Του Σωτήρη Σιδέρη

Προπομπός ραγδαίων  αλλαγών στην στρατηγική του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή αποτελεί, σύμφωνα με κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές, η  εμπλοκή της Συμμαχίας στην αντιμετώπιση της  προσφυγικής κρίσης.  Η Συρία, το Κουρδικό, η ανάσχεση της επιρροής της Ρωσίας, αναπροσανατολίζουν τους στόχους του ΝΑΤΟ. η  Στο γενικότερο στρατηγικό πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση θα στηρίξει τη Συμμαχία, ωστόσο έμπειροι διπλωμάτες και στρατιωτικοί στην Αθήνα προετοιμάζονται  για έναν διπλωματικό πόλεμο ενόψει του λεπτομερούς σχεδίου  στο Αιγαίο,  καθώς η Τουρκία αναβαθμίζει τις διεκδικήσεις της. 

Στην τελική φάση της διαπραγμάτευσης , την περασμένη Πέμπτη,  η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε να  συνυπογράψει την πρόταση για εμπλοκή του ΝΑΤΟ ώστε να εμφανιστεί και ως ελληνική πρωτοβουλία, προκειμένου να μην φανεί ότι η Αθήνα «σύρεται» από τις εξελίξεις.  Η κυβέρνηση δεν  γνώριζε  από πριν το περιεχόμενο της γερμανικής πρωτοβουλίας. Παρά τις έμμεσες παροτρύνσεις του Βερολίνου  το τελευταίο διάστημα, για την πραγματοποίηση της τριμερούς συνάντησης Ελλάδας –Γερμανίας –Τουρκίας, η ελληνική κυβέρνηση δεν ανταποκρίνονταν , γιατί θεωρούσε ότι, η όποια συμφωνία των τριών χωρών δεν θα ήταν θεσμικά αποδεκτή και τελικά θα έπεφτε όλο το βάρος και η πίεση στην Αθήνα.  Η απόρριψη παράλληλα των κοινών περιπολιών  Ελλάδας –Τουρκίας,  είχε προκαλέσει αντιδράσεις και έτσι η γερμανική κυβέρνηση αναζητούσε μια άλλη λύση. Το Βερολίνο, σύμφωνα με έγκυρη διπλωματική πηγή, ιδιαίτερα ανήσυχο για τις επιπτώσεις του προσφυγικού στην δημοτικότητα της κ. Μέρκελ, αποφάσισε να κινηθεί προς το ΝΑΤΟ , με στόχο , όχι απλά να φυλάσσονται στο εξής καλύτερα τα ευρωπαικά σύνορα, αλλά για να διεθνοποιηθεί ακόμη περισσότερο το πρόβλημα ώστε να προκαλέσουν στην συνέχεια  και την εμπλοκή των ΗΠΑ. Επόμενος στόχος του Βερολίνου και της Άγκυρας, σύμφωνα με την ίδια πηγή,   θα είναι μια πρόσκληση προς το ΝΑΤΟ να φυλάσσει και τα σύνορα Τουρκίας –Συρίας , με απώτερο στόχο , η Τουρκία, να εμποδίσει με την συνδρομή της Συμμαχίας την δημιουργία νέας κρατικής οντότητας των Κούρδων, στην Συρία, αυτή τη φορά , μετά το Βόρειο Ιράκ.Η ελληνική κυβέρνηση πληροφορήθηκε το γερμανικό σχέδιο, όπως το ανακοίνωσε η κ. Μέρκελ στην Άγκυρα,  στην Τεχεράνη όπου πραγματοποιούσε επίσκεψη ο πρωθυπουργός , αλλά η πίεση του προγράμματος δεν επέτρεψε την άμεση μελέτη. Μετά την επιστροφή στην Αθήνα και ενώ  η γερμανοτουρκική πρωτοβουλία είχε πάρει διαστάσεις στον ευρωπαικό τύπο, η Αθήνα αναγκάστηκε να τοποθετηθεί με την δήλωση της κυβερνητικού εκπροσώπου υπέρ της εμπλοκής του ΝΑΤΟ, αλλά προς την πλευρά της Τουρκίας και όχι εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων.  Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο πρωθυπουργός κατά την επικοινωνία του με την καγκελάριο.Η δήλωση αυτή σύμφωνα με πολύ καλά ενημερωμένες διπλωματικές πηγές προκάλεσε «ανάφλεξη» στο Βερολίνο γιατί αν η Αθήνα επέμενε στη θέση της αυτή, θα τινάζονταν στον αέρα το σχέδιο για την συμμετοχή του ΝΑΤΟ στις επιχειρήσεις ανάσχεσης των προσφυγικών ροών στο Αιγαίο.  Την  ελληνική θέση απέρριψε άμεσα και η Άγκυρα. Στις συνεδριάσεις των Μονίμων Αντιπροσώπων ,αλλά και στην Σύνοδο των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ την περασμένη Πέμπτη, ασκήθηκαν συντονισμένες πιέσεις προς τον κ. Πάνο Καμμένο να μην υπάρξουν οριοθετημένες ζώνες στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ, καθώς κάτι τέτοιο θα ακύρωνε στην πράξη την όποια προσφορά της Συμμαχίας, ακόμη και σε επίπεδο συμβολισμών. Τελικά η ελληνική κυβέρνηση δεν επέμεινε , ωστόσο τόσο στην Αθήνα όσο και σε διπλωματικές αποστολές άλλων χωρών έχουν εγερθεί σοβαρά ερωτηματικά ως προς την αποτελεσματικότητα του ΝΑΤΟ να βοηθήσει στην λύση του προβλήματος. Σημειώνεται ότι ενώ η ναυτική δύναμη θα αναπτυχθεί άμεσα, το ακριβές επιχειρησιακό σχέδιο θα εκπονηθεί μετά από αρκετές ημέρες, ίσως εβδομάδες.  Οι δηλώσεις του υπουργού Άμυνας σχετικά με τα δικαιώματα της Ελλάδας για την έρευνα και διάσωση, υπογραμμίζουν την ανησυχία της Αθήνας για το τι θα συμβεί το επόμενο διάστημα στο Αιγαίο. Το ΝΑΤΟ , σύμφωνα με διπλωμάτη, άριστο γνώστη των  κανόνων της Συμμαχίας, δεν πρόκειται να εμπλακεί στις ελληνοτουρκικές διενέξεις, αλλά ούτε είναι ευπρόσδεκτη κάθε μορφής ένταση στο Αιγαίο. Αναλύοντας τις εξελίξεις , η  ίδια πηγή τόνιζε ότι η εμπλοκή του ΝΑΤΟ θα είναι κυρίως αποτρεπτική, δηλαδή με την παρουσία του και μόνο θα  επιδιώξει να αποθαρρύνει τις ροές μεταναστών και προσφύγων  στο Αιγαίο, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί . Πάντως , διπλωματικές πηγές διαβλέπουν και ένα θετικό σενάριο στις εξελίξεις σημειώνοντας ότι με την παρουσία του ΝΑΤΟ θα αφυδατωθούν οι επιθέσεις κατά της Ελλάδας για την φύλαξη των συνόρων. Υψηλόβαθμοι διπλωματικοί παράγοντες και στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες σημείωναν ωστόσο ότι η εμπλοκή του ΝΑΤΟ αποφασίστηκε υπό την πίεση της πολιτικής κατάστασης στη Γερμανία  και τηρούν έντονα επιφυλακτική στάση. Επιμένουν οι ίδιες πηγές ότι η «κρίση πανικού» της Τουρκίας λόγω της έξαρσης του κουρδικού την οδηγεί σε όξυνση της κατάστασης στο Αιγαίο και εκτιμούν ότι την επόμενη περίοδο, παρά την παρουσία του ΝΑΤΟ, δεν θα ατονήσει η αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας στο Αιγαίο.