του Σωτήρη Σιδέρη

Η συνθήκη της Λωζάννης δεν θα αναθεωρηθεί, ούτε θα επικαιροποιηθεί , θα διαβρώνεται συχνά όμως η  εφαρμογή της σε επιμέρους σημεία  όπως ήδη συμβαίνει με την στάση της Τουρκίας. Το πρώτο ερώτημα που ανακύπτει επί της ουσίας, είναι αν στο εξής οι διμερείς συνομιλίες  θα καθοδηγούνται από την θέση του Ερντογάν περί αναθεώρησης ή επικαιροποίησης  κάτι εξαιρετικά αρνητικό ή η θέση αυτή θα εκφυλιστεί δεδομένου ότι η Ελλάδα θα το αρνείται. Στην πράξη όμως, ούτως ή άλλως  οι διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις είτε θα καθηλωθούν , είτε θα κλιμακωθούν επικίνδυνα.   Γιατί το έγκυρο συμπέρασμα που προέκυψε από την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Αθήνα είναι ότι το μετέωρο βήμα του Ερντογάν μεταξύ ανατολής και δύσης, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είναι ούτως ή άλλως  επικίνδυνο για την ειρήνη  και αυτό θα γίνει πιο ορατό στο μέλλον.  Οι τεράστιες και σχεδόν απόλυτες αποκλίσεις στις θέσεις των δύο χωρών δεν προοιωνίζονται ανέφελο μέλλον. Μάλλον έχουμε μια επικίνδυνη επανεκκίνηση , γι αυτό επιβάλλεται να γίνουν άμεσα κινήσεις.

Ως πρώτη κίνηση για την αποκαθήλωση της νέας τουρκικής ατζέντας θα ήταν μια εκστρατεία της κυβέρνησης προς τις χώρες που έχουν υπογράψει την συνθήκη της Λωζάννης ώστε με την άρνησή τους για κάθε σκέψη για αναθεώρηση να απομονωθεί η Τουρκία. Θα ήταν ένα καλό πρώτο βήμα, όχι όμως οριστικό . 
Το δεύτερο επίσης έγκυρο συμπέρασμα από την επίσκεψη Ερντογάν είναι ότι για μια ακόμη φορά καταδείχθηκε  ότι η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας δεν οφείλεται στη νευρικότητα της γειτονικής χώρας, όπως ισχυρίζεται ο Έλληνας ΥΠΕΞ,  αλλά στο μακροχρόνιο σχεδιασμό της που τηρεί απαρέγκλιτα και έχει στον πυρήνα της την  αναθεώρηση του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου και το στάτους της μειονότητας της Θράκης.  Ενδεχομένως άμεσα να αναπτυχθεί και κάποιος προβληματισμός στην Άγκυρα μετά τις σκληρές τοποθετήσεις του Τσίπρα, πράγμα που ίσως εξέπληξε τον Ερντογάν και τους συνεργάτες του γιατί ήταν εθισμένοι στην κατευναστική και φοβική στάση της Αθήνας και δεν περίμεναν τέτοια ένταση στις αντιδράσεις. Αυτό σίγουρα τους προβλημάτισε , επίσης σίγουρα, δεν θα ακυρώσει τα σχέδιά τους.
Μια ακόμη χρήσιμη διαπίστωση αφορά τους εν Ελλάδι μυθομανείς που φαντασιώνονται διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Τουρκίας –ΗΠΑ, Τουρκίας –Γερμανίας αλλά και σε άλλες εστίες κρίσης. Αυτή η θεωρία καλλιεργείται επί τρία χρόνια με εσωτερικούς αποδέκτες γιατί στον διεθνή στίβο, ούε προβάλλεται ούτε καν διατυπώνεται γιατί είναι φαντασίωση, έτσι απλά.
Για όλα τα μέτωπα που έχει ανοιχτά η Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Αλβανία Τουρκία, ο ΥΠΕΞ Κοτζιάς έχει και  μια , συνήθως άχρηστη θεωρία. Την οποία πρώτα διατυπώνει , μετά την πιστεύει ο ίδιος και την ταυτίζει με την πραγματικότητα και μετά έρχονται αμείλικτα τα προβλήματα. Ο Κοτζιάς θεωρεί εν πολλοίς ότι το να θεωρητικοποιεί τις θέσεις άλλων χωρών αντιπαραβάλλοντας όχι τις θέσεις της Ελλάδας αλλά τις δικές του θεωρίες για τις θέσεις των άλλων,  λύνει προβλήματα. Αυτή ακριβώς η πραγματικότητα έχει οδηγήσει στην όξυνση όλων των προβλημάτων της χώρας. Και αυτό σύντομα θα γίνει ορατό. Αυτό είναι και πρόβλημα του πρωθυπουργού.

Αναθεώρηση

Υπό αυτό το πρίσμα  και έχοντας ενώπιό μας την διαπίστωση ότι οι επίσημες διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας – Ελλάδας δεν είναι απλά μια επίδειξη εγωιστικού πολιτικαντισμού του Ερντογάν , αλλά εμπεριέχονται στον πυρήνα του τουρκικού εθνικισμού θα πρέπει να οδηγήσουν την Αθήνα σε αναθεώρηση της έως τώρα πολιτικής της .
Με απλά λόγια η Ελλάδα με μια συζήτηση ενδεχομένως στη βουλή μεταξύ των πολιτικών αρχηγών ή σε μια σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών να θεωρήσει λήξασα κάθε έγερση περί αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάννης και να αφήσει την Τουρκία στους μονολόγους της. Υπάρχουν πολλοί τρόποι και πολλοί άλλοι να απαντούν. Ουσιαστικά, η Ελλάδα θα πρέπει να αναθεωρήσει την συνολική στάση της και να θέσει τα δικά της θέματα στην Τουρκία που υπάρχουν ούτως ή άλλως στην ευρωτουρκική ατζέντα. Δηλαδή υποχρεωτική άρση της απειλής πολέμου, εκδημοκρατισμός , εγκατάλειψη θέσεων περί γκρίζων ζωνών κλπ.
Η αμυντική καθοδήγηση της εξωτερικής μας πολιτικής, η κατευναστική πολιτική, η άνευ πολιτικών όρων στήριξη της ευρωπαικής προοπτικής της Άγκυρας και κυρίως η αδυναμία της Ελλάδας να ακυρώσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό, παραμένουν στοιχεία εξόχως ανησυχητικά για το μέλλον..

Ερντογάν -Κεμάλ

Όμως, μέχρι το 2023 που θα η Τουρκία θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση του κράτους της, ο Ερντογάν θα γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος γιατί τότε θα θελήσει να μετρηθεί με τον Κεμάλ Αττατούρκ και να βρεθεί ψηλότερος. Όλη η ενέργειά του καταναλώνεται ακριβώς γι αυτό τον σκοπό και εκεί οφείλεται ως ένα μεγάλο βαθμό και η ρητορική του για τη συνθήκη της Λωζάννης, αξιοποιώντας φυσικά τις διαχρονικές θέσεις για την Ελλάδα. Ο Ερντογάν θέλει να ανοίξει το θέμα της Λωζάννης  για να καταδείξει ότι το 1923 ο Κεμάλ έχασε την διαπραγμάτευση. Ευτυχώς οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας δεν τολμούν να μετρηθούν με τον Ελ. Βενιζέλο.

Οι συμμαχίες

Η θέση της Ελλάδας μπορεί να ισχυροποιηθεί αν υπάρξει ένα κεντρικό πολιτικό σχέδιο που να ακυρώνει την αναθεωρητική και επικίνδυνη πολιτική της Τουρκίας. Οι συμμαχίες είναι πραγματικά ένα πανίσχυρο όπλο που επιδιώκουν να έχουν όλες οι χώρες , μικρές και μεγάλες. Η δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντηπάρτμεντ στην ΕΡΤ για την συνθήκη της Λωζάννης κακώς προβλήθηκε ως θετική στην Ελλάδα, γιατί δεν ήταν καθόλου θετική. Ο εκπρόσωπος ανέφερε ότι «για τις ΗΠΑ είναι θέμα αρχής να υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδος και της Τουρκίας». Αυτή δεν είναι δήλωση υπέρ της συνθήκης της Λωζάννης . Η Αθήνα έχει υποχρέωση να θυμίσει στην Ουάσιγκτον ότι η Ελλάδα δεν είναι δεδομένη και ότι για να ανανεωθεί το επόμενο έτος η συμφωνία για τη Σούδα , οι ΗΠΑ οφείλουν να πάρουν τη σωστή θέση, εγγράφως. Αυτή είναι αληθινή διαπραγμάτευση και όχι οι φαντασιώσεις .
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα εισέλθουν σε νέα ιστορική περίοδο εκ των πραγμάτων. Η γενίκευση της κρίση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ο πιθανός πόλεμος κατά του Ιράν από συμμάχους των ΗΠΑ και του Ισραήλ, το παλαιστινιακό που μπαίνει σε νέα τροχιά, ο Λίβανος η Συρία , το κουρδικό αποτελούν ένα κοκτέιλ πολέμων αλλαγής συνόρων  , νέας μεταναστευτικής κρίσης  . Η Τουρκία θα γίνεται όλο και πιο επιθετική  προς κάθε κατεύθυνση . Σε πρώτη φάση, αυτό που προέχει είναι τα θέματα αυτά να συζητηθούν δημόσια και σοβαρά από τα πολιτικά κόμματα, κάτι που δεν έγινε όταν ο Ερντογάν έθεσε για πρώτη φορά το θέμα της αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάννης .
Ταυτόχρονα απαιτείται , να λειτουργήσουν τα κυβερνητικά όργανα , υπουργικό συμβούλιο , ΚΥΣΕΑ, καθώς τώρα οι αποφάσεις και οι (αυτό)σχεδιασμοί γίνονται σε κλειστό περιβάλλον μεταξύ Μαξίμου και ΥΠΕΞ. Να χαραχθεί μια πορεία, να υπάρξουν επεξεργασμένες θέσεις πολιτικής και διπλωματίας, ασφάλειας και αναζήτησης διεθνών συμμαχιών , αλλά και εσωτερικών συγκλίσεων.
ΥΓ Ως προς τις θεωρίες που αναπτύσσει ο ΥΠΕΞ Κοτζιάς σχετικά με την προετοιμασία της επίσκεψης Ερντογάν  σε σημειώματά του δεν αξίζει καν τον κόπο αναφοράς. Έχουν την ίδια αξία με τα –μη ανακυκλώσιμα –σκουπίδια, δηλαδή εντελώς για πέταμα.