηση και στην οικονομία. Η ερώτηση σας ήταν πότε θα γίνει η αξιολόγηση. Νομίζω όσο γίνεται πιο γρήγορα. Και θέλω να πω στην ελληνική κυβέρνηση ότι όντως έκαναν σοβαρές προτάσεις για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού. Όμως, παράλληλα απομένουν κάποια σημαντικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα δημοσιονομικά κενά τα επόμενα χρόνια. Οπότε μακροπρόθεσμα η πρόταση –τουλάχιστον η δική μου αξιολόγηση είναι αυτή- πρέπει να συνεχίσει να είναι βιώσιμη. Υπάρχουν όμως τώρα –βραχυπρόθεσμα- κάποια κενά. Και αυτά θα πρέπει να καλυφθούν. Χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες, περισσότερες προτάσεις για να πάψει να υπάρχει αυτό το χάσμα. Και αυτό ακριβώς γίνεται σήμερα. Δεν ξέρω πότε θα ολοκληρωθεί [η αξιολόγηση]. Ελπίζω, σας διαβεβαιώ ότι πραγματικά όλοι θέλουμε να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν».
Γ) Ερώτηση σχετικά με την πορεία των διαπραγματεύσεων, τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, τις διαφορές μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης, ΔΝΤ και θεσμών για τα θέματα φορολογίας, το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων, τον εκσυγχρονισμό του Κράτους (Γιώργος Κύρτσος). «Δεν είμαι σε θέση αυτή τη στιγμή να είμαι πιο συγκεκριμένος. Σε γενικές γραμμές μπορώ να σας πω ότι οι προτάσεις που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση ενός ισχυρού συνταξιοδοτικού συστήματος αφορούν μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα το εξυγιάνουν ώστε να είναι αυτοσυντηρούμενο. Κατανοούμε βεβαίως ότι σε αυτή τη φάση μπορεί να προκληθεί μεγάλη επιβάρυνση στον προϋπολογισμό. Έχετε δίκιο ότι το κεντρικό ζήτημα τώρα είναι ποιο είναι το βάρος που αυτή τη στιγμή θα πρέπει –στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης- να σηκώσουν οι νυν συνταξιούχοι. Προσπαθούμε να βρούμε πολλούς τρόπους ώστε να λύσουμε τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά και φορολογικά ζητήματα τα οποία προκαλούν προβλήματα αυτή τη στιγμή. Ναι, ενδεχομένως θα υπάρξουν κάποιες περικοπές. Δεν μπορώ να είμαι όμως πιο συγκεκριμένος αυτή τη στιγμή. Δεν μπορώ να σας πω τίποτε άλλο. Να προσθέσω όμως κάτι όσον αφορά τη σειρά των πραγμάτων γιατί έγιναν πολλές ερωτήσεις. Δηλαδή πότε θα φτάσουμε στο θέμα της βιωσιμότητας του χρέους. Πρέπει να σας πω ότι πρέπει να υπάρξει συμφωνία όσον αφορά το φορολογικό κομμάτι το οποίο σχετίζεται άμεσα με το συνταξιοδοτικό. Όταν θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία τότε μπορούμε να υπολογίσουμε ποιο θα είναι το ύψος του χρέους για τα επόμενα χρόνια. Όπως γνωρίζετε, εμείς επιλέξαμε την προσέγγιση της εξυπηρέτησης τμήματος του χρέους κάτι στο οποίο έχει μέχρι τώρα συμφωνήσει και το ΔΝΤ. Αν δείτε τις επόμενες χρονιές, υπάρχουν κάποιες πιο έντονες στιγμές (peaks) τα επόμενα χρόνια. Οπωσδήποτε, όσον αφορά τη λύση του θέματος του χρέους θα πρέπει να βρούμε λύση για αυτές τις περιόδους. Δε νομίζω ότι μπορώ να σας πω κάτι άλλο. Το θέμα είναι ότι θα προσπαθήσουμε να προχωρήσουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα».